Spis treści
Przeczytaj także: Pierwszy dzień w pracy - jak go przetrwać?
Efekt halo (efekt aureoli) – czym tak właściwie jest?
Psychologia społeczna (w tym psychologia pracy) od dawna zadawały sobie pytanie: na jakiej podstawie przypisujemy komuś pozytywne lub negatywne cechy. Ma to oczywiście duże znaczenie także w procesach rekrutacyjnych i podczas wchodzenia w nowe środowisko zawodowe, ponieważ bardzo wiele zależy od tego jak będziemy postrzegani - czy zostaniemy polubieni i przyjęci, czy też spotkamy się z odmową, ponieważ rekruterzy nie będą mieli o nas dobrego zdania?
Rozważania te doprowadziły do wykrycia, zbadania i opisania tzw. efektu halo lub efektu aureoli. Mówiąc najprościej efekt halo jest na w pół automatycznym procesem psychicznym, który nakazuje nam przypisywać komuś cechy pozytywne lub negatywne. Dla efektu halo ważne jest pierwsze wrażenie. To właśnie to samo “pierwsze wrażenie”, które wywieramy, gdy wchodzimy do pokoju na spotkanie z rekruterem, prowadzimy po raz pierwszy rozmowę telefoniczną z firmą, w której chcemy się zatrudnić, uczestniczymy w wideokonferencji, która ma zweryfikować naszą przydatność w firmie. “Pierwsze wrażenie” nie jest doświadczeniem, którego nabywamy po głębokiej refleksji i namyśle, lecz jest czymś, co nas po prostu spotyka - oto widzimy drugiego człowieka, nic o nim nie wiemy, lecz musimy wytworzyć sobie na jego temat jakąś opinię, aby orientować się w sytuacji. Wtedy właśnie występuje efekt halo, polegający na tym, że dane dostarczane nam przez pierwsze wrażenie (w więc dane w dużej mierze przypadkowe i wybiórcze, jak np. ubiór, sposób mówienia, kontakt wzrokowy lub jego brak) sprawiają, że na podstawie jakiejś zauważonej cechy nabywamy skłonności do dalszego przypisywania podobnych cech pewnej osobie.
A więc gdy pierwsze wrażenie wyodrębni cechę pozytywną, wtedy wystąpi tendencja do przypisywania dalszych pozytywnych cech do osoby. Możemy też wywrzeć lub ulec odwrotnemu zjawisku, które nazywa się “efekt Golema”. W tym drugim przypadku pierwsze wrażenie wytworzy w nas obraz cechy negatywnej, a w dalszym ciągu będziemy kontynuować przypisywanie negatywnych cech. Mechanizm ten dobrze opisuje znane wszystkim zjawisko: lubię/nie lubię kogoś od pierwszego spotkania.
Magazynier - operator wózka widłowego
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 100-6 000 zł brutto / mc
- Kielce
Magazynier - operator wózka widłowego
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 100-6 000 zł brutto / mc
- Nowiny
Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 100-6 000 zł brutto / mc
- Kielce
Pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 4 500-4 950 zł brutto / mc
- Występa
Pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 4 500-4 950 zł netto / mc
- Bliżyn
W jaki sposób powstaje efekt halo?
Efekt halo jest nieuchronny, tak działa nasza psychika, jednakże całość procesu przypisywania dodatnich lub ujemnych cech na podstawie wybranej w pierwszym wrażeniu przypadkowo zauważonej cechy - jest oczywiście błędem poznawczym. Nabywamy pewnego nastawiania wobec osoby, której przecież nie znamy. Upraszczamy jej obraz dla celów poznawczych. Psychologia nazywa to błędem atrybucji, ponieważ nie posiadamy wystarczającego uzasadnienia dla wyrobienie sobie rzetelnego zdania o jakiejś osobie na podstawie pierwszego wrażenia. Ale błąd ten jest “naturalny” i adaptacyjny, popełniamy go wszyscy, także zawodowi rekruterzy. Czy efekt halo mija? Czy efekt halo jako błąd poznawczy można leczyć?
Tak, efekt halo zanika wraz z lepszym i dokładniejszym poznaniem danej osoby. Im lepiej kogoś znamy, tym trudniej nas zmylić w stosunku do zdania o tej osobie. Jednakże ponieważ często musimy działać szybko, to posługujemy się efektem halo choćby ze względów pragmatycznych. Ludzie po prostu mają skłonność do “przesądzeń”, pośpiesznego wydawania osądu o innych na podstawie niewystarczających informacji - jest to jednak konieczne ze względu na wymogi sytuacji i działania. Efekt halo (także efekt Golema) minie po pierwszych dniach pracy, gdy damy się lepiej poznać. Ale właśnie to zjawisko stanowi sam początek znajomości i tworzenia schematów poznawczych na temat innych osób. Leczenie efektu halo przebiega samoistnie - wystarczy z kimś kilka razy porozmawiać, dowiedzieć się o tej osobie więcej, a wtedy często będziemy skłonni do zrewidowania naszej pierwotnej opinii.
Gdzie występuje efekt halo?
Efekt halo oczywiście nie jest zjawiskiem występującym wyłącznie na rozmowach rekrutacyjnych w firmach. To uniwersalny mechanizm, z którym spotykamy się zawsze, gdy po raz pierwszy kogoś spotykamy. Przyczyny efektu halo w dużej mierze są irracjonalne. Ktoś na przykład może zwracać dużą uwagę na buty lub zegarek noszone przez innych i na tej podstawie (o ile buty są ładne i drogie) nabyć przekonania, że skoro ta osoba nosi dobry zegarek, to jest dobra… Przyczyną efektu halo jest to, że każdy z nas posiada naturalną potrzebę odnalezienia się i zrozumienia sytuacji społecznej w jakiej przebywa, więc błyskawicznie tworzy obrazy innych osób na podstawie pierwszego wrażenia. Bądźmy więc uczuleni na to jak zachowujemy się, jak patrzymy, rozmawiamy i wyglądamy na pierwszym spotkaniu o pracę, ponieważ będzie to miało olbrzymi wpływ na podświadome procesy psychiczne rekruterów, a przecież od ich opinii zależy przyjęcie nas do pracy.
Efekt halo w firmie
Efekt halo w firmie występuje zawsze, gdy zespół pracowniczy powiększa się o nowe osoby. Z początku nie znamy tych osób, dopiero zaczynamy nawiązywać relacje z naszymi nowymi koleżankami i kolegami, a więc nieuchronnie będziemy posługiwać się efektem halo - tak samo jak u innych ten efekt wystąpi w stosunku do nas. Efekt aureoli minie po kilku dniach wspólnej pracy.
Jak nie dać się oszukać przez efekt aureoli?
Trzeba rozmawiać. Leczenie efektu halo przebiega w rozmowie, przy bliższym poznaniu się, kiedy zdobywamy więcej informacji o danej osobie i jej sposobie życia. Wspólne przedsięwzięcia w gronie zawodowym są znakomitym lekiem na oszukańczy, lecz nieunikniony efekt halo.
- Efekt halo (efekt aureoli) polega na tym, że pierwsze wrażenie danej osoby powoduje, że nabywamy skłonności do dalszego przypisywania podobnych cech - pozytywnych lub negatywnych.
- Jest to błąd poznawczy, który wynika z potrzeby szybkiego wyrobienia sobie zdania o kimś na podstawie niewystarczających informacji.
- Efekt halo zanika wraz z lepszym i dokładniejszym poznaniem danej osoby i jest czymś naturalnym i adaptacyjnym.
- Jest to uniwersalny mechanizm, z którym spotykamy się zawsze, gdy po raz pierwszy kogoś spotykamy, nie tylko na rozmowach rekrutacyjnych.
