Spis treści
umowa zlecenie stanowi dla wielu pracodawców sposób na optymalizację kosztów utrzymania pracownika. Jest nie tylko mniej kosztowna, ale przede wszystkim o wiele bardziej elastyczna niż tradycyjne umowy o pracę. Doza swobody, jaką niesie za sobą umowa zlecenie, nie zwalnia jednak pracodawcy z obowiązku znajomości zapisów i przestrzegania prawa pracy.
Umowa zlecenie, jako umowa cywilnoprawna, jest uregulowana w Kodeksie cywilnym, nie zaś w Kodeksie pracy. Zgodnie z art. 734 § 1: "Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie". Co prawda, pracownik zatrudniony na umowę zlecenie posiada ograniczone prawa pracownicze, niemniej jednak kwestie takie jak rozliczanie wynagrodzenia czy rozwiązywanie umowy zlecenia podlegają formalnym regulacjom. I choć o nawiązywaniu takich umów większość pracodawców ma wystarczającą wiedzę, to niewiele osób wie, w jaki sposób ją wypowiedzieć. Czy są tu jakieś ograniczenia czasowe? Jaki jest termin wypowiedzenia? Czy istnieje wzór wypowiedzenia umowy zlecenie? Poznaj obowiązujące przepisy i ustrzeż się od potencjalnych nieporozumień.
Wypowiedzieć może każda strona
Podstawową kwestią jest fakt, że według art. 746 Kodeksu Cywilnego umowę zlecenie wypowiedzieć może każda strona – zarówno zleceniodawca, jak i zleceniobiorca. Jest to możliwe dlatego, że taka umowa nie należy do zobowiązań ze świadczeniem ciągłym, dlatego wypowiedzenie umowy zlecenie można zastosować w każdym czasie. Co więcej, zakończenie stosunku pracy następuje bezpośrednio po złożeniu oświadczenia – umowa zlecenie nie posiada bowiem okresu wypowiedzenia i następuje ze skutkiem natychmiastowym. Wynika to z zasady wzajemnego zaufania stron, która jest kluczowa przy nawiązywaniu umowy cywilnoprawnej. Koniecznym warunkiem, opartym na wzajemnym szacunku jest stworzenie treści oświadczenia w pełni zrozumiałej dla drugiej strony. Kodeks cywilny w art. 60 podaje warunek wyrażenia oświadczenia w sposób dostateczny, czyli wykluczający wszelkie wątpliwości co do zaistniałej czynności prawnej, dokonanej przez daną stronę.
Jak napisać wypowiedzenie umowy zlecenia? Nie istnieją szczegółowe wytyczne w postaci wypowiedzenia umowy zlecenie, jednak stworzenie pisma samodzielnie nie powinno stanowić problemu. Jeśli chcesz najpierw sprawdzić, jak powinien wyglądać taki dokument, zawsze możesz poszukać w sieci przykładowego wypowiedzenia umowy zlecenie i na tej podstawie napisać własne pismo.
- datę i miejsce złożenia wypowiedzenia umowy zlecenie,
- strony biorące udział w rzeczonym stosunku pracy (imię, nazwisko, adres zamieszkania strony lub nazwa i adres siedziby, zarówno zleceniobiorcy, jak i zleceniodawcy),
- oznaczenie wypowiadanej umowy,
- podpis strony wypowiadającej umowę zlecenie.
Ważne powody i brak odpowiedzialności
W charakterystyce umów zlecenie można dostrzec, że istnieje opcja wyłączenia możliwości złożenia wypowiedzenia w każdym czasie. Choć strony mogą zrzec się możliwości wypowiedzenia umowy zlecenie w każdym czasie, to przywilej wypowiedzenia umowy z ważnych powodów jest absolutnie niezbywalny. Określenie wagi powody wypowiedzenia może sprawić problem. W związku z tym powstały dwa rozróżnienia. Ważne powody dzieli się ze względu na charakter powszechny oraz indywidualny.
Strona, która powołuje się na ważne powody, musi pamiętać, że jest zobowiązana wskazać je drugiej stronie. Nie każda przyczyna musi być przy tym uznana za istotną. W praktyce najczęściej mowa o ewentualnej chorobie jednej ze stron lub utracie zaufania do kontrahenta. Takie stanowisko zaprezentował również Sąd Najwyższy, w wyroku z dnia 11 września 2002 roku (sygn. akt V CKN 1152/2000). Ważne jest przy tym to, że Sąd zgodził się z prezentowanym w literaturze poglądem, że brak ważnych powodów jest równoznaczny z koniecznością wypłaty odszkodowania za straty poniesione właśnie z tytułu rozwiązania umowy.
- Powód powszechny obejmuje zdarzenia dotyczące ogólnej sytuacji politycznej, ekonomicznej, gospodarczej czy społecznej – przykładowo zmiana regulacji prawnych w danej dziedzinie lub ustanowienie nowych norm produkcyjnych.
- Powód indywidualny wiąże się z czynnikami wpływającym na relację pomiędzy zleceniobiorcą i zleceniodawcą – na przykład dłuższa choroba, utrata zaufania czy istotne różnice poglądowe w kwestiach służbowych.
Zgodnie z art. 746 § 1 Kodeksu cywilnego, dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Musi się on jednak liczyć z tym, że będzie zobowiązany zwrócić przyjmującemu wszelkie wydatki, jakie ten poniósł tytułem należytego wykonania zlecenia. Dodatkowe obwarowanie dotyczy tu sytuacji, w której strony umówiły się na wynagrodzenie. Wówczas osoba zlecająca powinna uiścić osobie przyjmującej zlecenie część wynagrodzenia, które odpowiadałoby dotychczas wykonanym czynnościom. W sytuacji, gdy wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, będzie ona też zobowiązana do naprawienia szkody.
Umowa zlecenia – okres wypowiedzenia
Zasadniczo istnieją dwa rodzaje rozwiązania umowy zlecenie. Po pierwsze, stosunek pracy uznaje się za zakończony w momencie wykonania czynności będącej przedmiotem umowy. Po drugie, można zastosować omawiane powyżej wypowiedzenie umowy zlecenie. Oba rozwiązania z góry zakładają bezpośrednie zakończenie współpracy ze skutkiem natychmiastowym.
Jak więc wygląda kwestia wypowiedzenia umowy i okresu wypowiedzenia? Z punktu widzenia przepisów, umowa zlecenie jest bardziej elastyczna niż umowa o pracę, choć nie oznacza to, że nie może się w niej znaleźć zapis o terminie wypowiedzenia.
W przypadku umów zlecenie trzeba pamiętać, że to zainteresowane strony mają ostateczne słowo w zakresie ustalania warunków, jakie będą je obowiązywały. Tym samym nie ma przeszkód, aby w podpisanej przez strony umowie znalazł się choćby dwutygodniowy okres wypowiedzenia czy dodatkowy zapis, który odnosić będzie się do samego sposobu wypowiedzenia – np. na piśmie, pod rygorem nieważności.
Wiele zależy od postawy obu stron i ich gotowości do określonych ustępstw. Na temat terminu wypowiedzenia wypowiedział się również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 kwietnia 2004 (sygn. akt V 433/2003). Sąd zajął stanowisko, że jest to w pełni dopuszczalne, aby ująć w umowie okres jej wypowiedzenia, zatem w praktyce zainteresowane strony mogą taki punkt konstruować.
Ważne jest, aby wypowiedzenie umowy zlecenie nastąpiło w taki sam sposób, w jaki została ona zawarta. Jeśli więc zaczęła ona obowiązywać w oparciu o ustne ustalenia, wypowiedzenie również może być ustne. Jeśli natomiast umowa ma wymiar fizyczny, czyli została spisana przez obie ze stron, wypowiedzenie również powinno zostać przedstawione na papierze.
Wypowiedzenie umowy cywilnoprawnej nie jest procesem skomplikowanym, o ile przestrzega się określonych reguł formalnych. Istotne, aby mieć na uwadze pierwotne zapisy zawartej umowy zlecenie, zastosować odpowiedni wzór jej wypowiedzenia i postępować zgodnie z zasadą wzajemnego szacunku.