Pracownik - prawa i obowiązki

Czym jest spór zbiorowy?

10 lutego 2020

4 z 5

Ocena: 4 z 5 | 18 głosów

18 głosów

8 komentarzy
Czym jest spór zbiorowy?
Spór zbiorowy może dotyczyć między innymi warunków pracy i płacy. W każdym przypadku jest on sporem zarówno o interesy, jak i prawa pracowników. Jaki charakter ma spór zbiorowy? Jakie spory można rozróżnić w praktyce i jak są one rozwiązywane? Dowiedz się, jak krok po kroku przebiega spór zbiorowy i kiedy może do niego dojść.

Ustawa o sporach zbiorowych

Definicję sporu zbiorowego znaleźć można w ustawie z dnia 23 maja 1991 roku o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Zgodnie z art. 1 powyższego dokumentu, spór zbiorowy pracowników z pracodawcą lub pracodawcami może dotyczyć warunków pracy, płacy lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych.

Oznacza to, że w każdym przypadku toczony spór dotyczy nie tylko interesów, ale również praw pracowników. Co więcej, niezbędne jest rozróżnienie tego sporu od indywidualnych sporów pracy. Dokładne wyjaśnienie znajduje się we wspomnianej ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, która reguluje te kwestie. O ile sporu dotyczącego praw w zasadzie nie trzeba tłumaczyć, o tyle spór o interesy jest dążeniem do ustanowienia takich przepisów, które będą uwzględniały interesy pewnej zbiorowości pracowników.

Zakres sporu zbiorowego

Przedmiotem sporu zbiorowego, jak wspomniano powyżej, mogą być warunki pracy, płacy i świadczeń socjalnych. Ponadto, pracownicy mogą walczyć o swoje prawa czy wolności związkowe. W pierwszym przypadku zazwyczaj chodzi o takie kwestie jak czas pracy, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy czy urlopy pracownicze.

Infografika - spory zbiorowe

Źródło: https://forsal.pl/artykuly/1388012,strajki-na-l4-trudno-podwazyc.html

Gdy przedmiotem sporu zbiorowego jest płaca, to trzeba wskazać, że chodzi nie tylko o warunki wynagradzania pracowników, ale również o warunki, w jakich poszczególnym zatrudnionym przyznaje się inne świadczenia związane z pracą. Inaczej mówiąc, pracownicy mogą upominać się o ustalenie zasad wypłacania dodatkowych składników wynagrodzenia czy też warunków nabywania i wymiaru odprawy emerytalno-rentowej.

Szukasz pracy?

Kierowca C+E

WOJTAN TRANSPORT SP.J.

  • 8 000 zł netto / mc
  • Dąbrowa Górnicza
Dodana

Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 5 100-6 000 zł brutto / mc
  • Kielce
Dodana

Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 5 100-6 000 zł brutto / mc
  • Nowiny
Dodana

Magazynier - operator wózka widłowego

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 5 100-6 000 zł brutto / mc
  • Kielce
Dodana

Pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500-4 950 zł brutto / mc
  • Występa
Dodana

Rodzaje sporów zbiorowych

Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych wyróżnia dwa rodzaje sporów. Mowa tu odpowiednio o sporze:

  • zakładowym,

  • wielozakładowym.

Spór zakładowy obejmuje swoim zakresem jednego prawodawcę, zaś spór wielozakładowy dotyczy zawsze kilku. To rozróżnienie jest istotne, gdyż inny jest tryb prowadzenia sporu zakładowego, inny zaś właśnie wielozakładowego. Co więcej, w zależności od sporu konieczne jest, aby pracownicy dostosowali się do procedur organizacji strajku czy też właściwości kolegium arbitrażu społecznego.

Spór zbiorowy - strony sporu

W każdej sytuacji, zgodnie z art. 1 przywołanej ustawy, spór zbiorowy toczy się pomiędzy pracodawcą (pracodawcami) a pracownikami lub innymi osobami, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych. Trzeba przy tym zauważyć, że każdy pracodawca ma możliwość występować w sporze bezpośrednio, choć nic nie stoi na przeszkodzie, aby upoważnił w swoim imieniu organizację pracodawców. W takim przypadku to ona go reprezentuje.

Nieco inaczej jest w przypadku pracowników. Ich zawsze reprezentuje związek zawodowy. W zakładzie pracy może jednak działać więcej niż jedna organizacja związkowa. Wówczas każda z nich ma prawo występować w interesie poszczególnych pracowników. Co więcej, jeżeli pomiędzy nimi dojdzie do porozumienia, to mogą one utworzyć wspólną reprezentację związkową.

Granice czasowe sporu zbiorowego

Niezależnie od tego, czy spór jest zakładowy, czy wielozakładowy, istnieje zawsze od dnia, w którym związki zawodowe wystąpiły z żądaniami, a pracodawca nie uwzględnił wszystkich żądań w terminie określonym w wystąpieniu, nie krótszym niż 3 dni (art. 7 ustawy).

Oznacza to, że jeżeli pracodawca nie uwzględni zgłoszonych żądań, to spór będzie istniał właśnie od momentu wystąpienia przez związki zawodowe z tymi żądaniami. Wówczas zatrudniający zobowiązany jest do zawiadomienia stosownego oddziału Państwowej Inspekcji Pracy o powstaniu sporu, a następnie strony przystępują do rokowań. Inaczej jest jednak, gdy pracodawca zaakceptuje żądania – wówczas w praktyce spór nie powstaje.

Warto wiedzieć!
Gdy związki zawodowe nie mogą porozumieć się z pracodawcą lub pracodawcami, to istnieje możliwość uprzedzenia drugiej strony, że odrzucenie wysuniętych żądań spowoduje ogłoszenie strajku.


Dodatkowym wymogiem formalnym jest tu termin. Zgodnie z zapisami ustawy, dzień zapowiedzianego strajku nie może przypadać przed upływem 14 dni od dnia zgłoszenia sporu.

Spór nie zawsze musi skończyć się z chwilą zawarcia porozumienia na etapie rokowań. Równie dobrze może to być moment wydania orzeczenia przez kolegium arbitrażu społecznego. W takim jednak przypadku istotne jest, aby strony nadały mu wiążący charakter.

Spór zbiorowy – procedura i skutki prawne

W przypadku, gdy różnice zdań między związkiem zawodowym a pracodawcą są zbyt duże, rozpoczyna się spór zbiorowy. Procedura i skutki prawne są dokładnie opisane w kodeksie pracy, dlatego warto dowiedzieć się na ten temat nieco więcej. Rozwiązanie takiego sporu określa ustawa o sporach zbiorowych, wspomniana już wyżej, która powstała 23 maja 1991 roku. Według niej w spór może wejść związek zawodowy, działający w imieniu pracowników. Przedstawia on swoje żądania dotyczące określonych kwestii, a pracodawca ma na uwzględnienie tych żądań nie mniej niż 3 dni.

Nie każda różnica zdań czy konflikt oznaczają od razu spory zbiorowe. Prawo pracy daje takie możliwości, aby przed wejściem na drogę oficjalną warto spróbować zwykłej rozmowy z pracodawcą, delegując do niej wybranego pracownika.

Etapy sporu zbiorowego

  1. Związek zawodowy decyduje się na wejście w spór zbiorowy: określa, czego konkretnie ten spór dotyczy, np. wysokości płac.
  2. Pracodawca musi poinformować o zaistnieniu sporu okręgowego inspektora pracy.
  3. Podejmowane są rokowania pracodawcy ze związkiem, czyli wstępne rozmowy, których celem jest stwierdzenie, czy na obecnym etapie można zawrzeć porozumienie.
  4. Jeśli negocjacje zakończą się powodzeniem, strony podpisują porozumienie kończące spór zbiorowy.
  5. Jeśli pracodawca w określonym czasie nie obejmie stanowiska względem zaistniałego sporu, oznacza to odmowę uwzględnienia żądań. Wówczas obie strony sporu wyznaczają bezstronnego mediatora, który prowadzi postępowanie mediacyjne.
  6. Jeśli takie mediacje nie przynoszą żadnego skutku, organizacja związkowa może zorganizować strajk ostrzegawczy trwający nie więcej niż 2 godziny.
  7. Ostatnią fazą sporu zbiorowego jest strajk właściwy, przed którego rozpoczęciem związek jest zobowiązany do przeprowadzenia referendum.

Strajk jest ostatecznym rozwiązaniem, który ma za zadanie skłonić pracodawcę do uwzględnienia żądań związku i podjęcia dalszych rozmów w sprawie porozumienia. Pracownicy przystępują do strajku dobrowolne – nie można ich do tego przymuszać.

To może Cię również zainteresować

Prawa pracownika - nawet nie wiesz, ile Ci się należy

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Ewa Sztuczka-Mazur

Social Media Manager

Social Media Manager w branży HR, autorka tekstów, copywriterka, specjalistka Facebook ADS, wokalistka i pszczelarka.
Obecnie w Aplikuj.pl odpowiedzialna głównie za treści z obszaru miękkiego HR oraz prawa pracy.

8 komentarzy

roza

roza

Przydatne informacje, szczególnie dla osób zainteresowanych podjęciem pracy. Warto poznać swoje prawa i zasady, wg których odbywają się dyskusje między pracownikami, a pracodawcami.
Sara

Sara

Ciekawy artykuł, szczególnie w kontekście organizacji pracy i świadczeń socjalnych. Nie jest łatwo spełnić wszelkie wymagania, ale warto pochylić się nad tymi informacjami, aby zrozumieć perspektywę pracowników i lepiej porozumieć się z nimi.
Kanarek

Kanarek

Super artykuł, przypomniał mi o tym, że warto bronić swoich praw, a sporów zbiorowych to narzędzie, które może pomóc w walce o lepsze warunki pracy. Warto znać procedury i skutki prawne.
Szymek

Szymek

Bardzo ważne dla pracowników informacje, dzięki którym można się lepiej zorientować w swoich prawach. Wspomniane rozwiązania dotyczące płacy, warunków pracy czy urlopów mogą mieć decydujące znaczenie dla osób szukających pracy.
Misia

Misia

Rozwiązanie takiego sporu określa ustawa o sporach zbiorowych - dlatego bardzo ważne jest poznanie wszystkich mechanizmów z tym związanych.
Anna

Anna

Czy spór zbiorowy może dotyczyć wypłaty jednorazowego świadczenia wakacyjnego dla wszystkich pracowników w kwocie 750 zł? Nie ma informacji czy Spółka ma ZFŚS.
Eliza

Eliza

Przejrzyste i czytelne informacje na temat sporu zbiorowego - wiele czyta się teraz w gazetach na temat firm jakie zamykają się i problem jest z odzyskaniem wynagrodzenia dla grup pracowników.
Apka

Apka

Wszystko dobrze opisane jeżeli chodzi o zbiorowy spór. Wystarczające informacje by dowiedzieć się całej tematyki od podszewki. Zapamiętam to na długo bo konkretny tekst.

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.