Zwolnienie z pracy

Okres ochronny pracowników - kiedy przysługuje i ile wynosi wiek uprawniający do ochrony przedemerytalnej

7 stycznia 2023

4 z 5

Ocena: 4 z 5 | 7 głosów

7 głosów

11 komentarzy
Okres ochronny pracowników - kiedy przysługuje i ile wynosi wiek uprawniający do ochrony przedemerytalnej
Osoby, które skończą określony wiek, są objęte ochroną przedemerytalną. Jest to bardzo ważny przywilej przewidziany w polskim prawie pracy. W poniższym artykule omawiamy wszystkie najważniejsze założenia okresu ochronnego pracowników - kiedy oraz komu przysługuje. Zapraszamy do lektury.

Ile wynosi wiek uprawniający do ochrony przedemerytalnej?

Ochrona przedemerytalna została bardzo dokładnie omówiona w artykule 39 Kodeksu pracy. Wskazuje on, że "Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi,
któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres
zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku".

Co to oznacza w praktyce? W myśl obowiązującego prawa pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę::

  • kobiecie, która ukończyła 56 lat,
  • mężczyźnie, którzy ukończył 61 lat.

Z kolei osoby, które na mocy oddzielnych regulacji prawnych mają prawo do wcześniejszego przejścia na emeryturę, są objęte okresem ochronnym na 4 lata przed datą nabycia prawa do uzyskania wcześniejszej emerytury. Zawody mające prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę są wskazane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do tej grupy zaliczają się m.in. policjanci, nauczyciele, górnicy, kierowcy samochodów ciężarowych o masie powyżej 3,5 tony a także dziennikarze objęci układem zbiorowym.

Czy okres ochronny może wykraczać poza wiek uprawniający do nabycia prawa do emerytury?

Okres ochronny wskazany w artykule 39 Kodeksu pracy obowiązuje co do zasady do momentu nabycia przez danego pracownika prawa do pobierania emerytury. Później okres ochronny przestaje obowiązywać, co jest równoznaczne z tym, że pracodawca ma prawo, aby odpowiednio w dniu 60. urodzin danej pracowniczki oraz w dniu 65. urodzin pracownika wręczyć wypowiedzenie umowy o pracę.

To Cię powinno też zainteresować: Pracownik w wieku przedemerytalnym - sprawdź, czy możesz rozwiązać umowę

Jednocześnie od 1 października 2017 roku obowiązuje ustawa z dnia 16 listopada 2016 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Przywołany akt prawny wprowadził tzw. okresy przejściowe. Dzięki okresom przejściowym niektóre osoby, które osiągnęły wiek emerytalny, w dalszym ciągu będą objęte ochroną przed wypowiedzeniem umowy o pracę.

To Cię powinno też zainteresować: Nowy Kodeks pracy - jakie będą najważniejsze zmiany?

ochrona pracownika  w firmie

W artykule 29 Ustawy z dnia 16 listopada 2016 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw czytamy:

"Pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy nie są objęci ochroną stosunku pracy wynikającą z art. 39 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy i osiągną wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 60 lat i dla mężczyzn 65 lat przed upływem 4 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, podlegają ochronie stosunku pracy, o której mowa w tym przepisie, przez okres 4 lat, licząc od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, także wówczas, gdy upływ tego okresu przypadnie po osiągnięciu wieku 60 lat przez kobiety i wieku 65 lat przez mężczyzn".

Szukasz pracy?

Pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500 zł brutto / mc
  • Kajetanów
Dodana

Kierowca C+E

WOJTAN TRANSPORT SP.J.

  • 8 000 zł netto / mc
  • Dąbrowa Górnicza
Dodana

Pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500-4 950 zł netto / mc
  • Bliżyn
Dodana

Pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500-4 950 zł brutto / mc
  • Występa
Dodana

Pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500-4 950 zł brutto / mc
  • Bodzentyn
Dodana

Okres ochronny – czy obowiązuje pracowników zatrudnionych na czas określony?

Pracownik, który jest zatrudniony na podstawie umowy o czas określony, również jest objęty ochroną przedemerytalną. Wskazują na to wyroki wydane przez Sąd Najwyższy, m.in. z 18.12.2014 r., II PK 50/14. W uzasadnieniu wyroku znajduje się zapis mówiący o tym, że:

"Ochrona zatrudnienia z art. 39 k. p. zakazuje wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony zawartej na czas upływający przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego. Stosowanie tej regulacji (ochrony zatrudnienia) warunkują tylko dwa warunki. Pierwszy to osiągnięcie wieku przedemerytalnego, który jest krótszy od wieku emerytalnego o 4 lata. Drugi to okres zatrudnienia, który umożliwia uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem wieku emerytalnego".

jak wygląda ochrona pracownika w firmie

To Cię powinno też zainteresować: Emerytura - co powinniśmy wiedzieć?

W myśl tego wyroku, wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony pracownikowi przed osiągnięciem przez niego wieku emerytalnego jest zabronione. Sąd ocenił, że stosowanie regulacji ochrony przedemerytalnej względem pracownika jest uzależnione od spełnienia przez niego jedynie dwóch warunków. Pierwszy warunek to osiągnięcie wieku przedemerytalnego (wieku skróconego o cztery lata przed uzyskaniem uprawnień do pobierania emerytury), zaś drugi to posiadanie odpowiednio długiego okresu zatrudnienia, czyli stażu pracy, który pozwala na przejście na emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Co ciekawe, wcześniejsze orzecznictwo Sądu Najwyższego było zgoła odmienne. Kilka lat wcześniej Sąd Najwyższy stał na stanowisku, że pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony, który skończy się przed osiągnięciem przez niego wieku emerytalnego, nie ma prawo do podlegania ochronie przedemerytalnej. Jednym z takich wyroków był ten z 27 lipca 2011 roku (sygn. akt. II PK 20/11. W uzasadnieniu znalazł się taki zapis: "jeśli osiągnięcie wieku emerytalnego i uzyskanie w związku z tym uprawnień emerytalnych w ramach obecnie trwającego stosunku pracy nie byłoby możliwe, to art. 39 kp nie znajdzie zastosowania".

Video

Czy pracownicy w wieku przedemerytalnym są chronieni tylko przed rozwiązaniem umowy o pracę?

Uchwała Sądu Najwyższego z 11 lipca 1975 roku (sygn.akt I PZP 19/75,OSNC 1976/4/76) wskazuje, że pracownicy, których obejmuje okres ochronny, są chronieni nie tylko przed rozwiązaniem umowy o pracę, ale także przed zmianą warunków zatrudnienia oraz wynagrodzenia, co chroni ich przed pogorszeniem ich sytuacji materialnej.

Jedynym wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, w której w danym zakładzie pracy są wprowadzane całkowicie nowe zasady wynagradzania wszystkich pracowników bez wyjątku bądź dla pracowników zaliczanych do konkretnej grupy zawodowej, do której należy także dany pracownik objęty ochroną przedemerytalną. Po spełnieniu tych warunków zmiana warunków zatrudnienia będzie możliwa.

To Cię powinno też zainteresować: Zwolnienia grupowe

W przypadku, gdy pracownik nie będzie zdolny do wykonania swojej pracy (potwierdzi to poprzez dostarczenie orzeczenia lekarskiego) bądź utraci uprawnienia, pracodawca będzie miał prawo, aby zwolnić go podczas obowiązywania okresu ochronnego.

Sąd Najwyższy w wyroku ogłoszonym w dniu 11 maja 2016 roku (sygn. akt I PK 151/15) stwierdził, że "z wykładni językowej art. 43 k. p. wynika, że wyłączenie ochrony przedemerytalnej dotyczy wyłącznie wprowadzania nowych zasad wynagradzania. Nie obejmuje więc innych warunków umowy o pracę. Dlatego też prawidłowo Sądy obu instancji przyjęły, że na podstawie art. 43 k. p. pracodawca nie może dokonać pracownikowi objętego ochroną przedemerytalną wypowiedzenia warunków pracy w części obejmującej normy czasu pracy bowiem hipoteza tego przepisu odnosi się do zmiany zasad wynagradzania".

Video

Kiedy ochrona przedemerytalna nie obowiązuje?

Istnieje także szereg okoliczności, w których ochrona przedemerytalna przewidziana w artykule 39 Kodeksu pracy nie będzie pracownikowi przysługiwała. Mowa tu przede wszystkim o sytuacji, gdy pracownik dopuści się ciężkiego naruszenia swoich obowiązków (artykuł 52 Kodeksu pracy), np. w trakcie pracy będzie sięgał po alkohol czy narkotyki, popełni przestępstwo, które będzie przeszkodą do zatrudniania go na dotychczasowym stanowisku (jeżeli
przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem) bądź z własnej winy utraci uprawnienia niezbędne do wykonywania danego zawodu. W takich przypadkach pracodawca ma pełne prawo, aby zwolnić pracownika ze skutkiem natychmiastowym.

To Cię powinno też zainteresować: Prawa pracownika - nawet nie wiesz, ile Ci się należy

Pracodawca ma także prawo do zwolnienia pracownika bez żadnych konsekwencji również wtedy, gdy pobiera on wcześniejszą emeryturę oraz wynagrodzenie z pracy. Ta sama zasada dotyczy pracowników otrzymujących rentę z tytułu niezdolności do pracy. Wypowiedzenie w czasie okresu ochronnego może mieć też miejsce, gdy likwidowany jest cały zakład pracy bądź ogłasza upadłość. Wówczas zwalniany pracownik ma prawo, aby ubiegać się o uzyskanie świadczenia przedemerytalnego. Ochrona przedemerytalna nie będzie obowiązywała także, gdy umowa zostanie rozwiązana z porozumieniem stron.

Ochrona pracownika o czym pamiętac?

Kiedy należy wręczyć wypowiedzenie umowy pracownikowi, aby nie narazić się na konsekwencje nie objęcia ochroną przed zwolnieniem?

Informacja o rozwiązaniu umowy o pracę powinna trafić do pracownika zanim zacznie obowiązywać okres ochronny. Okres wypowiedzenia może zakończyć się już po tym, gdy zacznie obowiązywać okres ochronny. Najważniejszy jest moment, w którym zostanie wręczone wypowiedzenie. Pismo nie może trafić do zwalnianego pracownika po upływie tej daty - wskazuje na to wyrok Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2005 roku (sygn.akt. III PK 94/05.):

"Ochrona trwałości stosunku pracy pracownika w wieku przedemerytalnym polega bowiem na zakazie złożenia przez pracodawcę wypowiedzenia umowy w oznaczonym okresie, a nie na zakazie wystąpienia w tym okresie skutku wypowiedzenia (czyli rozwiązania stosunku pracy) złożonego przed rozpoczęciem okresu ochronnego. Innymi słowy, art. 39 k. p. nie zakazuje wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę przed rozpoczęciem okresu ochronnego, choćby rozwiązanie nastąpiło w trakcie tego okresu. Nie zmieniła tego nowelizacja art. 39 k.p. obowiązująca od 1 czerwca 2004 r. Oznacza to, że przewidziany w tym przepisie czteroletni okres ochronny pracownika w wieku przedemerytalnym nie dotyczy wypowiedzenia złożonego przed dniem 1 czerwca 2004 r.".

Podsumowanie:
  • Ochrona przedemerytalna obejmuje pracowników, którzy mają nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego i którym okres zatrudnienia umożliwia uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
  • Osoby mające prawo do wcześniejszego przejścia na emeryturę są objęte okresem ochronnym na 4 lata przed datą nabycia prawa do uzyskania wcześniejszej emerytury.
  • Zgodnie z art. 29 Ustawy z dnia 16 listopada 2016 roku, osoby, które osiągnęły wiek emerytalny i nie są objęte ochroną z art. 39 Kodeksu pracy, będą objęte ochroną przez okres 4 lat od dnia wejścia w życie ustawy.
  • Pracownicy zatrudnieni na czas określony również są objęci ochroną przedemerytalną, jeśli spełniają warunki dotyczące wieku przedemerytalnego i okresu zatrudnienia umożliwiającego uzyskanie prawa do emerytury.

Najczęściej zadawane pytania

W jakim wieku rozpoczyna się okres ochrony przedemerytalnej?

Okres ochrony przedemerytalnej rozpoczyna się 4 lata przed uzyskaniem uprawnień do przejścia na emeryturę, czyli dla kobiet wynosi on 56 lat, zaś dla mężczyzn 61 lat.

Czy można wypowiedzieć umowę pracownikowi będącemu w okresie ochrony przedemerytalnej?

Co do zasady, wypowiedzenie umowy pracownikowi będącemu w okresie ochrony przedemerytalnej nie jest możliwe. Ustawodawca dopuszcza taką ewentualność wyłącznie przy zaistnieniu określonych przesłanek, takich jak spożywanie alkoholu przez pracownika w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych, wypowiedzenie umowy za porozumieniem stron czy popełnienie przez pracownika przestępstwa.

Jak wygląda okres ochronny dla osób uprawnionych do przejścia na wcześniejszą emeryturę?

W przypadku osób uprawnionych do przejścia na wcześniejszą emeryturę okres ochronny rozpoczyna się 4 lata przed uzyskaniem tych uprawnień.

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Ewa Sztuczka-Mazur

Social Media Manager

Social Media Manager w branży HR, autorka tekstów, copywriterka, specjalistka Facebook ADS, wokalistka i pszczelarka.
Obecnie w Aplikuj.pl odpowiedzialna głównie za treści z obszaru miękkiego HR oraz prawa pracy.

11 komentarzy

Orest

Orest

Dowiedziałem się z artykułu, że niektóre zawody zaliczają się do grupy zawodów, które mają prawo do wcześniejszego przejścia na emeryturę. To ciekawa informacja, ponieważ może pomóc w poszukiwaniu pracy w takiej branży.
Adolf

Adolf

Moim zdaniem artykuł w prosty sposób opisuje ochronę przedemerytalną, co jest ważne dla każdego z nas. Dzięki temu łatwiej zrozumieć, jakie mamy prawa i jak je wykorzystać, aby chronić swoje zatrudnienie w okresie zbliżającym się do emerytury.
Stefan

Stefan

Dzięki artykułowi dowiedziałem się, że pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony również może skorzystać z ochrony przedemerytalnej. To dobra wiadomość, ponieważ zawsze z troską patrzyłem na kończące się umowy z uwagi na zbliżający się wiek emerytalny.
Maja

Maja

Jako pracodawca uważam, że ochrona przedemerytalna jest ważna, ale czasami moja firma nie jest w stanie finansowo utrzymać pracownika aż do momentu nabycia prawa do emerytury. Cieszę się, że artykuł opisuje okresy przejściowe, które ułatwiają nam działanie w takich przypadkach.
Ela K

Ela K

Dziękuję za cenny artykuł.
Basia

Basia

Cieszę się, że artykuł opowiada o ochronie przedemerytalnej, ponieważ to ważny temat. Mam nadzieję, że każdy pracownik będzie miał możliwość działania w tej kwestii, a zacieśnianie przepisów prawnych będzie miało pozytywny wpływ na ich sytuację.
Zmartwiona

Zmartwiona

Mam 57 lat i 15 lat pracy czy przysługuje mi ochrona przedemerytalna?
Roman

Roman

A co z pracownikami zatrudnionymi na podstawie powołania słyszałem, że oni mają ochronę dwa lata.
Gabi

Gabi

Tak ,,,,a co zrobić mając już okres przedemerytalny i nikt nie chce przyjąć do pracy i jak można żyć w dzisiejszych czasach nie mając żadnego dochodu.Pracodawcy nie chcą przyjmować do pracy w takim wieku ,,,,,ja mam bardzo duży problem
Unter Null

Unter Null

Jeśli czujesz się samotny i zmagasz się z trudnościami, dołączenie do grupy lub rozmowa z profesjonalistą może zapewnić pocieszenie i zachętę oraz pomóc ci zapanować nad tymi negatywnymi emocjami.
Konrad

Konrad

Dzięki za wyczerpujące opisanie tematu. Okres ochronny pracowników ma wielkie znaczenie. Dużo także można dowiedzieć się z tych prezentacji oraz filmików, gdyż często takie uzupełnienie lektury pozwala bardziej wnikliwie zrozumieć temat i w takiej sytuacji wie się na czym się stoi.

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.