Spis treści
Stosunek pracy - co to jest?
Obowiązujące przepisy prawa dają stronom zawierającym umowę, możliwość wybrania najbardziej adekwatnej formy. Trzeba jednak pamiętać, że nie zawsze pracodawca będzie mógł skorzystać z tańszego dla siebie rozwiązania, czyli podsunąć kandydatowi umowę zlecenie. Mowa tu o wachlarzu pewnych warunków, których łączne spełnienie jest równoznaczne z tym, że strony wiąże stosunek pracy. W takiej sytuacji pracodawca musi dostosować się do obowiązujących przepisów i podpisać z kandydatem umowę o pracę. W przeciwnym wypadku naraża się nie tylko na proces przed sądem pracy, ale również wysokie koszty związane z koniecznością choćby odprowadzenia składek z odsetkami do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Kiedy można mówić o stosunku pracy?
Stosunek pracy - nazwa nie jest wiążąca
Z punktu widzenia zainteresowanych stron istotny powinien być art. 22 § 11 Kodeksu pracy.
Inaczej mówiąc, strony nie mogą umowy o pracę zastąpić umową cywilnoprawną. Na ten fakt wskazuje art. 22 § 12 Kodeksu pracy.
Aby jednak strony nie popełniły błędu, muszą wiedzieć, jakie warunki muszą być łącznie spełnione, aby można było mówić o stosunku pracy. Istota stosunku pracy została wskazana w art. 22 § 1 Kodeksu pracy: Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Stosunek pracy - definicja
Z cytowanego przepisu można wywnioskować, że o stosunku pracy mowa wówczas, gdy łącznie spełnione są cztery warunki.
- pracy określonego rodzaju, która jest związana z wykonywaniem na oznaczonym stanowisku (na przykład księgowa),
- praca na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, inaczej mówiąc, w tym przypadku pracownik nie ponosi odpowiedzialności za wyniki świadczonej przez siebie pracy, czyli działa de facto na ryzyko pracodawcy i jednocześnie jest zobowiązany do wykonywania poleceń swojego szefa,
- praca świadczona jest w określonym miejscu i czasie - pracownik nie ma możliwości dowolnie kształtować swojego czasu pracy, nie może też decydować o miejscu, w którym będzie wykonywał służbowe czynności, jest tu zależny od swojego przełożonego,
- pracownikowi należy się wynagrodzenie za wykonaną pracę. W umowie nie może znaleźć się zapis, który stwierdzałby, że zatrudniony wykonuje prace nieodpłatnie.
Zatrudnienie w powyższych warunkach w każdym przypadku będzie przesądzało o istnieniu pomiędzy stronami właśnie stosunku pracy. Inaczej mówiąc, w takiej sytuacji strony nie będą mogły kierować się swoją wolą i ustaleniami, tylko zmuszone będą podpisać umowę o pracę.
Czy umowa zlecenie jest stosunkiem pracy?
Z uwagi na koszty pracy i chęć ich redukcji część pracodawców może pokusić się o zamienienie umowy o pracę na umowę cywilnoprawną. Trzeba pamiętać, że taki podmiot działa wówczas niezgodnie z prawem i dopuszcza się wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Dodatkowo, w przypadku kontroli i wykrycia takiego postępowania, pracodawca naraża się na karę grzywny.
Operator wózka widłowego | praca od zaraz | 6450 zł brutto | stała praca
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 200-6 450 zł brutto / mc
- Dzierżoniów
Automatyk ->utrzymanie ruchu ->Jankowice k. Poznania
Randstad Polska Sp. z o.o.
- Poznań
Zastępca Kierownika Klubu – Well Fitness
WELL FITNESS SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
- Mazowieckie
Operator wózka widłowego | praca od zaraz | 6450 zł brutto | stała praca
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 200-6 450 zł brutto / mc
- Kąty Wrocławskie
Z tego też względu pracodawca nie może myśleć o ewentualnej redukcji kosztów (wynikającej między innymi z braku konieczności płacenia pracownikowi za czas choroby), ale na uwadze powinien mieć fakt, iż jest zobowiązany przepisami prawa do podpisania z kandydatem umowy o pracę. Pracownik, który znajduje się w takiej sytuacji, może starać się o ustalenie stosunku pracy na drodze sądowej.
Sposoby nawiązania stosunku pracy
Niektórzy przedsiębiorcy niechętnie zatrudniają pracowników na umowach o pracę. Bardziej preferują umowy zlecenie, które wiążą się z niższymi kosztami, łatwiejszym sposobem ewentualnego rozwiązania umowy oraz z mniejszą ilością dodatkowych kosztów, jak np. płatne urlopy, odprawy itp. Umowa o pracę, jest podstawową formą nawiązania stosunku pracy i powinna zostać zawarta na piśmie. Przy zawieraniu umowy o pracę należy pamiętać o pewnych elementach, których nie może w niej zabraknąć, jak np. precyzyjne określenie stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. To powinno zostać ustalone jeszcze przed dopuszczeniem danego pracownika do wykonywania pracy na rzecz pracodawcy. Więcej o zawieraniu umów o pracę oraz nawiązywaniu stosunku pracy można dowiedzieć się z poniższego filmu:
Stosunek pracy a umowa zlecenie
Jednak w wielu przypadkach pracodawca, który wręcza umowę zlecenie swojemu pracownikowi, powinien tak naprawdę dać mu umowę o pracę. Lepiej zorientowani pracownicy mogą się tego domagać, jeśli zauważą, że jest od nich wymagane świadczenie pracy w taki sam sposób, jakby miało to miejsce na umowie o pracę. Trzeba też pamiętać, że pracownik może udać się do sądu w celu ustalenia stosunku pracy przy umowie zlecenie.
Istota stosunku pracy to wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy, pod jego nadzorem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez przełożonego. W takim przypadku jedyną zgodną z prawem opcją jest nawiązywanie stosunku pracy, a nie umowy zlecenia. Doskonałym przykładem błędnie zastosowanej umowy zlecenie może być praca w galerii handlowej w sklepie odzieżowym, gdzie pracownik pracuje w konkretnym miejscu, w takim czasie jak to wynika z jego grafiku oraz pod kierownictwem przełożonego.
Stosunek pracy i jego rodzaje
Stosunek pracy to nie tylko standardowa umowa o pracę między pracodawcą a pracownikiem.
- powołania,
- wyboru,
- mianowania,
- spółdzielczej umowy o pracę.
Natomiast umowy cywilnoprawne nie są stosunkiem pracy. Mowa o umowie zlecenie, o dzieło czy umowie agencyjnej. Warto też mieć świadomość tego, że umowy cywilnoprawne zawierane są na podstawie Kodeksu Cywilnego, a nie Kodeksu Pracy, co ma duże znaczenie na przykład wtedy, gdy pracownik chce wchodzić na drogę sądową ze swoim zleceniodawcą.
Należy pamiętać, że każda osoba, która wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, w miejscu i czasie, który on wyznaczył, pod jego nadzorem i otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie, powinna mieć podpisaną umowę o pracę, a co za tym idzie, zawiązany stosunek pracy.
Stosunek pracy został przez ustawodawcę scharakteryzowany w Kodeksie pracy. Zgodnie z art. 22 § 1: ?Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca ? do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem?. Fakt zatem, że osoba zatrudniona w oparciu o umowę zlecenie otrzymuje od swojego przełożonego np. służbowy telefon nie oznacza jeszcze, że doszło do nawiązania stosunku pracy. Takie stanowisko zajął również Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 listopada 2011 roku (sygn. akt I PK 62/11). Kiedy zatem rzeczywiście mowa o nawiązaniu stosunku pracy?
Kiedy powstaje stosunek pracy?
Zgodnie z przepisami zawartymi w Kodeksie pracy, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Aby stwierdzić, że strony umowy rzeczywiście łączy stosunek pracy, niezbędne jest występowanie szeregu elementów. W praktyce oznacza to, że nie jest istotna nazwa umowy, ale charakter i sposób, w jaki pracownik wykonuje pracę. O stosunku pracy można mówić wówczas, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
- Pracownik wykonuje pracę określonego rodzaju ? pracownik jest zobowiązany do wykonywania czynności na oznaczonym stanowisku pracy (np. kierowca).
- Praca jest wykonywana pod kierownictwem pracodawcy i na jego rzecz ? osoba zatrudniona nie ponosi odpowiedzialności za wyniki pracy (w praktyce mówi się, że ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej ponosi wyłącznie przedsiębiorca, który zatrudnia pracownika). Dodatkowo pracownik nie może samodzielnie podejmować się wykonywania pracy, jest uzależniony od swojego przełożonego, który wyznacza mu zadania.
- Praca świadczona jest w określonym czasie i miejscu ? pracodawca, jako podmiot zatrudniający, wyznacza swojemu podwładnemu nie tylko godziny pracy, ale wskazuje również miejsce, w którym powinien on wykonywać czynności (np. osoba zatrudniona jest zobowiązana stawić się w lokalu pracodawcy o konkretnej godzinie).
- Praca wykonywana jest za wynagrodzeniem ? przy zawarciu stosunku pracy pracownik będzie świadczył pracę za wynagrodzeniem. W umowie podpisywanej przez strony nie może znaleźć się zapis, że osoba zatrudniona będzie wykonywała pracę nieodpłatnie.
Tylko zatrudnienie pracownika na tych warunkach jest równoznaczne z nawiązaniem stosunku pracy. W takim też przypadku nie ma znaczenia to, jak strony nazwą umowę ? będzie to bowiem zawsze umowa o pracę.
Gdy brak podporządkowania
Wykluczenie z puli jednego z powyższych elementów sprawia, że strony mogą bez obaw podpisać umowę cywilnoprawną. Warto przy tym wskazać, że najwięcej wątpliwości dotyczy sytuacji, w której brakuje elementu podporządkowania. Przyjmuje się bowiem, że kierownictwo pracodawcy jest niezwykle istotne przy umowie o pracę. Jeżeli jednak nie ingeruje on w działania swojego podwładnego (np. nie sprawdza, czy rzeczywiście wykonał pracę, nie wyznacza godzin pracy), to faktycznie między stronami nie dochodzi do zawarcia umowy o pracę. W takiej sytuacji pracownik może bowiem samodzielnie decydować o czasie swojej pracy. Dodatkowo, warto pamiętać, że o stosunku pracy tym bardziej nie będą przesądzać narzędzia, które pracodawca udostępnia swojemu pracownikowi. Przy umowie cywilnoprawnej osoba zatrudniona również może otrzymać pakiet narzędzi, które ułatwią jej codzienną pracę (np. telefon służbowy). To jednak jest rezultatem dobrej woli podmiotu zlecającego zadania lub zapisów poczynionych przez strony w umowie. W praktyce zatem ten element nie ma znaczenia, liczą się wyłącznie Kodeksowe przesłanki, które ustawodawca scharakteryzował bardzo dokładnie. I na nie należy zwrócić uwagę w sytuacji, gdy chce się sprawdzić, czy pracodawca podsuwa rzeczywiście właściwą umowę do podpisania.
To może Cię również zainteresować
List intencyjny i promesa zatrudnienia - czy po przyjęciu oferty pracy można się wycofać?
