Spis treści
Zobacz także artykuł: Zmiana pracy. 5 oznak, że powinieneś pożegnać się z dotychczasowym pracodawcą
Zastanawiasz się, jakich błędów uniknąć, aby czuć spełnienie zawodowe? Podpowiadamy, jak planować swoją ścieżkę kariery i czym jest ona naprawdę.
Spis treści:
- Czym jest cykl kariery zawodowej?
- Jak wygląda cykl kariery zawodowej?
- Elementy powodujące wypalenie zawodowe
- Determinanty warunkujące zmianę pracy
- Świadome planowanie ścieżki kariery zawodowej
Czym jest cykl kariery zawodowej?
Cykl kariery zawodowej to nie to samo, co cykl życia pracownika. O ile kariera zawodowa obejmuje większość życia każdego z nas (zazwyczaj zaczyna się jeszcze na etapie edukacji, a kończy wraz z przejściem na emeryturę), o tyle cykl życia pracownika obejmuje wyłącznie okres pracy w jednej firmie.
Cykl kariery pracownika można zatem podzielić na następujące etapy:
- Przyszły kandydat do pracy. Aby osoba z doświadczeniem zawodowym i o odpowiednich kompetencjach stała się pracownikiem albo zmotywowany młody człowiek został praktykantem lub stażystą, pracodawca musi zadbać o employer branding, np. w mediach społecznościowych. Na pierwszym miejscu w cyklu życia pracownika jest bowiem uświadomienie potencjalnemu kandydatowi, że firma istnieje, a także zainteresowanie go ofertą pracy, praktyk lub stażu i kulturą organizacji.
- Kandydat do pracy to osoba, która bierze udział w rekrutacji. Etap kandydowania do pracy zazwyczaj zaczyna się w momencie przesłania dokumentów aplikacyjnych, a kończy na podpisaniu umowy. W trakcie rekrutacji kandydat powinien dobrze poznać specyfikę stanowiska i samą firmę, a osoba rekrutująca – uzyskać informacje, które pozwolą jej świadomie podjąć decyzję o propozycji zatrudnienia kandydata.
- Nowy pracownik powinien mieć czas na zadomowienie się w nowej firmie – poznanie współpracowników, używanych narzędzi, przebiegu konkretnych procesów wewnątrz firmy itd. To tzw. proces onboardingu, na który składają się m.in. założenie imiennego maila na firmowym serwerze, przekazanie komputera wraz z hasłami dostępu do urządzenia i zainstalowanego na nim oprogramowania, a także przedstawienie pracownikowi zadań do wykonania na jego nowym stanowisku, zasad obowiązujących w organizacji oraz osób w zespole i innych ważnych osób w firmie.
- Pracownik po wdrożeniu i pracownik stabilny. W obu przypadkach istotna jest umiejętność utrzymania entuzjazmu pracownika do wykonywania zadań i przedstawianie mu wizji rozwoju.
- Pracownik rozwijający się i pracownik rotujący. To również ważne etapy np. dla team lidera czy managera projektu, w których mają szanse dostrzec potencjał pracownika. Kolejnym krokiem jest rotacja wewnątrz firmy – pracownik może przejść na wyższe stanowisko albo zmienić swoje zadanie w ramach jednego zespołu (to odpowiednio tzw. rotacja pionowa i rotacja pozioma).
- Pracownik, który powinien lub chce odejść z firmy. Ten pierwszy musi być zwolniony np. ze względu na brak lojalności wobec pracodawcy, a drugi – chce szukać innych możliwości rozwoju, wyższej pensji lub zdecydował się na zmianę miejsca zamieszkania. Po złożeniu wypowiedzenia pracodawca może uzyskać od prawnika ważne informacje na temat swojej firmy.
Pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 4 500 zł brutto / mc
- Kajetanów
Magazynier - operator wózka widłowego
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 100-6 000 zł brutto / mc
- Kielce
Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 100-6 000 zł brutto / mc
- Nowiny
Pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 4 500-4 950 zł brutto / mc
- Bodzentyn
Pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 4 500-4 950 zł brutto / mc
- Występa
Jak wygląda cykl kariery zawodowej?
Wiesz już, jak wygląda cykl kariery pracownika. Cykl kariery zawodowej również składa się z wyraźne nakreślonych kroków. Wyróżniamy siedem podstawowych etapów kariery zawodowej:
- Edukacja formalna przed podjęciem pierwszej pracy. W tym czasie każdy nabywa niezbędną wiedzę, podstawowe umiejętności i kwalifikacje do wykonywania zawodu.
- Odbywanie staży i praktyk, które służą zdobyciu pierwszych doświadczeń zawodowych i praktycznej wiedzy w zakresie wykonywanego zawodu.
- Pierwsza praca, czyli stałe zatrudnienie na określonym stanowisku. U pierwszego pracodawcy zazwyczaj pogłębia się i rozwija kompetencje i wiedzę zdobyte w trakcie edukacji, a także staży i/lub praktyk. Następuje także rozwój kompetencji społecznych, a pracownik zaczyna przystosowywać się do miejsca zatrudnienia.
- Rozwój kariery, oparty o codzienny rozwój kompetencji, także dzięki kursom doskonalącym czy studiom podyplomowym. W pierwszych latach budowania kariery zawodowej możliwy jest też awans, który otwiera przed pracownikiem perspektywy zdobycia kolejnych umiejętności, pogłębienia wiedzy fachowej i rozszerzenia zakresu obowiązków. Pozyskanie różnych doświadczeń sprawia, że staje się on coraz atrakcyjniejszą osobą na rynku pracy i zaczynają interesować się nim inni pracodawcy. To może być odpowiedni moment na zmianę pracy.
- Dalszy rozwój kariery w tej samej organizacji lub u kolejnego pracodawcy może przynieść zmianę stanowiska na eksperckie lub seniorskie. Poza inną nazwą zmienia się też zakres kompetencji i odpowiedzialności. Na tym etapie pracownik jest gotowy do dzielenia się wiedzą i doświadczeniem ze współpracownikami z krótszym stażem.
- Kolejnym etapem może być przekwalifikowanie, np. na wykładowcę akademickiego praktyka, i dalszy rozwój w nowym obszarze.
- Stopniowa rezygnacja z życia zawodowego lub emerytura. Zamiast 100% swojego czasu poświęcić np. na wypoczynek na emeryturze, wielu starszych pracowników decyduje się jeszcze na drobne zlecenia związane z wykonywanym zawodem.
Korzyści płynące z szybszego osiągnięcia celu
Jeszcze kilka lat temu w firmach opracowywano konkretne plany rozwoju zawodowego, którymi kierowano się, awansując poszczególnych pracowników. Jednak dziś wiadomo, że ścieżka kariery zawodowej nie jest jednolita – każdy zatrudniony sam może zdecydować, w jaki sposób chce się rozwijać. Niektórzy chętnie podejmują nowe obowiązki, wykorzystując przy tym swoją wiedzę i umiejętności, inni traktują pracę wyłącznie jako źródło dochodu. Nie pokutuje już przeświadczenie, że aby móc się rozwijać, trzeba najpierw przepracować X lat. Wręcz przeciwnie – coraz częściej docenia się osoby młode, które chciałyby postawić na szybki rozwój kariery. Korzyści z takiego postępowania odnoszą też sami pracownicy, mogąc: Planowanie rozwoju to tylko jeden z aspektów – czym innym jest bowiem realizacja poszczególnych zadań, jakie sobie wyznaczyliśmy. Osoby, które osiągnęły sukces zawodowy, często mówią, że składają się na niego dwa czynniki, a mianowicie ciężka praca i odrobina szczęścia. Na los nie mamy większego wpływu, przez co w niektórych sytuacjach rozwój osobisty może być znacznie utrudniony. Co może stanąć na przeszkodzie? Pracownicy najczęściej skarżą się, że ich ścieżka kariery została zablokowana przez pracodawcę bądź bezpośredniego przełożonego. Nie wszyscy bowiem wspierają rozwój kariery podwładnych. W takiej sytuacji nie pozostaje nic innego, jak zmienić miejsce zatrudnienia na takie, które daje o wiele szersze perspektywy. Przeszkodą w karierze okazuje się też odkładanie planów "na później". Niektórzy czekają nawet kilka lat, na przykład aż ich sytuacja życiowa ustabilizuje się.
Co może stanąć na przeszkodzie w naszej karierze?
Czy warto poświęcać więcej czasu na przyspieszenie naszej kariery?
Plany rozwojowe należy sporządzać w dłuższej perspektywie czasowej – osiągnięcie obranych celów wiąże się bowiem z koniecznością ciągłego doskonalenia umiejętności oraz poszerzania wiedzy. Rodzi się więc pytanie, czy rzeczywiście warto poświęcać swój czas, aby awansować? Tak, jednak należy to robić w sposób rozważny. Swój czas można wykorzystywać dwojako. Mądrym podejściem będzie:
- zdobywanie wiedzy poprzez uczestnictwo w kursach, szkoleniach czy zapisanie się na studia,
- czytanie pism i artykułów branżowych,
- uczestnictwo w targach branżowych,
- wykonywanie dodatkowych obowiązków ponad wymiar czasu pracy, rozliczając się na uczciwych zasadach.
Niemniej jednak należy unikać sytuacji, w której poświęcamy się pracy całkowicie za darmo. O ile powyższe przykłady stanowią dobrą inwestycję w samego siebie, o tyle praca w godzinach nadliczbowych niepłatnych bądź wykonywanie obowiązków innych członków zespołu najczęściej nie mają przełożenia na przyspieszenie swojej kariery. Jednocześnie warto zachować balans pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym. Planowanie rozwoju nie może powodować, że nie mamy już czasu na nic innego. W takim przypadku prędzej czy później pojawią się problemy w postaci uczucia nadmiernego zmęczenia czy nawet wypalenia zawodowego. Nie bez przyczyny coraz więcej mówi się o work-life balance, nawet w przypadku, gdy planujemy intensywny rozwój zawodowy.
Elementy powodujące wypalenie zawodowe
Konfucjusz powiedział: „Wybierz pracę, którą kochasz, a nie przepracujesz ani jednego dnia”. Podobna idea jest fundamentem Ikigai, czyli japońskiej filozofii szczęścia…
Warto wiedzieć jednak, że nie zawsze wykonywanie wymarzonego zawodu może uchronić przed wypaleniem zawodowym. Wiele zależy od kultury organizacji i osobowości osób w Twoim zespole. Do czynników, które powodują wypalenie zawodowe, należą:
- brak dłuższego odpoczynku;
- zaburzona równowaga pomiędzy życiem zawodowym i osobistym;
- nadmiar obowiązków i stresująca atmosfera w pracy;
- konflikty ze współpracownikami;
- brak poczucia osiągania założonych rezultatów, mimo pełnego zaangażowania w obowiązki;
- monotonne zadania;
- brak możliwości rozwoju zawodowego i niedocenianie.
Determinanty warunkujące zmianę pracy
Sytuacje, w których należy zmienić pracę, to przede wszystkim te, negatywnie wpływające na Twoje funkcjonowanie i zaangażowanie w realizację powierzonych zadań. Jeżeli kultura organizacji jest sprzeczna z Twoimi zasadami, a zespół jest skonfliktowany, na pewno atmosfera wpływa negatywnie na Twoje życie zawodowe i osobiste. Jeżeli czujesz, że firma ma kłopoty finansowe lub inne, które mogą mieć znaczenie dla Twojego dalszego zatrudnienia, zacznij rozglądać się za nowym pracodawcą.
Do trzech najważniejszych czynników, które sprawiają, że Polacy zaczynają poszukiwanie pracy, należą poza tym: 1) chęć otrzymywania wyższego wynagrodzenia, 2) potrzeba rozwoju w większym zakresie niż w obecnym miejscu zatrudnienia (dzięki szkoleniom, awansowi czy zróżnicowanym zadaniom) oraz 3) korzystniejsza forma zatrudnienia (niektórzy wolą pewną umowę o pracę, inni preferują np. B2B i realizowanie pobocznych projektów). Zmiana pracy to może być też krok we właściwą stronę, jeśli chcesz uniknąć wypalenia zawodowego.
Świadome planowanie ścieżki kariery zawodowej
Budowanie kariery zawodowej, tak jak każde ważne i długofalowe przedsięwzięcie, wymaga przygotowania planu. Idealnie byłoby, aby opracowanie takiego planu było wstępem do wyboru szkoły średniej. Technika otwierają bowiem zupełnie inne drogi zawodowe niż licea ogólnokształcące. Jeżeli do tej pory nie przygotowałaś lub nie przygotowałeś swojego własnego planu budowania kariery zawodowej, nic straconego! Możesz zacząć w każdej chwili.
Przede wszystkim zastanów się, jakie zajęcia lubisz wykonywać, jakie masz umiejętności, a jakie chcesz zdobyć. Przeanalizuj również Twoje mocne i słabe strony, a także co motywuje Cię do działania. W poznaniu własnych kompetencji i talentów mogą pomóc Ci powszechnie stosowane narzędzia, takie jak liczne testy predyspozycji zawodowych i/lub test talentów Gallupa®. Niezbędna okaże się też własna analiza rynku pracy i ścieżek rozwoju, który w zakładkach firmowych stron internetowych poświęconych karierze zamieszcza wiele organizacji.
Weź jeszcze pod uwagę narzędzia do planowania osiągnięcia celów krótko- i długoterminowych. Dla przykładu tym pierwszym może być polepszenie poziomu znajomości języka angielskiego z B2 na C1, a drugim – nauka hiszpańskiego od podstaw do poziomu zaawansowanego. Wykorzystaj metodę SMART, która zakłada, że każdy cel powinien być: 1) jasno sprecyzowany, 2) mierzalny (możesz przeanalizować postępy zbliżające Cię do osiągnięcia celu), 3) atrakcyjny, 4) realistyczny i 5) terminowy (z wyraźną datą realizacji).
- Cykl kariery zawodowej różni się od cyklu życia pracownika, obejmuje większość życia i składa się z siedmiu podstawowych etapów.
- Etapy cyklu kariery zawodowej to m.in.: edukacja formalna, pierwsza stała praca, rozwój kariery z możliwością awansu, pozyskanie doświadczenia i zmiana pracy, dalszy rozwój kariery, przekwalifikowanie i szacunek w branży.
- Warunki pracy, brak rozwoju zawodowego oraz niskie wynagrodzenie mogą prowadzić do wypalenia zawodowego, dlatego warto planować swoją ścieżkę kariery zawodowej świadomie i podejmować decyzje na podstawie przemyślenia.
- Pracodawcy powinni zadbać o employer branding, czyli wizerunek firmy w mediach społecznościowych, aby przyciągać i zatrzymywać pracowników na dłużej oraz dbać o proces onboardingu, aby nowy pracownik dobrze wdrożył się w firmę i poczuł się komfortowo na nowym stanowisku.
