Ocena okresowa pracownika - kryteria

Każdy pracodawca, rekrutując pracownika, ma wobec niego pewne oczekiwania. Osoba zatrudniona powinna wykazywać się określonymi umiejętnościami, by skutecznie realizować powierzone jej zadania. Ocena okresowa służy więc weryfikacji, czy pracownik faktycznie jest odpowiednią osobą na dane stanowisko. Istnieje wiele często wybieranych kryteriów, które mogą być dowolnie brane pod uwagę przez pracodawcę.

Co to jest ocena okresowa pracownika?

Jest to dokument sporządzany cyklicznie przez pracodawcę lub przełożonego, określający postępy i działania zatrudnionej osoby. Okresowa ocena pracownika ma na celu weryfikację jego wydajności i efektywności, wyznaczenie dalszej ścieżki rozwoju stosownie do jego słabych i mocnych stron, aby możliwe było podnoszenie kompetencji i osiąganie lepszych wyników. 

W obszarze HR wyróżnia się kilka sposobów oceny pracownika oznaczanych stopniami:

• 90 stopni – pracownika ocenia jedna osoba (przełożony)
• 180 stopni – dwa źródła oceny (przełożony i samoocena pracownika)
• 270 stopni – ocena wieloźródłowa (przełożony, współpracownicy i samoocena)
• 360 i 360 + stopni – 4 lub więcej źródeł oceny (prócz powyższych również podwładni, klienci itp.)

Ocena pracownika nie musi być spisywana, jednak jest to znacznie korzystniejsze rozwiązanie, niż przeprowadzenie samej rozmowy, gdyż pismo takie stanowi uzupełnienie dokumentacji pracowniczej, a wnioski wyciągnięte z oceny stają się automatycznie bardziej wiążące.

Co zawiera ocena pracownika?

Pisemna okresowa ocena pracownika powinna zawierać niezbędne elementy, takie jak dane pracownika, jego efektywność w wykonywaniu obowiązków oraz kompetencje. Ponieważ pojęcia te dotyczyć mogą różnych aspektów codziennej pracy, taką ocenę opiera się na szczegółowych kryteriach.

Dobór kryteriów może być różny w zależności od pełnionej funkcji i zajmowanego stanowiska. Pracownik może zostać oceniony pod różnymi względami, lecz te muszą być zgodne z prawem. Żadne z kryteriów nie może bowiem dyskryminować pracownika. Dlatego też, sporządzając arkusz oceny okresowej pracownika, zatrudniający musi zadbać nie tylko o rzetelną opinię, ale także poprawne i właściwie uzasadnienie.

Kto ocenia pracowników?

Pracowników ocenia najczęściej przełożony, czyli pracodawca. Zdarzają się jednak sytuacje, w których opiniodawcami są klienci. Taka ocena bezwzględnie musi być obiektywna, konkretna i sprawiedliwa. Niedopuszczalne jest, by opierała się na osobistych odczuciach. Jeśli istnieją podstawy do podejrzeń, że opinia została napisana w celu prywatnej zemsty lub jako próba przypodobania się, można się od niej odwołać. Jeśli w wyniku nieprawdziwej opinii pracownik poniesie szkodę, ma prawo dochodzić swoich praw przed sądem pracy.

Kryteria oceny okresowej pracownika

Można wyróżnić kilkanaście kryteriów najczęściej branych pod uwagę. Czego więc dotyczą poszczególne elementy arkusza oceny pracownika?

1. Terminowość – pracownik wykonuje powierzone mu zadania w wyznaczonym terminie. Nie spóźnia się i nie przekracza wyznaczonej daty zakończenia pracy, zdania, zlecenia itp.

   Szukasz pracy?

   Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji

   

   Randstad Polska Sp. z o.o.

   • 5 100-6 000 zł brutto / mc
   • Kielce

   Dodana 2 lis 2024

   Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji

   

   Randstad Polska Sp. z o.o.

   • 5 100-6 000 zł brutto / mc
   • Nowiny

   Dodana 2 lis 2024

   Pracownik produkcji

   

   Randstad Polska Sp. z o.o.

   • 4 500-4 950 zł brutto / mc
   • Bodzentyn

   Dodana 2 lis 2024

   Pracownik produkcji

   

   Randstad Polska Sp. z o.o.

   • 4 500-4 950 zł brutto / mc
   • Występa

   Dodana 2 lis 2024

   Magazynier - operator wózka widłowego

   

   Randstad Polska Sp. z o.o.

   • 5 100-6 000 zł brutto / mc
   • Kielce

   Dodana 2 lis 2024

   Praca Warszawa Praca Wrocław Praca Kraków Praca Katowice

2. Znajomość przepisów i umiejętność ich stosowania – większość wykonywanych zawodów i pełnionych funkcji wymaga znajomości określonych praw, których przestrzeganie i wykorzystywanie gwarantuje legalne i bezproblemowe wykonywanie swoich obowiązków.

3. Organizacja pracy – pracownik potrafi skutecznie rozplanować i zorganizować swoją pracę, tak by została jak najlepiej wykonana. Musi być w stanie określić cel swojej pracy, metody, jakie zastosuje, czas, który na nią przeznaczy itp.
   
   

4. Postawa etyczna – osoba zatrudniona powinna być uczciwa i mieć nieposzlakowaną opinię, a także postępować zgodnie z prawem i etyką zawodową.

5. Wiedza specjalistyczna – niektóre stanowiska wymagają posiadania określonej wiedzy i umiejętności z konkretnej dziedziny. Pracownik poprawnie wykonuje swoje obowiązki jedynie, gdy posiada odpowiednie wykształcenie lub doświadczenie.

6. Umiejętność obsługi urządzeń technicznych – wiele zawodów jest związanych z codzienną obsługą komputera i innych urządzeń technicznych. Pracownik musi mieć wiedzę potrzebną do obsługi danych urządzeń i doświadczenie w ich wykorzystywaniu.

7. Znajomość języka obcego – na wielu stanowiskach jest to pożądana umiejętność, ale są także zajęcia, w których jest to zdolność wymagana i konieczna. Umożliwia komunikowanie się z zagranicznymi klientami, przygotowywanie dokumentów, materiałów promocyjnych, prezentacji itp. w obcym języku. 

8. Podnoszenie kwalifikacji – pracownik dążący do samorozwoju, zdobywający dodatkową wiedzę i umiejętności ma ogromny wpływ na rozwój firmy. W niektórych zawodach udział w szkoleniach i poszerzanie wiedzy są konieczne, by być na bieżąco i móc poprawnie wykonywać swoje zadania.
   
   

   

9. Komunikatywność – osoba potrafi efektywnie porozumieć się z pracodawcą, innymi pracownikami, klientami itp. Postawa i dobierane środki budzą zaufanie, są profesjonalne i dostosowane do odbiorcy. Zatrudniony potrafi w jasny, poprawny i elegancki sposób się wypowiadać oraz formułować dokumenty w formie pisemnej.

10. Umiejętność pracy w zespole – pracownik musi współpracować z innymi w dobrej atmosferze wzajemnego wsparcia i pomocy. Potrafi rozdysponować obowiązki, kontrolować wykonanie poszczególnych zadań oraz rozsądnie zaplanować i zorganizować pracę. Na bieżąco motywuje i wspiera pozostałych członków zespołu.

11. Samodzielność – pracownik potrafi sam zorganizować sobie pracę, wyznaczać kolejne zadania i cele, pozyskiwać potrzebne informacje i wybierać odpowiednie rozwiązania.

12. Umiejętności negocjacyjne – często pracownik musi być gotowy do obrony stanowiska swojego lub firmy, by przekonać klienta, innego pracownika lub pracodawcę. Jest to niezwykle przydatne w kwestiach spornych, ale także przy proponowaniu nowych rozwiązań, pozyskiwaniu korzyści dla firmy itp.

13. Zarządzanie informacjami – odpowiednie pozyskiwanie, przekazywanie i gromadzenie informacji. Ogromne znaczenie ma dobór odpowiednich środków, metod i narzędzi.

14. Zarządzanie zasobami – umiejętność kontroli i oceny zasobów przedsiębiorstwa. Pozyskiwanie zasobów, odpowiednie rozmieszczenie, wykorzystanie itp.
    
    
    Źródło: https://slideplayer.pl/slide/13180681/

15. Zarządzanie personelem – pracownik skutecznie dobiera pracowników i rozdysponowuje im określone zadania. Potrafi zmotywować do pracy, tłumaczy wszelkie nieścisłości, udziela pomocy i porad. Stymuluje do samorozwoju i podnoszenia kwalifikacji. Monitoruje pracę, zgłasza swoje wątpliwości oraz wynagradza przykładnych pracowników.

16. Podejmowanie decyzji – umiejętność szybkiej i poprawnej oceny sytuacji oraz zaplanowania odpowiednich działań. Podejmowane decyzje są obiektywne, bezstronne i jak najbardziej korzystne dla firmy.

17. Odporność na stres – pracownik potrafi działać nawet w sytuacjach kryzysowych. Szybko znajduje rozwiązania, dzięki którym potrafi przywrócić równowagę i załagodzić negatywne sytuacje. Wyciąga odpowiednie wnioski i potrafi zapobiegać takim sytuacjom w przyszłości. Radzi sobie z presją czasu, potrafi szybko zmienić plany i dostosować się do zaistniałej sytuacji.

18. Kreatywność – pracownik proponuje nowe rozwiązania i metody, przedstawia autorskie pomysły, które mogą korzystnie wpłynąć na rozwój firmy.

Ocena roczna pracownika – przykład

Nie ma jednego, stałego wzoru oceny okresowej pracownika. Zazwyczaj dokument rozbija się na opinie dotyczące poszczególnych kategorii – wypisuje się ocenę w danym zakresie, bądź zaznacza najbliższą prawdzie opcję gotowych opisów. Wprowadzenie po kolei poszczególnych elementów oceny stworzy jasny i czytelny dokument z podsumowaniem efektywności, mocnych i słabych stron zatrudnionego. Bywa to czasochłonne, bo wymaga zastanowienia nad każdym istotnym aspektem działań pracownika i wyciągnięcia wniosków.

Pracodawcy lub kierownicy, którzy dotychczas nie sporządzali takiej oceny, niekiedy nie potrafią sobie wyobrazić, jak dokładnie ma wyglądać taki dokument i w jaki sposób opisywać postępy pracownika. Nie ma powodu do obaw, gdyż zwykle to przygotowany przez dział HR arkusz, który należy tylko wypełnić. Poniżej przedstawiamy dostępny w sieci fragment przykładowej oceny okresowej pracownika:
 

Źródło: https://pomoc.comarch.pl/hrm/pl/index.php/kategorie/ocena-pracownika/?print=print-search

Ocena okresowa pracownika – zwolnienie czy awans?

Okresowa ocena pracownika ma ogromny wpływ na stosunek pracodawcy do zatrudnionego przez niego pracownika. Jeśli oceny są dobre, mogą stanowić podstawę do podwyższenia pensji dobrze sprawującego się podwładnego. Pozytywnie wyróżniający się pracownicy mogą zostać nagrodzeni awansem – swoją pracą i postawą pokazują, że nadają się do wykonywania bardziej odpowiedzialnych zadań.

Niepochlebne opinie mogą skutkować obniżeniem pensji lub degradacją, a w przypadku wyraźnego niespełniania wymagań pracodawcy i szkodliwego wpływu na działanie przedsiębiorstwa, pracodawca ma prawo wręczyć pracownikowi wypowiedzenie.

Sposób pracy świadczy o tym, czy pracownik realizuje się na danym stanowisku i czy spełnia wymagania postawione przez pracodawcę. Okresowe oceny pracownika weryfikują, czy dana osoba powinna być zatrudniona w danym miejscu. Mają ogromny wpływ na relację z pracodawcą i przyszły rozwój kariery – pozytywne mogą znacznie polepszyć pozycję pracownika, a negatywne mogą w ostateczności skutkować nawet zwolnieniem.