Zatrudnianie pracowników wiąże się z koniecznością podpisania umowy. Pracodawca może wybierać zarówno wśród szerokiego katalogu umów o pracę, jak i umów cywilnoprawnych (np. zlecenie). Jak wybrać odpowiedni rodzaj zatrudnienia i jakie elementy powinna zawierać umowa o pracę, aby była wiążąca? Wyjaśniamy.
Ostatnia aktualizacja: 04.11.2020.
Aktualnie umowa o pracę jest jedną z najpopularniejszych umów. Pracownikowi gwarantuje stabilne zatrudnienie, pracodawca zaś na jej podstawie może egzekwować od swojego podwładnego wykonywanie obowiązków w konkretnym miejscu i czasie, pod nadzorem. Można zatem powiedzieć, że sprawdza się ona najlepiej w przypadku stałego zatrudnienia spośród wszystkich dostępnych umów. Aby umowa o pracę była jednak ważna, pracodawca nie można zapomnieć, że muszą się w niej znaleźć pewne elementy. Poza tymi, które są niezbędne, strony mogą w dowolny sposób kształtować poszczególne punkty, które znajdą się w dokumencie.
Spis treści
Umowa o pracę rodzaje
Z punktu widzenia pracodawcy istotne powinno być to, że umowa o pracę może zostać zawarta na różne okresy. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, wyróżnić można:
- umowę na czas nieokreślony – wówczas strony umowy nie muszą wskazywać, do kiedy umowa o pracę będzie obowiązywać,
- umowę na czas określony – strony są zobowiązane do wskazania daty lub zdarzenia, które spowoduje rozwiązanie umowy, do tej grupy należy też umowa na okres próbny,
- umowę na czas wykonywania określonej pracy – przy podpisaniu takiej umowy pracownik będzie wykonywał pracę tak długo, aż wykona zadania, na jakie umówił się ze swoim przełożonym.
Jednocześnie przedsiębiorca zainteresowany zatrudnieniem pracownika musi pamiętać, że nie zawsze będzie miał zupełną dowolność w wyborze rodzaju umowy. Według Prawa umowa o pracę musi zostać podpisana w sytuacji, gdy dochodzi do nawiązania stosunku pracy.
Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Art. 22 § 1 Kodeksu pracy
Aby zatem zatrudnienie miało charakter stosunku pracy, niezbędne jest spełnienie wszystkich poniżej wymienionych elementów:
- podporządkowanie pracownika kierownictwu pracodawcy,
- odpłatność wykonywanej pracy,
- wykonywanie pracy osobiście przez pracownika,
- powtarzanie pracy w codziennych (lub dłuższych) odstępach czasowych,
- świadczona praca jest wykonywana na ryzyko pracodawcy,
- praca świadczona jest przez pracownika w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę.
Jeżeli brakuje choć jednego z wymienionych punktów, to przedsiębiorca może rozważyć podpisanie jednej z umów cywilnoprawnych.
Jak napisać umowę o pracę?
W zakresie konstrukcji umów polski ustawodawca jest dość elastyczny – zainteresowane strony mogą wzajemnie regulować swoje prawa i obowiązki. Jednak jak wspomniano, strony, które decydują się na podpisanie umowy o pracę, nie mają całkowitej dowolności co do jej treści. Istotne jest bowiem, aby w przygotowanym dokumencie znalazły się pewne wymagane według prawa składniki. Zgodnie z art. 29 § 1 Kodeksu pracy umowa o pracę musi określać strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności zaś:
- rodzaj pracy,
- miejsce wykonywania pracy,
- wynagrodzenie za pracę, które odpowiadać będzie rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
- wymiar czasu pracy,
- termin rozpoczęcia pracy.
Strony są również zobowiązane do tego, aby umowę o pracę zawrzeć na piśmie. Przedsiębiorca, który nie dostosuje się do tych wymogów, może mieć spore problemy – takie zaniechanie jest traktowane jako wykroczenie przeciwko prawom pracownika.
Ustna umowa o pracę
Umowy wprawdzie można zawierać również ustnie, ale przypadku umowy o pracę wskazane jest zachowanie formy pisemnej. Jeżeli pracodawca i pracownik nie zachowali takiej formy, to swoje dodatkowe obowiązki musi spełnić podmiot przyjmujący do pracy – czyli najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez podwładnego powinien on potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy i jej warunków.
Poza zachowaniem pisemnej formy umowy o pracę pracodawca powinien również na piśmie przekazać pracownikowi szereg informacji o warunkach zatrudnienia. Jakich? Te dotyczyć powinny m.in. obowiązującej zatrudnionego dobowej i tygodniowej normie pracy, porze nocnej czy miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia. Dodatkowe informacje pracodawca ma obowiązek przekazać pracownikowi nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę.