Pracownik - prawa i obowiązki

Pracownik młodociany też ma swoje prawa!

15 grudnia 2021

4 z 5

Ocena: 4 z 5 | 21 głosów

21 głosów

18 komentarzy
Pracownik młodociany też ma swoje prawa!
Pracownicy młodociani zatrudniani są w celu przygotowania zawodowego lub przy pracach lekkich. Ponieważ umowy, które podpisuje z nimi pracodawca są uregulowane w Kodeksie pracy, korzystają oni z ochrony. Ta dotyczy zarówno wynagrodzenia za świadczoną pracę, jak i warunków, w jakich będą ją wykonywać. Ponadto, w zakresie zatrudniania młodocianych, na pracodawcę dodatkowe obowiązki nakłada ustawodawca.

Młodociany pracownik i praca

Definicję pracownika młodocianego znaleźć można w Kodeksie pracy. I tak zgodnie z art. 190 młodocianym jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. To właśnie z osobami w takim wieku podmiot zatrudniający może zawrzeć na piśmie stosowną umowę o pracę i to z reguły na czas nieokreślony. Z drugiej jednak strony, należy pamiętać, że pracownik młodociany objęty jest specjalną ochroną. Nie tylko inaczej wygląda jego czas pracy, ale również pod szczególną ochroną znajduje się zarówno jego zdrowie, jak i życie. Ponadto, pracownikowi młodocianemu przysługuje urlop.

Video

Pracownik młodociany - szczególna ochrona

Tak, jak każdy pracownik, który zatrudniony zostaje na umowę o pracę, tak i pracownik młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim. W żadnym przypadku podmiot zatrudniający nie ma prawa podpisać umowy o pracę z osobą, która nie posiada odpowiedniego zaświadczenia od lekarza. W tym przypadku specjalista musi wskazać, że praca na danym stanowisku nie będzie zagrażać zdrowiu i życiu zatrudnionego. W przypadku, jeżeli medyk stwierdzi, że dana praca stanowi dla młodocianego zagrożenie, podmiot zatrudniający jest zobowiązany do zmienienia mu rodzaju pracy lub też niezwłocznego rozwiązania umowy, jeżeli nie ma możliwości zmiany zakresu obowiązków lub przeniesienia na inne stanowisko. W drugim przypadku pracodawca musi też liczyć się z koniecznością wypłaty zatrudnionemu odszkodowania za okres wypowiedzenia. Ponadto, zgodnie z przepisami, pracownik młodociany będzie musiał przechodzić badania kontrolne oraz okresowe w trakcie zatrudnienia.

Zatrudniony, który ukończył 15 lat i nie przekroczył 18 lat, podlega też wstępnym, jak i okresowym szkoleniom z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Zatrudniający musi także zadbać o założeniu mu odpowiedniej teczki pracowniczej.

W każdym przypadku pracodawca, zgodnie z art. 201§3 Kodeksu pracy jest obowiązany:

"przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego."

Ponadto, pracodawca nie może powierzać pracownikom młodocianym wykonywania prac wzbronionych, które wykaz znaleźć można w Rozporządzeniu z dnia 24 sierpnia 2004 roku w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.

Szukasz pracy?

Pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500 zł brutto / mc
  • Kajetanów
Dodana

Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 5 100-6 000 zł brutto / mc
  • Nowiny
Dodana

Pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500-4 950 zł netto / mc
  • Bliżyn
Dodana

Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 5 100-6 000 zł brutto / mc
  • Kielce
Dodana

Pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500-4 950 zł brutto / mc
  • Bodzentyn
Dodana

Czas pracy i urlopy młodocianego pracownika

Kwestia zarówno czasu pracy, jak i urlopów pracowników młodocianych została również szczegółowo omówiona w Kodeksie pracy.

Czas pracy pracowników, którzy nie ukończyli 18-go roku życia, kształtuje się następująco:

  • w wieku do ukończenia 16 lat nie może przekraczać 6 godzin,
  • w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin.

Do powyżej wskazanego czasu pracy doliczyć należy również czas nauki. Warto przy tym zauważyć, że chodzi o dany dzień i to zgodnie z programem zajęć. Ponadto, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, to pracodawca zobowiązany jest wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, która to jest wliczana do czasu pracy.

Pamiętaj!

  • W żadnym przypadku pracownik młodociany nie może być zatrudniany w nadgodzinach, jak również w porze nocnej.
  • Od tej zasady nie ma wyjątków, jak choćby zgoda samego zainteresowanego czy też jego przedstawiciela ustawowego.
  • Młodociany nie będzie też pracował wówczas, gdy wystąpiły szczególne okoliczności, jak choćby akcja ratownicza.

Ustawodawca zadbał także o wypoczynek pracowników młodocianych. W tym przypadku przewidziany dla nich wypoczynek dobowy jest dłuższy niż w przypadku pracowników dorosłych i wynosi przynajmniej 14 godzin. W przypadku wypoczynku tygodniowego mowa o 48 godzinach, które muszą obejmować również niedzielę.

Zupełnie inaczej uregulowane zostało prawo pracowników młodocianych do nabywania urlopu. Zgodnie z art. 205 Kodeksu pracy, taki zatrudniony uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia świadczenia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem zaś roku wymiar ten wzrasta do 26 dni roboczych. Jednocześnie należy pamiętać, że w roku kalendarzowym, w którym pracownik młodociany ukończy 18 rok życia, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni.

W każdym przypadku pracownik młodociany, który uczy się, ma prawo do otrzymania wolnego w okresie ferii zimowych. Poza tym udzielanie urlopu pracownikom młodocianym odbywa się na ogólnych zasadach, jakie to zostały przyjęte w stosunku do wszystkich pracowników, czyli na wniosek i za zgodą pracodawcy.

Specjalna ochrona młodocianych wyrażona została także w zasadzie wprowadzenia tak zwanych urlopów zaliczkowych. W odróżnieniu od pozostałych zatrudnionych młodociany ma prawo do wykorzystania urlopu, do którego nie nabył jeszcze prawa.

Video

Pracownik młodociany – prawa i obowiązki

Umowa zawierana z pracownikiem młodocianym musi określać rodzaj przygotowania zawodowego, czas trwania oraz miejsce odbywania przygotowania do zawodu, sposób teoretycznego dokształcania oraz wysokość wynagrodzenia. Pracownik młodociany wynagrodzenie otrzymuje w zależności od roku nauki – stosunek zarobków do przeciętnego wynagrodzenia wynosi w pierwszym roku nauki nie mniej niż 4%, w drugim roku nauki nie mniej niż 5%, a w trzecim roku nauki nie mniej niż 6%.

Pracodawco pamiętaj!

  • Czas pracy pracownika młodocianego, który nie ukończył 16. roku życia, nie może przekraczać 6 godzin, a po ukończeniu 16. roku życia 8 godzin.
  • Do czasu pracy wliczany jest również czas nauki, przy czym wymiar oraz rozkład czasu ustala pracodawca przy uwzględnieniu liczby godzin i zakresu szkolnych zajęć zatrudnionej osoby.

W przypadku, gdy dobowy wymiar czasu pracy jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracownik młodociany ma prawo do trwającej nieprzerwanie 30-minutowej przerwy, która jest wliczana do czasu pracy. Co więcej, pracownik młodociany nie może być zatrudniany w porze nocnej ani w godzinach nadliczbowych. Prawo do urlopu zyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy – urlop wynosi wówczas 12 dni, natomiast po upływie 12 miesięcy jest to 26 dni. Pracodawca zobowiązany jest do udzielenia takiemu pracownikowi urlopu w czasie ferii. W kodeksie pracy zapisano też możliwość skorzystania z urlopu zaliczkowego, jeśli pracownik nie nabył jeszcze prawa do urlopu. Na wniosek młodocianego ucznia pracodawca może też udzielić w okresie ferii urlopu bezpłatnego, który nie może trwać dłużej niż 2 miesiące i to łącznie z przysługującym urlopem wypoczynkowym.

Prawa pracownika młodocianego to nie wszystko, ponieważ ma on również swoje obowiązki:

  • Pracodawca musi przygotować wykaz prac lekkich dla pracowników młodocianych.
  • W zakres obowiązków takich pracowników wchodzi przede wszystkim dążenie do jak najlepszych wyników zarówno w pracy, jak i w nauce.
  • Ponadto są oni zobowiązani do przestrzegania ustalonego przez pracodawcę czasu i porządku pracy, a także przepisów BHP i ppoż.

Podsumowując, zatrudnienia pracownika młodocianego jest możliwe, jednak obwarowane jest całą masą precyzyjnych przepisów, których należy bezwzględnie przestrzegać. Nawet jeśli pracownik młodociany wyrazi zgodę na zmianę swojego czasu pracy i będzie chętny do przyjścia np. na nocną zmianę, w obowiązku pracodawcy leży, aby do tego nie dopuścić.

Pracownik młodociany to osoba, która ukończyła 16 rok życia, ale nie przekroczyła 18 lat. Najczęściej pracownicy młodociani wykonują pracę, by nauczyć się konkretnego zawodu. Przyuczenie jest o tyle istotne, że w ten sposób nabywa się konkretne kwalifikacje zawodowe, dzięki którym można, po zakończeniu edukacji, znaleźć pracę w wyuczonym zawodzie.

Podmiot zatrudniający pracownika młodocianego ma obowiązek podpisać z nim umowę o pracę. Podpisanie takiego dokumentu oznacza, że zarówno pracownik, jak i pracodawca mają wobec siebie obowiązki i prawa. Jednym z praw pracownika młodocianego jest prawo do urlopu.

Kiedy wypoczywa pracownik młodociany?

Urlop, do którego ma prawo pracownik młodociany, został uregulowany w Kodeksie pracy. Niezależnie od tego, czy zatrudniony odbywa przygotowanie zawodowe u pracodawców będących rzemieślnikami, czy też pozostałych, prawo do urlopu nabywa z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy. Przysługuje mu wówczas 12 dni wypoczynku, które pracodawca powinien mu pozwolić wykorzystać w dni będące dla pracownika dniami pracy.

Liczba przysługujących pracownikowi młodocianemu dni urlopu zwiększa się z upływem roku pracy. Wówczas może on liczyć aż na 26 dni wolnych. Jednocześnie ustawodawca przewidział od tej reguły wyjątek. W roku kalendarzowym, w którym pracownik młodociany kończy 18 lat, ma on prawo do urlopu w wymiarze 20, nie 26 dni. Dotyczy to jednak tylko tych pracowników, którzy prawo do urlopu nabyli przed ukończeniem 18. roku życia.

Wypoczynek nie tylko latem

Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę najczęściej wykorzystują przysługujący im urlop wypoczynkowy latem. Czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień to najpopularniejsze miesiące, w ciągu których pracownicy decydują się na wypoczynek. Również pracownicy młodociani mogą zawnioskować o udzielenie im dni wolnych właśnie w tym okresie. Nie oznacza to jednak, że nie odpoczną w trakcie zimy. Dotyczy to tych pracowników młodocianych, którzy w dalszym ciągu uczęszczają do szkoły.

Pracownik młodociany, który się dokształca, może liczyć na to, że będzie wypoczywał również w okresie ferii szkolnych. Pracodawca ma obowiązek udzielić dni wolnych swojemu podwładnemu na wniosek samego zainteresowanego lub szkoły, do której uczęszcza on na zajęcia. Urlop w okresie ferii jest bezpłatny i – wraz z urlopem wypoczynkowym – nie może przekraczać 2 miesięcy.

Pracownik młodociany wypoczywa dłużej

Z uwagi na wiek, pracownicy młodociani znajdują się pod specjalną ochroną. Mogą oni liczyć na dłuższy wypoczynek niż pozostali zatrudnieni. Dotyczy to nie tylko wspomnianych okresów urlopowych, lecz także przerw w pracy.

Gdy mowa o przerwach pracowników młodocianych od pracy, jako przykład warto wskazać, że po każdym tygodniu pracy taki pracownik ma prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować również niedzielę. Rozwiązania w tym zakresie mają chronić pracowników młodocianych przez nadmiernym zmęczeniem i jednocześnie mają umożliwić im połączenie pracy z obowiązkiem szkolnym.

Zatrudnianie pracowników młodocianych, czyli osób, które ukończyły 16 lat i jednocześnie nie przekroczyły 18. roku życia, jest dozwolone w dwóch przypadkach. Pierwszy ma miejsce wówczas, gdy młodociany nie posiada kwalifikacji zawodowych – wówczas może odbyć przygotowanie zawodowe, ucząc się tym samym zawodu. Drugi dotyczy możliwości wykonywania przez pracowników młodocianych lekkich prac. Wykaz takich powinien zostać wykazany w regulaminie danego zakładu pracy.

Gdy uczysz się zawodu…

Jeżeli jesteś pracownikiem młodocianym, który odbywa przygotowanie zawodowe, to możesz liczyć na to, że twój pracodawca będzie musiał pamiętać o tym, by umożliwić tobie dalszą naukę. Dokształcać się powinieneś do ukończenia 18. roku życia. Ustawodawca przewiduje, że pracownicy młodociani są zobowiązany dokształcać się w zakresie:

  • szkoły podstawowej i gimnazjum – jeżeli takiej szkoły nie ukończyli,
  • szkoły ponadgimnazjalnej lub w formach pozaszkolnych.

Jako pracownik młodociany uczący się zawodu, powinieneś pracować w tygodniu. W związku z tym obowiązkiem twojego pracodawcy jest zwolnić cię z wykonywania pracy na czas potrzebny, by uczestniczyć w przeprowadzanych zajęciach teoretycznych.

Niezbędne jest podpisanie umowy

Z przyszłym pracodawcą, u którego będziesz uczył się zawodu, musisz podpisać umowę o pracę. W tej musi znaleźć się pewna pula informacji, m.in. wysokość wynagrodzenia, jakie będzie ci przysługiwało czy sposób dokształcania teoretycznego. Pamiętaj o tym, że musi to być umowa o pracę, nie zaś umowa cywilnoprawna (np. umowa zlecenia).

W podpisywanej umowie o pracę nie musi znaleźć się informacja o maksymalnej liczbie godzin, jaką będziesz codziennie pracował. Czas pracy młodocianego powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Jeżeli pracujesz dłużej niż 4,5 godziny, to masz prawo do 30 minutowej przerwy, która jest wliczana do czasu pracy. Oznacza to, że przysługuje ci za nią wynagrodzenie.

Gdy myślisz o pracy wakacyjnej…

Uczniowie chętnie dorabiają sobie w czasie wakacji. Jeżeli ukończyłeś 16 lat, to możesz podjąć również pracę wakacyjną. Jako pracownik młodociany możesz być zatrudniony przy wykonywaniu lekkich prac. Takie prace nie powinny spowodować u ciebie np. kłopotów ze zdrowiem czy zagrażać twojemu życiu. Przed rozpoczęciem wykonywania pracy, pracodawca powinien zapoznać cię z pracami lekkimi, które możesz wykonywać. Powinieneś zostać również poinformowany, których prac nie wolno ci wykonywać.

Jeżeli podejmujesz zatrudnienie przy pracach lekkich, możesz być zatrudniony również na podstawie umowy o pracę. Taka umowa chroni cię w najpełniejszy sposób, bo dzięki niej nabywasz np. prawo do urlopu wypoczynkowego. Jeżeli po wakacyjnym okresie zatrudnienia pracodawca będzie zadowolony z twojej pracy, to możesz ją kontynuować. Ważne jednak, byś umiał pogodzić życie zawodowe z dalszą nauką. Pamiętaj też, że pracodawca może zatrudniać cię maksymalnie przez 12 godzin w tygodniu. W dni, w które uczestniczysz w zajęciach szkolnych, nie możesz pracować dłużej niż 2 godziny.

To może Cię również zainteresować

A może zatrudnisz pracownika młodocianego?

Najczęściej zadawane pytania

Kim jest pracownik młodociany?

Pracownik młodociany to osoba, która ukończyła 15 rok życia i nie ukończyła jeszcze 18 roku życia.

Ile może pracowac pracownik młodociany?

Do 16 roku życia, czas pracy pracownika młodocianego nie może przekroczyć 6 godzin. Powyżej 16 roku życia pracownik młodociany może pracować maksymalnie 8 godzin.

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Ewa Sztuczka-Mazur

Social Media Manager

Social Media Manager w branży HR, autorka tekstów, copywriterka, specjalistka Facebook ADS, wokalistka i pszczelarka.
Obecnie w Aplikuj.pl odpowiedzialna głównie za treści z obszaru miękkiego HR oraz prawa pracy.

18 komentarzy

Praktykant

Praktykant

Czy szef może nakazać pracować młodocianemu praktykantowi który nie ukończył 16 lat w soboty prócz tych dwóch dni w tygodniu
Leon M

Leon M

Bardzo ważne, że pracodawcy muszą dbać o bezpieczeństwo młodocianych pracowników. To dobrze, że są takie przepisy, ale wciąż wiele osób nie ma pracy, więc trzeba działać na rzecz zwiększenia zatrudnienia dla wszystkich.
Robert Bilnik

Robert Bilnik

Cieszę się, że jestem młodocianym pracownikiem, bo mam zagwarantowane odpowiednie szkolenia z BHP i ochrona przed wykonywaniem niebezpiecznych prac. Byłoby super, gdyby takie zabezpieczenia były oferowane wszystkim pracownikom.
Chrobak Jan

Chrobak Jan

Ciekawe, że młodociani pracownicy mają prawo do urlopu zaliczkowego. Byłoby świetnie, gdyby taka opcja była dostępna dla wszystkich pracowników.
studencik

studencik

Dobre, że są takie przepisy, które chronią młodocianych pracowników. Liczę, że pracodawcy przestrzegają ich w praktyce i oferują młodym ludziom bezpieczne zatrudnienie.
Kali

Kali

Bardzo dobry artykuł, zwraca uwagę na ważne kwestie dotyczące pracy młodocianych i przypomina o odpowiedzialności pracodawców za ich bezpieczeństwo i dobre warunki pracy.
????

????

Witam mam pytanie jestem w trakcie nauki zawodu(fryzjer) teraz mam 16 lat i jestem w 2 klasie. A w 1 klasie miałem 15 lat pracowałem po 8 godzin na dobe i nie byłem świadom że mam pracowac 6 godzin to za te godziny powinienem mieć teraz zapłacone lub wolene? I to gdzieś wyżej powino się zgłosic?
Ona 18

Ona 18

Czy jako pracownik młodociany mogę pracować jeszcze dodatkowo w sobotę Czyli jedyny wolny dzień w tygodniu to niedziela
yANTAR

yANTAR

Takie zmiany często nie są widoczne, dobrą formą dla menedżerów i personelu działu kadr jest proaktywna i jednoznaczna redefinicja roli pracownika młodocianego.
Marcin

Marcin

Czy praktykant ma prawo chodzić na praktyki po umowie? Jeśli jeszcze nie miał egzaminu pisemnego. Mój szef trzyma mnie na praktykach po umowie która skończyła się 31.08.2021 i egzamin pisemny miałem mieć 23 września i zaś przeniósł na 27.
Mateusz123

Mateusz123

co zrobic jak szef sie zneca sie psychicznie
Kasia M

Kasia M

Czy praktykantowi należy się urlop na żądanie?
Marek

Marek

Co ma zrobić praktykant gdy pracownicy go wyzywają
Marika

Marika

Czy młodociany praktykant uczy się w zawodzie monter instalacji sanitarnych, a pracodawca każe jemu kopać dół głęboki 150m,czy to zgodne z przepisami bhp.?
Bajkał

Bajkał

Każdy pracownika swoje prawa jakby było inaczej? Dobrze tylko wiedzieć jak się te prawa kształtują w różnych grupach wiekowych i w zaszeregowaniu.
młodzik

młodzik

Wszyscy pracownicy i młodociani również, mają i obowiązki oraz prawa. Powinni je znać, aby nie podpaść przełożonemu. Jest przykładowo wykaz prac, których nie wolno młodocianym wykonywać.
Patryk

Patryk

Pracownik taki ma swoje prawa i dobrze by je poznał, wielu pracodawców nie stosuje się do tego a przepisy są jasne. Dotyczy to także praktyk oraz stażów. Dobra sprawa.
Mark

Mark

A można zmienić umowę po roku np z sprzedawcy na mechanika mając 17lat ?

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.