Spis treści
Co to jest wypalenie zawodowe?
Do niedawna uważano, że wypalenie zawodowe dotyka przede wszystkim osoby pracujące z ludźmi. Dziś wiadomo, że znaczenia nie ma ani rodzaj pracy, ani długość stażu – wypalenie zawodowe można zdiagnozować nawet u osób dopiero rozpoczynających swoją karierę zawodową. Okazuje się, że duże znaczenie mają stres i warunki pracy. Jako pracodawca możesz zatem sięgnąć po skuteczne narzędzia, których wdrożenie zmniejszy ryzyko stwierdzenia u pracujących dla ciebie pracowników tej choroby.
Sprawdź, jak wypalenie zawodowe daje o sobie znać
Jak rozpoznać pierwsze objawy wskazujące, że pracownik cierpi z powodu wypalenia zawodowego? Sygnałów wysyłanych przez organizm jest wiele, a to, które pojawią się u zatrudnionego zależy od wielu czynników. Zasadniczo symptomami mogą być: problemy z zasypianiem, ciągłe zmęczenie, zniechęcenie do pracy połączone ze stresem i zmuszaniem się do wypełniania zawodowych obowiązków czy częste bóle głowy.
Choć objawów zawodowego wypalenia organizm może wysyłać wiele, problemem jest to, by pracownik potrafił je dostrzec i w porę zareagować. Specjaliści wskazują, że zdecydowana większość zatrudnionych ignoruje pierwsze symptomy i dalej pogrąża się w pracy. Z tego właśnie względu tak duże znaczenie mają bliscy pracownika, którzy mogą zaobserwować zmiany w jego zachowaniu.
Jakie jeszcze są objawy wypalenia zawodowego?
W różnych sektorach zatrudnienia wypalenie zawodowe może przebiegać inaczej. Symptomy u pracowników fizycznych będą odmienne, aniżeli u pracowników biurowych, u osób młodszych inne niż u osób starszych itd. Najczęściej wypalenie rozpoczyna się od uczucia przeciążenia pracą i rozczarowania jej rezultatami. Często towarzyszy temu emocjonalne wyczerpanie, które objawia się poprzez poczucie nadmiernego obciążenia emocjonalnego, ogólne przemęczenie organizmu, pustkę uczuciową czy też brak energii psychicznej i fizycznej.
Wypalenie zawodowe to również brak satysfakcji z pracy, skłonność do negatywnej oceny własnych osiągnięć czy obniżone zaangażowanie w wypełnianie obowiązków. Problemy w pracy mogą przenosić się do życia prywatnego, co skutkuje napiętą atmosferą z bliskimi, brakiem wzajemnego zrozumienia czy oddalaniem się od najbliższych. Czasem wypalenie zawodowe może przybierać także cechy zewnętrzne wobec osób trzecich – negatywne, obojętne lub pogardliwe nastawienie wobec klientów, pacjentów czy współpracowników, co w konsekwencji może prowadzić do utraty zajmowanego stanowiska.
Jakie są przyczyny wypalenia zawodowego?
Powodów, dla których pracownika dotyka problem wypalenia zawodowego może być wiele. Problemy ze znalezieniem pracy, zbyt niskie wynagrodzenie, brak zrozumienia wśród pracowników czy konflikty z innymi zatrudnionymi to najczęstsze powody. Do innych należy np. zbyt niskie samopoczucie pracownika. W praktyce niezbędne jest przeanalizowanie sytuacji, w której znalazła się osoba dotknięta wypaleniem zawodowym, by możliwe było wskazanie przyczyn leżących u podstaw rozwoju wypalenia.
Co istotne, wypalenie zawodowe nie spotyka pracowników mających wyłącznie kontakt z innymi ludźmi. Współcześnie trudno mówić również o konkretnym przedziale wiekowym, bo do poradni i specjalistów zgłaszają się coraz młodsze osoby. Wskazuje to na pewną zależność między wymagającym rynkiem pracy i pracodawcami, a właśnie pojawianiem się objawów wypalenia zawodowego u pracowników.
Jak radzić sobie z wypaleniem zawodowym?
Elektryk Utrzymania Ruchu
Extral Sp. z o.o.
- Żory
Doradca Klienta w Dziale IT
PeoplePro
- Toruń
Elektryk Utrzymania Ruchu
Extral Sp. z o.o.
- Rybnik
Doradca Klienta w Dziale IT
PeoplePro
- Rzeszów
Mechanik Utrzymania Ruchu
Extral Sp. z o.o.
- Żory
By pracownik mógł poradzić sobie z zawodowym wypaleniem, to w pierwszej kolejności musi ono zostać zdiagnozowane. Dopiero wówczas możliwe jest podjęcie kroków pozwlających zainteresowanemu na uzyskanie wewnętrznej równowagi. Nie bez znaczenia może być zmiana miejsca zatrudnienia. Jeżeli pracownik czuje się źle w firmie, w której pracuje, to najprawdopodobniej będzie zmuszony szukać innej posady.
W walce z zawodowym wypaleniem nieoceniona jest pomoc specjalistów. Oni na co dzień współpracują z osobami dotkniętymi wypaleniem i potrafią skutecznie pomoc, opracowując ścieżkę działania. Praca, która czeka pracownika jest mozolna, ale efekty są opłacalne – w ten sposób ponownie można odzyskać radość z pracy.
Powszechnie przyjęta definicja wypalenia zawodowego nie istnieje, ponieważ jest to niezwykle obszerne zagadnienie, które może przybierać różny wymiar. Można je ująć jako przedłużającą się reakcję na przewlekle działające w pracy stresory emocjonalne i interpersonalne. Inaczej rzecz ujmując są to sytuacje, kiedy wykonywane obowiązki i zadania, którym oddaje się pracownik nie przynoszą oczekiwanej nagrody – np. adekwatnego wynagrodzenia, zadowolenia z samego siebie czy pochwały przełożonych.
| Objawy Wypalenia Zawodowego | Przyczyny Wypalenia Zawodowego | Leczenie Wypalenia Zawodowego |
|---|---|---|
| Wyczerpanie emocjonalne i fizyczne, obniżone poczucie dokonań osobistych | Brak równowagi między pracą a życiem prywatnym, ciągły stres | Terapia indywidualna i grupowa, czas na odpoczynek, zmiana stylu życia |
Kto jest najbardziej narażony na wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe, jako specyficzny syndrom reagowania na stres, dotyczy zwłaszcza osób pracujących na stanowiskach wymagających dużych nakładów emocjonalnych i interpersonalnych. Pracownicy służby zdrowia, nauczyciele, pracownicy opieki społecznej, policjanci, ratownicy medyczni i strażacy to tylko niektóre z zawodów, które są najbardziej narażone na wypalenie zawodowe. Powodem może być duża odpowiedzialność za innych ludzi, konieczność podejmowania szybkich decyzji czy napięcie związane z możliwością błędu.
Nie zawsze jednak zawody narażone na duże ryzyko wypalenia zawodowego to te, które wymagają dużej odpowiedzialności. Wypalenie zawodowe to zespół objawów, który wynika z niewłaściwego zarządzania stresem w miejscu pracy. Może dotyczyć zarówno osoby pracującej w sklepie, firmie, urzędzie, banku, jak i osoby prowadzącej własną firmę. Każda praca, która jest wykonywana bez entuzjazmu, z przymusu, może prowadzić do wypalenia zawodowego. Zatem wypalenie zawodowe może dotyczyć każdego, kto wykonuje jakąkolwiek pracę zawodową. Zrozumienie, co to jest wypalenie zawodowe i jakie są jego objawy, to pierwszy krok do podjęcia działań mających na celu jego zapobieganie.
Czy to już wypalenie zawodowe? - wypełnij test
Wypalenie zawodowe częściej dopada osoby młode, z pokolenia X i Y, które mają silną potrzebę samorealizacji zawodowej. Tak zwani Millenialsi nieustannie dążą do poprawy swojego bytu, pragną się dokształcać i nie boją się mobilności zawodowej, kiedy dopadnie ich wypalenie zawodowe. Czasem jednak są to przedwczesne decyzje, które warto byłoby dokładniej przemyśleć. Nie każde zmęczenie czy brak satysfakcji z wykonanego zadania zwiastują wypalenie zawodowe. Dobrym pomysłem w sytuacji, kiedy obawiamy się, że towarzyszy nam wypalenie zawodowe będzie wypełnienie testu zagrożenia wypaleniem zawodowym i innym, które obejmują podane zagadnienie.
Takie testy można znaleźć w Internecie, książkach, poradnikach lub wypełnić je podczas wizyty u doradcy zawodowego albo psychologa. Wypełniając podobny kwestionariusz, otrzymasz zwrotną informację, czy należysz do grupy osób dotkniętych syndromem wypalenia zawodowego, jesteś osobą zagrożoną wypaleniem zawodowym, a jesteś w pełni usatysfakcjonowany z pełnionych obowiązków zawodowych i problem wypalenia Cię nie dotyczy. Takie testy wypalenia zawodowego najczęściej polegają na zaznaczaniu poszczególnych stwierdzeń, które towarzyszyły Ci w ciągu ostatnich kilku miesięcy – np. odczucie wyczerpania zawodowego, szybkie poczucie irytacji, niezadowolenie z płacy. Następnie możliwe jest prognozowanie wyników, które jednak nie w każdym przypadku będą miarodajne. Warto jednak takowy wypełnić i zdiagnozować problem lub ryzyko jego wystąpienia z odpowiednim wyprzedzeniem, ażeby możliwe było wczesne podjęcie kroków eliminujących skutki wypalenia zawodowego.
Jak zapobiegać wypaleniu zawodowemu?
Najprostszym rozwiązaniem jest wybranie takiej ścieżki edukacyjnej i zawodowej, która wydaje się najbardziej atrakcyjna – odpowiada Twoim predyspozycjom zawodowym, zainteresowaniom i nie ma problemów ze znalezieniem zatrudnienia w tej profesji. Życie jednak pokazuje, że jest to sytuacja często abstrakcyjna. Zmieniający się rynek pracy, przeprowadzki, a także zmieniające się upodobania indywidualne powodują, że często wybieramy zawód, w którym się nie spełniamy albo pracujemy w zakładzie lub na stanowisku, które nie daje satysfakcji zawodowej. Znajdując się w takiej sytuacji, przeczuwając, że problem wypalenia zawodowego może Cię spotkać – powinieneś działać. Poniżej znajdziesz kilka wskazówek, które pomogą Ci odnaleźć się w tej trudnej sytuacji.
Zwiększenie odporności na stres. Stres jest jedną z przyczyn występowania wypalenia zawodowego. Na to, jak odczuwamy stres i jak sobie z nim radzimy wpływa wiele czynników – społecznych, biologicznych i psychologicznych. Jednym ze sposobów zwiększania odporności na stres jest właściwa, zbilansowana dieta. Dzięki mikroelementom takim jak witamina B, wapń, cynk czy flawonoidy, wzmacniany jest układ nerwowy, hormony lepiej pracują, a mózg produkuje odpowiednią ilość serotoniny. W walce ze stresem znakomicie pomagają ćwiczenia fizyczne, które rozładowują napięcie, wzmacniają wydzielanie endorfin i poprawiają samopoczucie. Nad stresem należy zapanować, a aby to uczynić warto odnaleźć odpowiednią ku temu ścieżkę.
Ustalenie priorytetów w życiu zawodowym i osobistym. Warto oddzielić pracę od życia osobistego. Przynoszenie dokumentów do domu, nieustanna praca po godzinach, odreagowywanie konfliktów z przełożonymi, współpracownikami czy klientami, źle oddziałują na utrzymanie miru domowego.
Przerwy w pracy i urlop. Bez względu na to, czy praca sprawia nam satysfakcję, czy też jest nużącym obowiązkiem – przerwy od niej są wskazane. Wykorzystywanie urlopu wypoczynkowego, relaks w dni wolne od pracy czy robienie sobie przerw pomiędzy wypełnianiem kolejnych obowiązków korzystnie oddziałują na podnoszenie motywacji do pracy. Dzięki temu czujemy się odprężeni i lepiej zmotywowani.
Rozwijanie zainteresowań. Czasem nie da się połączyć pracy zawodowej z zainteresowaniami. Wówczas nie warto zapominać o swoich pasjach, czy czynnościach, które sprawiają wiele radości. Koniecznym rozwiązaniem jest wygospodarowanie minimum czasu w tygodniu, miesiącu czy roku, aby możliwe było dalsze realizowanie własnego hobby. Jeśli są to podróże – postaw na weekendowe zwiedzanie zakamarków Polski, a urlop wypoczynkowy poświęć na podróż do egzotycznych zakątków, które od zawsze były Twoim celem. Jeśli jest to sport – może ktoś z Twoich współpracowników chętnie pograłby w squasha po godzinach albo poszedł na sesję jogi? Warto poszukać rozwiązań i pogodzić obowiązki zawodowe z przyjemnościami.
Etapy wypalenia zawodowego najczęściej są długotrwałe, a pierwsze przyczyny wypalenia zawodowego można zaobserwować ze znacznym wyprzedzeniem. Jeśli obawiasz się, że możesz znaleźć się w grupie obarczonej ryzykiem takiej sytuacji, udaj się do specjalisty lub wypełnij test wypalenia zawodowego. Dzięki temu możliwe będzie podjęcie odpowiednich kroków, które pomogą Ci załagodzić problem.
5 Ciekawostek o wypaleniu zawodowym
- Wypalenie zawodowe nie jest chorobą: Mimo że jest to stan, który może znacząco wpływać na zdrowie i samopoczucie, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) klasyfikuje wypalenie zawodowe jako "zjawisko związane z pracą" a nie jako medyczne schorzenie.
- Początkowo, wypalenie zawodowe było badane w kontekście zawodów związanych z pomocą innym, jak lekarze czy pracownicy socjalni. Ale teraz wiemy, że może dotknąć każdego, niezależnie od profesji.
- Wypalenie zawodowe może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, depresja, zaburzenia snu, a nawet cukrzyca.
- Wypalenie zawodowe i stres w miejscu pracy nie są tym samym. Wypalenie zawodowe to chroniczny stan, który rozwija się z upływem czasu i jest związany z brakiem satysfakcji z pracy, a nie tylko z natychmiastowym stresem.
- Mimo że wypalenie zawodowe jest poważnym problemem, wiele osób nadal go bagatelizuje lub nie jest w stanie zidentyfikować jego objawów, często przypisując je po prostu stresowi lub zwykłemu zmęczeniu.
To może Cię również zainteresować
