Pracownik - prawa i obowiązki

Kiedy można odmówić pracy i wykonania polecenia pracodawcy?

10 kwietnia 2024

5 z 5

Ocena: 5 z 5 | 4 głosy

4 głosy

4 komentarze
Kiedy można odmówić pracy i wykonania polecenia pracodawcy?
Pracownik ma prawo odmówić wykonywania pracy lub polecenia pracodawcy. W artykule poruszamy temat pracy zdalnej, obowiązków zawodowych i sytuacji wymagających szczególnej uwagi.

Świadczenie pracy jest jednym z elementów stanowiących stosunek pracy. Zdarzają się takie sytuacje, kiedy pracownik nie jest zobowiązany do wykonywania swoich codziennych obowiązków, są również takie, kiedy może – bez ponoszenia negatywnych konsekwencji – odmówić wykonania polecenia służbowego. Sytuacje takie zostały przewidziane przez ustawodawcę i uregulowane w Kodeksie pracy. Co warto o nich wiedzieć?

Co masz w umowie?

Pracownik może odmówić m.in. wykonania polecenia służbowego, które nie jest związane z jego pracą zawodową. By jednak zakwestionować polecenie przełożonego, osoba zatrudniona powinna znać swoje obowiązki (są one zawarte w umowie o pracę). Innym przykładem usprawiedliwionej odmowy wykonania polecenia służbowego jest sytuacja, gdy pracownik ma wykonać pracę niezwiązaną z jego stanowiskiem. W takiej sytuacji przełożony nie może oczekiwać od swojego podwładnego, że ten będzie chciał świadczyć pracę, która nie została uregulowana w umowie o pracę.

Video

Szukasz pracy?

Kierowca C+E

WOJTAN TRANSPORT SP.J.

  • 8 000 zł netto / mc
  • Dąbrowa Górnicza
Dodana

Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 5 100-6 000 zł brutto / mc
  • Kielce
Dodana

Pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500 zł brutto / mc
  • Kajetanów
Dodana

Magazynier - operator wózka widłowego

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 5 100-6 000 zł brutto / mc
  • Kielce
Dodana

Stolarz

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • Bielsko-Biała
Dodana

Gdy mowa o zapisach w umowie, uwagę warto zwrócić na fakt, że pracodawca może powierzyć swojemu podwładnemu wykonywanie innej pracy niż dotychczas. Dotyczy to jednak maksymalnie 3 miesięcy w roku kalendarzowym (łącznie 6 miesięcy, jeżeli pracodawca wybierze miesiące: październik, listopad i grudzień jednego roku i trzy kolejne roku następnego). Tu jednak podmiot zatrudniający musi pamiętać o umiejętnościach i wykształceniu pracownika – nie należy zlecać pracownikowi wykonywania pracy, która jest poniżej jego kwalifikacji czy umiejętności. Zobacz również: Odpoczynek od komputera - komu przysługuje?

Gdy polecenie służbowe jest niezgodne z prawem

Trzeba pamiętać, że pracownik nie może odmówić wykonania polecenia służbowego zgodnego z prawem. Jeżeli polecenie takie nie jest, odmowa jest koniecznością. Problem, z jakim mogą borykać się pracownicy, dotyczy oczywiście oceny wydanego przez pracodawcę polecenia służbowego. Jeżeli pracownik uważa, że jego przełożony chce, by złamał on prawo, powinien wnioskować o wydanie tego polecenia w formie pisemnej. Dzięki temu będzie miał dowód, że postąpił słusznie, odmawiając pracodawcy.

Poza poleceniem służbowym niezgodnym z prawem pracownik może odmówić również wykonania takiego, które naruszyłoby zasady bezpieczeństwa w zakładzie pracy. Należy podkreślić, że ustawodawca przywiązuje dużą rolę do bezpieczeństwa i higieny pracy w firmach. Z tego względu w każdym przypadku odmowa wykonania polecenia mogącego narazić pracownika lub inne osoby na niebezpieczeństwo jest usprawiedliwiona – pracodawca nie będzie mógł za taką odmowę ukarać swojego podwładnego.

Pracownik ma prawo odmówić wykonania pracy w przypadkach niezgodnych z prawem, naruszających bezpieczeństwo pracy, oraz gdy nie otrzymał odpowiedniego przeszkolenia do zadań wymagających szczególnej uwagi.

Zwolnienie lekarskie a świadczenie pracy

Pracownik nie ma obowiązku świadczyć pracy na rzecz pracodawcy wówczas, gdy jest chory. Warto jednak pamiętać o powiadomieniu pracodawcy o tym, że niebawem do zakładu wpłynie jego zwolnienie lekarskie. Wówczas pracodawca nie może żądać, by jego podwładny zabrał np. części pracy do domu. Również pracownik nie może wykorzystywać otrzymanego zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem. Polecamy tekst: Kiedy możesz wnioskować o urlop okolicznościowy?

W praktyce oznacza to, że nie może on np. wykonywać w tym czasie pracy dla innego podmiotu. Takie wykorzystanie zwolnienia lekarskiego jest nieprawidłowe i jeżeli zostanie pracownikowi udowodnione, to jest podstawą do jego dyscyplinarnego zwolnienia z zakładu pracy. Warto przy tym dodać, że do przeprowadzania kontroli uprawniony jest zarówno pracodawca, jak i Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Zobacz: oferty pracy dla operatorów maszyn w Katowicach

Sytuacja Prawo do odmowy wykonania pracy
Praca niezwiązana z zawodem pracownika Tak
Polecenie niezgodne z prawem Tak
Polecenie naruszające bezpieczeństwo pracy Tak
Zwolnienie lekarskie Tak
Praca zdalna niezgodna z warunkami pracownika Tak
Prace wymagające szczególnej uwagi bez odpowiedniego szkolenia Tak

Odmowa pracy zdalnej

Wraz z rozwojem technologii i zmianami wprowadzanymi przez globalną pandemię, coraz więcej pracodawców zwraca się ku pracy zdalnej jako efektywnej metodzie organizacji pracy. Jest to jednak obszar, który może budzić pewne pytania pracowników, zwłaszcza jeśli chodzi o możliwość odmowy wykonania pracy zdalnej. Pamiętajmy, że wykonanie pracy zdalnej nie zawsze jest możliwe ze względu na charakter obowiązków pracownika, a także ze względu na jego warunki domowe. Jeżeli pracownik nie ma możliwości wykonywania swoich obowiązków na odległość, to ma prawo odmówić wykonywania pracy zdalnej. Takie sytuacje należy zawsze konsultować z pracodawcą. Wykonywanie obowiązków pracowniczych z domu może również wymagać odpowiedniego sprzętu i środowiska pracy, które są niezbędne do bezpiecznego wykonywania pracy. Ważne jest, aby obie strony były na bieżąco z przepisami dotyczącymi tej formy świadczenia pracy.

Prace wymagające szczególnej uwagi

Są pewne rodzaje pracy, które z natury wymagają szczególnej uwagi i zrozumienia ze strony pracownika. W takim przypadku pracodawca ma obowiązek zapewnić odpowiednie szkolenie i wdrożenie przed zleceniem takich zadań. Pracownik ma prawo odmówić wykonywania pewnych zadań, jeżeli uważa, że nie otrzymał odpowiedniego szkolenia, które pozwoliłoby mu bezpiecznie wykonywać wskazane obowiązki. Na przykład prace na wysokościach, prace z urządzeniami mechanicznymi czy prace związane z materiałami niebezpiecznymi — to są czynności szczególnego szkolenia i zrozumienia. Wszystko to jest w interesie bezpieczeństwa pracownika, a pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne warunki pracy. Zasada ta jest ważna niezależnie od miejsca pracy, czy to w biurze, na budowie, czy podczas pracy zdalnej.

Podsumowanie

Pracownicy mają określone prawa i obowiązki związane z wykonywaniem poleceń służbowych. Istnieją sytuacje, w których pracownik ma prawo odmówić wykonania polecenia bez ryzyka konsekwencji dyscyplinarnych. Przede wszystkim, pracownik może odmówić wykonania polecenia, jeśli narusza ono obowiązujące przepisy prawa, normy etyczne lub zasady bezpieczeństwa. Ponadto pracownik może odmówić wykonania polecenia, jeśli nie jest w stanie tego zrobić ze względu na przeszkody techniczne, brak odpowiednich umiejętności lub inne uzasadnione przyczyny.

Jednakże ważne jest, aby pracownik podejmował decyzję o odmowie wykonania polecenia z rozwagą i w dobrej wierze, unikając nadużywania tego prawa. W razie wątpliwości co do legalności odmowy wykonania polecenia zaleca się konsultację z prawnikiem lub specjalistą ds. prawa pracy, aby uniknąć potencjalnych sporów i konsekwencji prawnych. W każdym przypadku, zarówno pracodawca, jak i pracownik powinni dążyć do rozwiązania ewentualnych konfliktów w sposób polubowny, konstruktywny i zgodny z obowiązującymi przepisami prawa pracy.

To może Cię również zainteresować

Prawa pracownika - nawet nie wiesz, ile Ci się należy

Najczęściej zadawane pytania

Czy pracownik może odmówić wykonywania pracy zdalnej?

Tak, jeśli warunki domowe pracownika nie pozwalają na skuteczne wykonywanie obowiązków zawodowych.

Czy mogę odmówić wykonania polecenia przełożonego?

Tak, jeśli polecenie jest niezgodne z prawem, narusza zasady bezpieczeństwa pracy, lub nie jest związane z twoją pracą zawodową.

Kiedy mogę odmówić wykonywania polecenia służbowego?

Można odmówić wykonania polecenia służbowego, gdy jest ono niezgodne z prawem, narusza bezpieczeństwo lub zdrowie pracownika, lub wymaga wykonania czynności niezgodnej z umową o pracę.

Czy mogę odmówić pracy, jeśli nie czuję się bezpieczny?

Tak, pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne warunki pracy. Jeśli te warunki nie są spełnione, możesz odmówić wykonania pracy.

Co się stanie, jeśli odmówię wykonania polecenia pracodawcy?

Konsekwencje mogą się różnić w zależności od sytuacji. Jeśli polecenie było niezgodne z prawem lub zasadami bezpieczeństwa, odmowa nie powinna prowadzić do negatywnych konsekwencji. Zawsze warto jednak skonsultować taką sytuację z doradcą prawnym lub związkowym.

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Jakub Strykowski

Copywriter

Jestem copywriterem dla Aplikuj.pl. Przygotowuję teksty na strony www, pracowałem też w researchu.
Zawsze interesowało mnie prawo pracy i wszystko, co związane z prowadzeniem firmy.

4 komentarze

Kamila

Kamila

Dlatego trzeba wiedzieć co się podpisuje i co stanowi obowiązki a co nie, jak jest opisane stanowisko i co trzeba robić.
agata

agata

Zawsze warto poznać to wszystko co dotyczy takiej sytuacji w jakiej człowiek się znajduje. To wszystko ciekawe rozwiązania przedstawione w odpowiedni sposób.
Antek

Antek

Kiedy możesz odmówić świadczenia pracy? Pracownik jak pisze Tymek, powinien znać swoje prawa, nie tylko obowiązki. Przykładowo kobieta w ciąży może odmówić wyjazd na delegację...
Tymek

Tymek

Dobrze w każdej chwili jest znać swoje prawa i obowiązki, przecież nieznajomość i realizacja niezgodnych z prawem zaleceń także spada na pracownika. Dobrze napisane.

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.