Spis treści
Kiedy przysługuje pracownikowi zwolnienie lekarskie?
Niestety często brak wiedzy skutkuje obawą osób zatrudnionych i unikaniem korzystania z prawa do zwolnień lekarskich, co przekłada się na złą kondycję pracowników. W konsekwencji choroba nie jest dostatecznie wyleczona i może przekładać się na ogólny stan zdrowia, osłabiać samopoczucie i owocować pogorszeniem wydajności w pracy, co z kolei stanowi duży problem z perspektywy strategii zarządzania zasobami ludzkimi.
Pamiętaj, że zwolnienie lekarskie to formalny dokument, a zawarta w nim decyzja na temat przypadłości i szacunkowej oceny czasu jej leczenia jest wiążąca. Od momentu wejścia w życie obowiązkowych e-zwolnień 1 grudnia 2018 r., elektroniczne zwolnienie wydane przez lekarza podczas wizyty od razu trafia do systemu, który przekazuje informację o nim do ZUS-u i do pracodawcy. To oznacza, że nie ma już możliwości nie złożenia otrzymanego zwolnienia pracodawcy i "rezygnacji" z chorobowego. Pracownik wysłany na zwolnienie musi stosować się związanych z nim zasad i zgodnie z prawem może to być skontrolowane.
E-ZLA, czyli jak sprawdzić zwolnienie lekarskie
Obowiązujące obecnie elektroniczne zwolnienia lekarskie to spore ułatwienie zarówno dla pracodawców, jak i dla pacjentów. Jeśli tylko pracodawca ma założony profil w systemie PUE (zatrudniający poniżej 20 osób nie są do tego zobowiązani), pracownik nie musi dostarczać zwolnienia na papierze do miejsca pracy i pilnować terminu 7 dni od wystawienia dokumentu. W przypadku, gdy pracodawca nie ma profilu na PUE, lekarz powinien wydrukować pacjentowi e-ZAL – wówczas należy je dostarczyć według zasad dotyczących tradycyjnych zwolnień.
Sytem elektronicznych zwolnień umożliwia pacjentowi sprawdzenie zwolnienia, jeśli to potrzebne, pod warunkiem, że posiada on profil na PUE. Natomiast już wydruk takiego zwolnienia, aby miał status dokumentu, musi być opatrzony pieczątką i podpisem lekarza. Można więc samodzielnie wydrukować z systemu wizualizację e-ZAL, ale taki wydruk będzie miał charakter jedynie informacyjny.
Jeżeli interesuje Cię kwestia elektronicznych zwolnień w kontekście przedsiębiorcy, dowiesz się więcej na ten temat z poniższej prezentacji:
Zwolnienie lekarskie wstecz
Jednym z głównych pytań wśród pracowników jest z pewnością przedział dat obejmowanych zwolnieniem. Przyjęto, że zwolnienie lekarskie wystawia lekarz po przeprowadzonym badaniu, przy czym pierwszym dniem obowiązującego zwolnienia jest albo dzień badania włącznie albo dzień następny. Jednak zdarza się, że pracownik nie jest w stanie odwiedzić lekarza natychmiast po pojawieniu się objawów choroby lub diagnozuje, że samodzielnie uda mu się stanąć na nogi bez konieczności zwolnienia. W takich przypadkach zatrudnieni zmuszeni są wykorzystywać swoje pojedyncze dni wolne, co jest uciążliwe zarówno dla nich, jak i dla pracodawcy.
Niewielu pracowników wie, że zwolnienie lekarskie może być wystawione wstecz do 3 dni poprzedzających badanie, ale pod określonym warunkiem. Decyzję o wydaniu wstecznego zwolnienia podejmuje lekarz, tylko i wyłącznie na podstawie możliwości pewnego stwierdzenia, że pacjent faktycznie był w tym okresie niezdolny do pracy.
Trzeba pamiętać, że ten typ zwolnienia jest okolicznością wyjątkową. Wszystko zależy od zaistnienia warunków umożliwiających uzyskanie całkowitej pewności, co do złego stanu zdrowia pracownika we wcześniejszych dniach. Nie mniej jednak, nie każdy diagnostyk jest w stanie podjąć się takiej opinii. Mimo iż pracownik w przypadku choroby zawsze posiada prawo do zasadnego otrzymania zwolnienia lekarskiego, decyzja o przyznaniu zwolnienia wstecznego należy wyłączenia do lekarza.
Zwolnienie na badania lekarskie a L4 – kiedy można je otrzymać?
Pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 4 500-4 950 zł brutto / mc
- Występa
Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 100-6 000 zł brutto / mc
- Nowiny
Pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 4 500-4 950 zł netto / mc
- Bliżyn
Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 100-6 000 zł brutto / mc
- Kielce
Zwolnienie od pracy w celu przeprowadzenia badań lekarskich nie jest tym samym, co znane L4. Takie zwolnienie dopuszcza się w związku z niezbędnymi procedurami przy podejmowaniu lub kontynuowaniu danej pracy. Pracodawca ma obowiązek skierowania pracownika na badanie lekarskie, gdy zachodzi konieczność przeprowadzenia badań wstępnych, okresowych lub kontrolnych, czyli w przypadku:
- przyjęcia nowego pracownika na podstawie stosunku pracy (chyba że posiada aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwskazań do pracy na danym stanowisku),
- przeniesienia na inne stanowisko pracownika młodocianego,
- przeniesienia pracownika na stanowisko pracy, w którym występuje ryzyko czynników uciążliwych bądź szkodliwych dla zdrowia,
- gdy pracownik przebywał na zwolnieniu z powodu niezdolności do pracy dłużej niż 30 dni,
- na stanowiskach związanych z narażeniem na szkodliwe substancje; po zaprzestaniu prac z tymi substancjami lub po rozwiązaniu stosunku pracy (jeśli zainteresowana osoba o to wnioskowała).
Pracownik zobowiązany jest wówczas udać się do lekarza i jest w tym celu zwolniony z pracy przez taki czas, jaki potrzebny jest na wykonanie stosownych badań. Nie oznacza to jednak uzyskania zwolnienia chorobowego i nie należy tych sytuacji mylić.
Jak wyliczyć wynagrodzenie chorobowe?
Wysokość wynagrodzenia za czas choroby regulują przepisy kodeksu pracy. Pracodawca jest zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy przez 33 dni w ciągu roku kalendarzowego. To, czy i jak będzie się różniła nasza wypłata z okresu zwolnienia lekarskiego od podstawy wymiaru wynagrodzenia, zależy od okoliczności i przyczyn wydania dokumentu.
| Okoliczności | Wysokość pensji na zwolnieniu |
|---|---|
| Choroba lub odosobnienie w związku z chorobą zakaźną | 80% wynagrodzenia |
| Choroba w ciąży | 100% wynagrodzenia |
| Wypadek w drodze do lub z pracy | 100% wynagrodzenia |
| Poddanie się badaniom dla dawców lub pobraniu komórek, tkanek i narządów | 100% wynagrodzenia |
| Po 50 roku życia | 80% wynagrodzenia przez 14 dni, następnie zasiłek chorobowy od ZUS |
Umowa zlecenie a zwolnienie lekarskie
Częstym pytaniem w kwestii prawa do zwolnień lekarskich jest także zależność od rodzaju umowy. Najbardziej problematyczna wydaje się umowa zlecenie. Formalne dołączenie do objęcia zasiłkiem chorobowym nie jest w jej przypadku zbyt skomplikowane, jednak to pracownik sam decyduje, czy chce podlegać ubezpieczeniu chorobowemu. Jeśli tak, to powinien złożyć do pracodawcy odpowiedni wniosek o rejestrację w ZUS. Składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe potrącana jest z kwoty wynagrodzenia i musi być pobierana nieprzerwanie przez 90 dni. Dopiero po tym czasie pracownik będący zatrudnionym na umowę zlecenie zostanie objęty ubezpieczeniem chorobowym, na podstawowych warunkach zatrudnienia i stosunku pracy.
Ile dni jednorazowo obejmuje zwolnienie lekarskie?
Niewiele osób wie, jak długo można być na zwolnieniu lekarskim, a przy poważnej chorobie ten czas nie jest wcale krótki. Polskie prawo pracy przewiduje, że maksymalny okres, jaki może otrzymać pracownik na leczenie przy zasiłku chorobowym, wynosi 6 miesięcy liczone jako 182 dni. Wyjątek stanowią ciąża i gruźlica, które wydłużają dozwolony okres przebywania na nieprzerwanym zwolnieniu lekarskim do 270 dni. Jeśli jednak pół roku nie wystarcza na powrót do zdrowia, możemy ubiegać się o przyznanie dalszego świadczenia rehabilitacyjnego na kolejne 12 miesięcy. Jest ono następstwem wykorzystania całego przysługującego zasiłku chorobowego, a o jego przyznaniu decyduje lekarz orzecznik z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Zasiłek rehabilitacyjny otrzymuje się pod warunkiem zasadnych rokowań co do poprawy stanu zdrowia pacjenta i możliwości jego powrotu do pracy. Ze względu na długi czas oczekiwania na uzyskanie świadczenia rehabilitacyjnego zaleca się składanie wniosku z jak największym wyprzedzeniem. Jeśli opinia lekarza prowadzącego potwierdza przedłużenie niezdolności do pracy, warto kompletować dokumentację nawet kilka tygodni przed zakończeniem zasiłku chorobowego, w celu dochowania ciągłości i ustrzeżenia się od niedociągnięć formalnych.
Przez cały okres zwolnienia ZUS lub pracodawca mogą skontrolować, czy prawidłowo korzystamy z okresu przeznaczonego na leczenie; czy nie podejmujemy w tym czasie innej pracy bądź w inny sposób nie łamiemy prawa. Więcej o tym, co wolno, a czego nie wolno podczas zwolnienia, dowiesz się z filmiku:
Zwolnienie lekarskie w ciąży
Zwolnienie lekarskie dla zatrudnionych spodziewających się dziecka rożni się od ogólnej niedyspozycji chorobowej. Ciężarne pracownice same decydują, do kiedy chcą lub mogą pracować i ustalają to z przełożonym. Nie jest to jednak umowa wiążąca na tyle, by nie móc przesunąć ram czasowych. Nie da się przecież przewidzieć zdolności do pracy oraz samopoczucia. Na korzyść pracy w ciąży przemawiają liczne przywileje, takie jak możliwość wyjścia na badania lekarskie w czasie pracy, zakaz nadgodzin lub pracy w godzinach nocnych.
Mimo wszystko jednak, jeśli kobieta czuje, że stan zdrowia nie pozwala jej dłużej na należyte i bezpiecznie wykonywanie swoich obowiązków, może ubiegać się o zwolnienie lekarskie opatrzone kodem B. Odmienność chorobowego dla pracownic spodziewających się dziecka dotyczy przede wszystkim czasu zwolnienia, które musi być odpowiednio dłuższe.
Mimo że ciążowe zwolnienie lekarskie rządzi się nieco innymi prawami, aby je otrzymać, należy dopełnić wszelkich formalności, tak jak w przypadku standardowego zwolnienia chorobowego. Przede wszystkim do L4 mają prawo tylko te kobiety, które opłacają składki, przy czym rodzaj umowy nie ma większego znaczenia. Dodatkowo należy przedłożyć pracodawcy zaświadczenie o ciąży. Taki dokument może wystawić zarówno lekarz prowadzący, ginekolog lub lekarz ogólny. Istotnym jest fakt, że choroba w okresie ciąży, wcale nie musi być z nią bezpośrednio związana, a mimo to wysokość świadczenia nie ulegnie zmianie.
Zwolnienie na dziecko i rodzica
Pracownicy bardzo często nie są w stanie wywiązać się z obowiązku świadczenia pracy, ponieważ muszą zająć się chorym dzieckiem lub rodzicem. W takiej sytuacji potrzebują usprawiedliwienia nieobecności, aby niestawienie się w pracy nie było przyczyną wypowiedzenia umowy przez pracodawcę, co mogłoby zajść nawet w trybie dyscyplinarnym.
Najczęstszym tego typu usprawiedliwieniem jest tzw. l4 na dziecko lub rodzica. Jednak tutaj powstaje pytanie, czy każdy pracownik może wziąć zwolnienie na dziecko?
Zwolnienie lekarskie na dziecko zostanie wystawione podczas wizyty u lekarza, który jednoznacznie oceni, że maluch musi pozostać w domu z rodzicem, a nie może np. iść do przedszkola. Taki dokument warto wziąć w każdym przypadku, nawet jeśli nie otrzymamy wynagrodzenia za nieobecność, bo np. rodzaj naszej umowy z pracodawcą tego nie przewiduje.
L4 na dziecko – ile płatne?
Zwolnienie lekarskie na rodzica lub dziecko nie zawsze jest zwolnieniem płatnym. Z wynagrodzenia za czas sprawowania opieki nad bliską osobą może skorzystać tylko taki pracownik, który jest zatrudniony w ramach umowy o pracę lub umowy zlecenie z opłacaną dobrowolną składką chorobową.
Zwolnienie lekarskie na opiekę nad rodzicem lub dzieckiem wiąże się z otrzymaniem mniejszego wynagrodzenia. Nie jest to 100% wypłaty, a jedynie 80%, czyli dokładnie tak samo, jakbyśmy mieli zwolnienie na siebie.
Inne możliwości usprawiedliwienia nieobecności w pracy, dostępne dla rodziców
Rodzice małych dzieci powinni też pamiętać, że przysługują im dwa dodatkowe dni płatnego urlopu na dziecko. Aby skorzystać z tego przywileju należy złożyć odpowiedni wniosek u pracodawcy. Tego typu urlop nazywany jest potocznie urlopem na zdrowe dziecko i jest on płatny w 100%.
Zwolnienie na dziecko należy się także w innych przypadkach – nawet wtedy, gdy dziecko jest zdrowe. Można je otrzymać np. w momencie nieplanowanego zamknięcia placówki przedszkolnej lub szkoły. Tego typu zwolnienie stanowi usprawiedliwienie nieobecności pracownika w pracy i nie może być podważone przez przełożonego.
Regulacje prawne systematycznie ułatwiają i usprawniają procedurę wydawania i rozpatrywania zwolnień lekarskich. Nie mniej jednak należy pamiętać, że L4 to nie urlop na realizację osobistych planów. Zwolnienia lekarskie w ogólnym zamyśle są stworzone po to, by realnie pomagać pracownikom w spokojnym odzyskiwaniu zdrowia bez potrzeby martwienia się o dochód lub swoje stanowisko. Są prawem pracowniczym, z którego warto skorzystać w przypadku kwalifikującej się do tego niedyspozycji chorobowej.
To może Cię również zainteresować
Zwolnienie lekarskie - ile można chorować i co oznaczają kody na zwolnieniach?
