Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce - przepisy i procedury

Jak pokazują badania Ministerstwa Pracy, według Polityki Społecznej z każdym rokiem wzrasta liczba zatrudnianych cudzoziemców w Polsce. Pracownicy zza wschodniej granicy mają odpowiednie wykształcenie oraz są solidni i dokładni, co jest bardzo cenione przez pracodawców. Wielu cudzoziemców pracuje w międzynarodowych korporacjach ukierunkowanych na Wschód lub w mniejszych firmach, które przez ich zatrudnienie uzupełniają braki kadrowe w wielu niszowych branżach.

Zakres przedmiotowy ustawy o cudzoziemcach

Ustawa o cudzoziemcach reguluje przede wszystkim główne kwestie związane z zatrudnianiem pracowników z zagranicy. Mowa tu o zasadach przekraczania granic, kwestiach wydawania wiz w zakresie nieuregulowanym Wspólnotowym Kodeksem Wizowym, zdobywaniu zezwoleń na pobyt czasowy i stały czy przeprowadzania kontroli legalności pobytu cudzoziemców. Nowa ustawa reguluje również sporządzanie wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium naszego kraju jest niepożądany czy procedury związane z zatrzymaniem cudzoziemca i umieszczeniem go w strzeżonym ośrodku.

Nowe rozwiązanie dotyczące pracy cudzoziemców

Warto zauważyć, że ustawa, która aktualnie obowiązuje wprowadza nowe rozwiązania w zakresie zatrudniania cudzoziemców. Te polegają między innymi na tym, że:

• Dotychczasowe zezwolenie na zamieszkanie w naszym kraju na czas określony zastąpiono nową instytucją. Mowa tu o tak zwanych zezwoleniach na pobyt czasowy. Dodatkowo wyodrębniono kilka rodzajów zezwoleń na pobyt czasowy. Zgodnie z nowymi przepisami wydłużono z 2 do 3 lat maksymalny okres, na który cudzoziemcy mogą starać się otrzymać pobyt czasowy.

• Dotychczas, aby zainteresowany mógł legalnie pracować w naszym kraju, niezbędne było przeprowadzenie skomplikowanej procedury. Mowa tu o tym, że pracodawca, który zamierzał zatrudnić cudzoziemca musiał wystąpić o stosowne zezwolenie na pracę. Dopiero po złożeniu tego wniosku cudzoziemiec mógł wystąpić o zezwolenie na pobyt. Aktualnie obcokrajowiec może starać się o uzyskanie jednego zezwolenia zarówno na pobyt, jak i na pracę. Dotychczasowe zezwolenie na osiedlenie się zastąpione zostało przez nową instytucję zezwolenie na pobyt stały.

• W ustawie pojawia się nowa przesłanka pozwalająca udzielić zezwolenia na pobyt stały na czas nieoznaczony osobom o polskim pochodzeniu czy osobom, które posiadają ważną Kartę Polaka. Dotyczy to cudzoziemców, którzy chcą osiedlić się w na terenie Polski.

• Zmieniły się zasady składania wniosków zarówno o wizę, jak i zezwolenie na pobyt czasowy. Każdy cudzoziemiec, który na terenie naszego kraju przebywa legalnie, może złożyć stosowny wniosek nawet ostatniego dnia pobytu. To duża różnica w zestawieniu z ustawą poprzednio obowiązującą do tej pory cudzoziemcy musieli pamiętać o tym, aby nie przekroczyć terminu konieczne było złożenie stosownego wniosku przynajmniej na 45 dni przed końcem ważności wizy lub aktualnego pozwolenia na pracę.

  Szukasz pracy?

  Kierowca C+E

  WOJTAN TRANSPORT SP.J.

  • 8 000 zł netto / mc
  • Dąbrowa Górnicza

  Dodana 2 lis 2024

  Pracownik produkcji

  

  Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500-4 950 zł brutto / mc
  • Występa

  Dodana 2 lis 2024

  Pracownik produkcji

  

  Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500 zł brutto / mc
  • Kajetanów

  Dodana 2 lis 2024

  Pracownik produkcji

  

  Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500-4 950 zł netto / mc
  • Bliżyn

  Dodana 2 lis 2024

  Pracownik produkcji

  

  Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500-4 950 zł brutto / mc
  • Bodzentyn

  Dodana 2 lis 2024

  Praca Warszawa Praca Wrocław Praca Kraków Praca Katowice

Z punktu widzenia osób zainteresowanych istotne jest, że do postępowań administracyjnych, których nie zakończono do dnia 1 maja 2014 roku stosuje się dotychczasowe przepisy. Wyjątki od tej reguły są wymienione w nowej ustawie.

Pracownicy ze wschodu

Dzisiejsza sytuacja zatrudnienia cudzoziemca jest o wiele łatwiejsza niż jeszcze kilka lat temu. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej doprowadziło do nowelizacji procedury zatrudniania pracowników z pięciu krajów. Pracownicy z Ukrainy, Gruzji, Mołdawii i Białorusi mają dzisiaj możliwość skorzystania z uproszczonej procedury.

Od 28.10.2023 nie ma możliwości złożenia oświadczenia dla obywatela Rosji!

Pracodawcy zainteresowani zatrudnieniem pracowników z tych krajów muszą dopełnić wszystkich formalności przez wypełnienie specjalnych druków w powiatowym urzędzie pracy. Tutaj pracodawca precyzuje, kogo chce zatrudnić, na podstawie jego danych osobowych oraz wysokości wynagrodzenia i charakteru pracy. Dzięki wypełnieniu takiego formularza cudzoziemiec uzyskuje pozwolenie na pracę w Polsce.

Zatrudnianie pracowników z Ukrainy

Z uwagi na trwający knflikt zbrojny na terytorium Ukrainy notujemy masowy napływ obywateli tego kraju do Polski. W związku z tym faktem wprowadzono przepisy znacznie ułatwiające zatrudnianie Ukraińców, jednak nie jest tak, że mogą być oni zatrudniani bez spełniania jakichkolwiek warunków.

Prawo Wspólnoty Europejskiej

Nowa ustawa związana jest bezpośrednio z dyrektywami Unii Europejskiej. Przepisy, które weszły w życie mają przede wszystkim zwalczać nielegalną imigrację i są implementacją dyrektywy 2008/115/WE w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich. Jednocześnie nowa ustawa to kolejny krok otwierania naszego rynku pracy na pracowników ze Wschodu przez upraszczanie procedur. 

Według statystyk, które opracowane zostały przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, w naszym kraju z roku na rok wzrasta liczba zatrudnionych cudzoziemców. Pracodawcy cenią sobie pracowników ze wschodnich krajów głównie z uwagi na fakt, iż są oni solidni i posiadają adekwatne wykształcenie do pracy, która zostaje im zaoferowana. Generalnie rozróżnia się dwa sektory, w których zazwyczaj cudzoziemcy otrzymują pracę. Z jednej strony są to międzynarodowe korporacje, których ambicje sięgają podbicia rynków wschodnich, z drugiej zaś strony niewiele firmy, które w ten sposób zaspokajają braki kadrowe zwłaszcza w niszowych branżach czy zawodach.

Zezwolenie na pracę dla cudzoziemców

Zmiany związane z uproszczeniem procedury przyznawania pozwolenia o pracę dla cudzoziemców spowodowały wzrost przypadków kar za nielegalne zatrudnianie obcokrajowców zza wschodniej granicy. Kary przyznawane w tym układzie wynoszą od 3 do 5 tysięcy złotych i nie są to wszystkie konsekwencje. Karany pracodawca może zostać pociągnięty do pokrycia wszystkich kosztów związanych z wydaleniem cudzoziemca z kraju, gdy zostanie wystosowany taki wniosek. Grzywna w wysokości do 10 tysięcy złotych grozi wszystkim zatrudniającym cudzoziemców, którzy przebywają na terenie naszego kraju bez ważnego dokumentu.

Zatrudnienie cudzoziemca - korzyści dla pracodawców

Pozwolenie na pracę zostaje cudzoziemcowi wydane na 6 miesięcy. Zainteresowany pracodawca może oczywiście starać się o jego przedłużenie, niemniej jest to kolejna procedura, która wiąże się z koniecznością składania następnych wniosków tym razem już u wojewody.

Pracodawca, który zatrudnia obcokrajowców musi również pamiętać o szeregu formalności, których niedopełnienie wiązać się może z poważnymi konsekwencjami, w tym również finansowymi. I tak, zgodnie z art. 120 ust. 1 Ustawy o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku, powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy stanowi wykroczenie. Dalej, zatrudniający może również zostać pociągnięty do odpowiedzialności, gdy stosowny inspektor, powoła się także na Ustawę o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 15 czerwca 2012 roku.

Każdy cudzoziemiec otrzymuje pozwolenie na pracę na okres 6 miesięcy. W przypadku chęci przedłużenia tego pozwolenia pracodawca musi ubiegać się o nie w urzędzie wojewódzkim. Wypełnianie i składanie wniosków u wojewody może skutkować przedłużeniem pozwolenia.

Przy zatrudnianiu cudzoziemców pracodawca musi się liczyć z szeregiem formalności, jakie musi załatwić. Niedopełnienie tego może się wiązać z poważnymi konsekwencjami, dlatego ważna jest znajomość całej procedury. Zgodnie z art. 120 ust. 1 Ustawy o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku, powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy stanowi wykroczenie. Dla pracodawcy także jest istotna ustawa z dnia 15 czerwca 2012 roku, która dotyczy przebywania cudzoziemców na terenie Rzeczpospolitej Polskiej wbrew przepisom. Inspektor może pociągnąć pracodawcę z tego tytułu do odpowiedzialności.

Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę a brak odpowiednich dokumentów

Jest wielu pracodawców, dla których kary finansowe nie są problemem. Wszyscy oni jednak muszą zdawać sobie sprawę z tego, że proceder nagminnego powierzania wykonywania prac obcokrajowcom przebywającym na terenie Polski nielegalnie bez ważnych dokumentów, może skutkować karą pozbawienia wolności. Istnieje poza tym wiele innych konsekwencji.

Wszystkim nieuczciwym pracodawcom grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat, jeżeli zatrudniali cudzoziemców bez ważnych dokumentów i powierzali im wykonywanie pracy w złych warunkach lub wówczas, gdy związane jest to z przestępstwem takim jak handel ludźmi.

Konsekwencje finansowe i karne mogą dotyczyć nie tylko osobiście pracodawcy, ale także mogą obejmować jego firmę. W tym układzie na firmę może być nałożony zakaz dostępu do środków pochodzących z funduszy strukturalnych, a także Funduszu Rybackiego i Funduszu Spójności na okres do 5 lat.

Zatrudnianie cudzoziemców - istotne informacje

Każdy pracodawca, który zatrudnia cudzoziemca, musi zgłosić pracownika do ubezpieczenia zdrowotnego i społecznego. Ma obowiązek odprowadzania odpowiednich opłat do urzędu skarbowego. Każdy obcokrajowiec zza wschodniej granicy, który jest zatrudniony na umowę o pracę, ma takie same prawa jak inni pracownicy etatowi. Przysługuje mu urlop wypoczynkowy oraz dodatkowe świadczenia w przypadku pracy w godzinach nadliczbowych.

Tak samo jak w przypadku pracownika z Polski, zatrudnienie cudzoziemca na umowę o pracę wiąże się z takimi samymi kosztami oraz uprawnieniami w stosunku do niego.

Wielu pracodawców docenia pracowników z Ukrainy, gdyż chętnie podejmują oni pracę sezonową w naszym kraju. Cenieni są przede wszystkim za uczciwość i solidne wykonywanie powierzonych im zadań. Ale zatrudnienie pracownika, który nie mieszka w kraju przynależącym do Unii Europejskiej nie jest sprawą prostą. Konieczne jest dopełnienie szeregu formalności. Tylko przejście całej procedury pozwala pracodawcy przyjąć do pracy w legalny sposób pracownika z Ukrainy lub innego kraju spoza Wspólnoty. Wyjątkiem są tu członkowie misji dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych oraz cudzoziemcy, którzy są obywatelami państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Ma to związek z faktem, że do tej grupy osób nie stosuje się wyżej wymienionej ustawy.

Surowe konsekwencje nielegalnego zatrudniania cudzoziemców

Uproszczenie procedury możliwości zatrudnia cudzoziemców spowodowało, że jednocześnie wzrosły kary za nielegalne zatrudnianie obcokrajowców zza wschodniej granicy. I tak, jako pracodawca, który nie przestrzega przepisów aktualnie obowiązującego prawa, musi liczyć się z grzywną od 3 do nawet 5 tysięcy złotych. To jednak nie wszystkie konsekwencje. Obciążony zostanie również kosztami ewentualnego wydalenia cudzoziemca z terytorium Polski, gdy do wojewody zostanie skierowany stosowny wniosek.

Wysokie kary pieniężne nie ominą tych wszystkich, którzy powierzają wykonywanie pracy cudzoziemcowi, który na terenie naszego kraju przebywa bez ważnego dokumentu. W tym przypadku kara finansowa to grzywna do 10 tysięcy złotych.

Nie tylko uszczuplenie firmowego konta

Wielu pracodawców, zwłaszcza sezonowych, nie obawia się ewentualnych kar finansowych. Z uwagi na doniosłość czynu, jak również przestępczą część procederu, przed Temidą mogą stanąć ci pracodawcy, którzy nagminnie powierzali wykonywanie prac cudzoziemcom przebywającym na terenie Polski bez ważnego dokumentu. W takim przypadku mowa o karze ograniczenia wolności. Co ponadto?

Nieuczciwi pracodawcy mogą zostać skazani nawet na karę pozbawienia wolności do lat 3, jeżeli powierzali cudzoziemcom, przebywającym bez ważnego dokumentu uprawniającego ich do przebywana na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, wykonywanie pracy w warunkach szczególnego wykorzystania lub też wówczas, gdy cudzoziemiec jest pokrzywdzony przestępstwem handlu ludźmi.

Sąd orzekający w sprawie nieuczciwego pracodawcy może zastosować środki nie tylko do niego samego, ale również firmy, którą prowadzi. Mowa o dodatkowych środkach karnych. W stosunku do podmiotu prawnego, czyli przedsiębiorstwa, nawet na 5 lat, może zostać orzeczony zakaz dostępu do środków, które pochodzą z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybackiego.

W maju 2014 roku zmieniła się ustawa o cudzoziemcach, zobacz nasz artykuł: Zatrudnienie cudzoziemca a nowa ustawa.

O czym pamiętać przy zatrudnianiu cudzoziemców?

Samo zatrudnienie cudzoziemca powoduje, że zgodnie z zawartą umową pracodawca ma obowiązek zgłosić pracownika do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, jest zobowiązany również do potrącania stosownych zaliczek do urzędu skarbowego. W przypadku umowy o pracę, cudzoziemiec ma takie same prawa, jak inni pracownicy etatowi. Pracodawca musi zatem zadbać o jego urlop czy też wypłacać mu dodatkowy ekwiwalent za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub za pracę w godzinach nadliczbowych.

Wybór formy zatrudniania należy oczywiście do pracodawcy, niemniej warto pamiętać, że największe obowiązki nakładane są na pracownika w przypadku umowy o pracę. Wówczas zatrudniający może oczekiwać stosownych uprawnień lub też przestrzegania godzin pracy.