Spis treści
Rozstanie się stron, które odpowiednio wcześniej podpisały umowę o pracę, niesie za sobą określone konsekwencje. Przede wszystkim konieczne jest wzajemne rozliczenie się. Po stronie pracodawcy leży obowiązek udzielenia podwładnemu zaległego i bieżącego urlopu lub wypłaty ekwiwalentu czy sporządzenia świadectwa pracy.
urlop wypoczynkowy to okres, w czasie którego pracownik nie świadczy pracy, jednak otrzymuje za niego wynagrodzenie. Gwarantowany jest on przepisami Kodeksu pracy, dlatego dotyczy wszystkich pracowników, których łączy z pracodawcą stosunek pracy. W związku z tym, że prawo do urlopu wypoczynkowego jest niezbywalne, pracownik powinien wykorzystać go w danym roku kalendarzowym, w którym nabył do niego uprawnienia. Co jednak, gdy tak się nie stanie? Czy zatrudniony może liczyć na ekwiwalent za urlop wypoczynkowy? Rozwiewamy wszelkie wątpliwości i wyjaśniamy, jak obliczane jest wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy!
W praktyce zatem podmiot zatrudniający musi zdecydować się na określoną drogę postępowania i uzgodnić szczegóły ze swoim podwładnym. Pracownik powinien zdać sprzęt otrzymany w użytkowanie lub rzeczy, które pozwalały mu wywiązywać się z powierzonych mu obowiązków zawodowych.
Krótki okres wypowiedzenia
W Kodeksie pracy ustawodawca dokładnie wskazał długość okresów wypowiedzenia. W praktyce może zdarzyć się tak, że w trakcie okresu wypowiedzenia pracownik nie wykorzysta wszystkich przysługujących mu dni wolnych. W takim przypadku pracodawca będzie zobowiązany również do wypłaty ekwiwalentu za zaległy urlop.
W przypadku umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest długość okresu wypowiedzenia uzależniona od stażu pracy u danego pracodawcy. Może on być jednak znacznie krótszy, gdy mamy do czynienia z umową zawartą na okres próbny – zależności te przedstawiamy niżej w tabelce.
| Umowa na okres próbny | |
| okres wypowiedzenia | długość okresu próbnego |
| 3 dni robocze | do 2 tygodni |
| 1 tydzień | powyżej 2 tygodni |
| 2 tygodnie | 3 miesiące |
| Umowa na czas nieokreślony | |
| okres wypowiedzenia | staż pracy u pracodawcy |
| 2 tygodnie | poniżej 6 miesięcy |
| 1 miesiąc | min. 6 miesięcy |
| 3 miesiące | min. 3 lata |
Przymusowy urlop?
W zależności od tego, jak długi jest okres wypowiedzenia, pracodawca może udzielić w tym czasie pracownikowi urlopu wypoczynkowego. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 kwietnia 2011 roku (sygn. akt II PK 302/10), pracodawca nie musi pracownika pytać o zgodę. Jeżeli zdecyduje, że chce udzielić podwładnemu takiego urlopu, po prostu powinien go o tym poinformować.
Pracownik nie ma przy tym możliwości, by skutecznie domagać się zmiany decyzji swojego przełożonego. Może on, co prawda, spróbować porozmawiać ze swoim pracodawcą, niemniej jednak nie może domagać się, by pracodawca wypłacił mu ekwiwalent za urlop. W praktyce zatem termin „urlop przymusowy” nie jest bezpodstawny.
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop – kalkulator
A zatem, gdy pracownikowi z różnych przyczyn nie uda się wykorzystać pełnego wymiaru urlopu wypoczynkowego, przysługuje mu ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane dni wolne. Wysokość tego ekwiwalentu zależy od liczby tych dni, a także współczynnika ekwiwalentu urlopowego, który ustalany jest na każdy rok kalendarzowy, ponieważ uwzględnia niedziele, święta i inne dni wolne od pracy.
{365 – (53 niedziele + 10 dni świątecznych + 53 dni wolne)} : 12 = 250 : 12 = 20,83
A zatem współczynnik ekwiwalentu urlopowego wynosi 20,83
W przypadku pracy w niepełnym wymiarze godzin jest on pomniejszony proporcjonalnie według części etatu.
Kasjer / Kasjerka, Warszawa ul. Skladkowskiego 4 (Skorosze)
Golden Serwis Sp. z o. o.
- 28-29 zł brutto / h
- Warszawa
Kasjer / Kasjerka, Warszawa ul. Powsińska 31 (Sadyba)
Golden Serwis Sp. z o. o.
- 28-29 zł brutto / h
- Warszawa
Kasjer / Kasjerka, ul. Marszałkowska 87 Warszawa
Golden Serwis Sp. z o. o.
- 28-29 zł brutto / h
- Warszawa
Pracownik pomocniczy przy linii produkcyjnej
Dimograf
- Bielsko-Biała
Kasjer / Kasjerka, Grodzisk Mazowiecki, ul. Królewska 86
Golden Serwis Sp. z o. o.
- 28-29 zł brutto / h
- Grodzisk Mazowiecki
Wysokość ekwiwalentu wyliczana jest od podstawy wynagrodzenia, czyli średniej miesięcznej pensji wg przepracowanych miesięcy danego roku. Po obliczeniu tej podstawy należy podzielić ją przez wskaźnik ekwiwalentu (obecnie 20,83).
Wynik dzielimy następnie przez liczbę stanowiącą dobową normę czasu pracy (zazwyczaj 8h). W ten sposób otrzymujemy wysokość ekwiwalentu przysługującą za 1 godzinę pracy. Dalej wystarczy pomnożyć tę liczbę o liczbę godzin niewykorzystanego urlopu, by dowiedzieć się, ile ostatecznie otrzymamy pieniędzy za zaległe wolne.
Przykładowe obliczenie
Podstawa wynagrodzenia wynosi 2600,00 zł, pracownik nie wykorzystał z urlopu 4 dni po 8 godzin.
2600,00 zł (podstawa) / 20,83 (wskaźnik ekwiwalentu) = 124,82 zł
124,82 zł / 8 = 15,60 zł
15,60 zł x 32 godziny = 499,20 zł
Jak widać, w powyższym przykładzie kwota do wypłaty ekwiwalentu dla pracownika wynosi 499,20 zł.
Obliczanie ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy
Obliczanie ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy następuje zatem w oparciu o wyliczony współczynnik ekwiwalentowi. Jego wysokość zależna jest od kalendarza i przypadających w nim dni pracy oraz dni od niej wolnych.
Ustalanie ekwiwalentu następuje więc w następujący sposób:
Od liczby dni w danym roku kalendarzowym odejmujemy łączną liczbę przypadających w tym roku niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy, wynikających z rozkładu czasu pracy zatrudnionego w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy. Następnie otrzymany wynik dzieli się przez 12. W sytuacji, gdy pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, wówczas uzyskany wynik obniża się adekwatnie do wymiaru etatu.
Chcąc zatem obliczyć ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, należy również obliczyć stałe i zmienne składniki wynagrodzenia. Do stałych należy comiesięczna pensja, z kolei do zmiennych premie, prowizje, wynagrodzenie za nadgodziny czy nocną pracę. Składniki zmienne wpływają na wysokość pensji w danym miesiącu, dlatego ta może być różna. Tym samym, do ustalenia wysokości ekwiwalentu oblicza się średnią wysokość z ostatnich trzech miesięcy, które poprzedzają miesiąc ustalania kwoty ekwiwalentu.
- średnie zarobki brutto podzielić przez uzyskany współczynnik ekwiwalentu;
- podzielić przez liczbę odpowiadającą dobowej normie czasu pracy obowiązującej pracownika (zazwyczaj przez 8 godzin);
- i następnie pomnożyć otrzymany ekwiwalent za jedną godzinę urlopu przez liczbę godzin niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego.
Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy
Urlop wypoczynkowy to okres, w którym zatrudniony wprawdzie nie świadczy pracy, jednak przysługuje mu za ten czas wynagrodzenie z tytułu urlopu wypoczynkowego, jakie otrzymałby, gdyby wykonywał swoje obowiązki zawodowe. Chcąc poprawnie wyliczyć przysługujące pracownikowi wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, należy uwzględnić wszystkie składniki wynagrodzenia – te stale i te zmienne.
Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy wymaga ustalenia podstawy. W tej sytuacji brane są pod uwagę pensja, a także inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy. Tu jednak nie wszystkie składniki powinny zostać uwzględnione.
- jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za określone zadanie lub osiągnięcie;
- wynagrodzenie niezawinionego przestoju w pracy;
- nagrody jubileuszowe;
- wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego oraz innych, usprawiedliwionych nieobecności w pracy;
- ekwiwalenty pieniężne za urlop wypoczynkowy;
- kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia;
- nagrody z zakładowego funduszu nagród;
- dodatkowe wynagrodzenie roczne;
- odprawy emerytalne, rentowe i inne
- premie uznaniowe;
- inne, nieperiodyczne świadczenia.
- regulaminowe premie;
- dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych;
- dodatki za pracę w nocy;
- dodatki stażowe, funkcyjne;
- wynagrodzenie za pracę ponadwymiarową dla zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy.
- składniki stałe uwzględnia się w wysokości należnej w miesiącu wykorzystywania urlopu (np. wynagrodzenie stałe i dodatek funkcyjny);
- składniki zmienne (np. premię miesięczną) przyjmuje w łącznej wysokości z trzech miesięcy, poprzedzających miesiąc wykorzystywania urlopu;
- uzyskaną kwotę składników zmiennych dzieli się przez liczbę godzin pracy pracownika, przypadających na 3 miesiące;
- uzyskany wynik mnoży się przez liczbę godzin, które zatrudniony przepracowałby w czasie urlopu, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
- jeśli więc pracownik otrzymuje wynagrodzenie w oparciu o składniki stałe i zmienne, to w za czas urlopu wypoczynkowego otrzyma on wynagrodzenie stałe + uzyskany wynik przysługujący z tytułu składników zmiennych.
Wolne na poszukiwanie pracy – to nie urlop
W przypadku, gdy to pracodawca sporządza wypowiedzenie umowy, musi liczyć się z tym, że pracownikowi przysługiwać będą również dni wolne na poszukiwanie pracy. Nie są to jednak dni, które wchodzą w skład puli dni urlopowych, ale dodatkowe dni do wykorzystania przez pracownika. Zasadniczo właśnie w te dni , wskazane przez pracodawcę, powinien on szukać pracy.
Ponieważ jednak szukanie zatrudnienia to nie tylko wysyłanie CV (co pracownik mógł zrobić to odpowiednio szybciej), lecz także rozmowy kwalifikacyjne, pracodawca może przychylić się do wniosku pracownika i udzielić mu dni wolnych w tych dniach, o jakie wnioskuje.
Warto przy tym dodać, że ustawodawca za dni na szukanie pracy rozumie wyłącznie dni od poniedziałku do soboty.
Zgodnie z powyższym, z dni wolnych przysługujących na szukanie zatrudnienia wyłączone są niedziele i święta, które są dniami ustawowo wolnymi od pracy. Zasadniczo jednak pracodawca powinien kierować się grafikiem zatrudnionego – może zdarzyć się, że świadczy on pracę w niedzielę i akurat ten dzień wskaże jako dzień, który chciałby otrzymać na poszukiwanie pracy.
Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy
Zgodnie z art. 171 § 1 Kodeksu pracy, prawo do ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy rodzi się wraz z datą rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Tym samym, w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, pracownik powinien otrzymać odpowiedni ekwiwalent pieniężny.
Tutaj należy pamiętać, że prawo do urlopu przysługuje wyłącznie osobom, które zatrudnione są w oparciu o umowę o pracę, a także na zasadzie mianowania, wyboru, powołania czy spółdzielczej umowy o pracę. Tym samym, nie dotyczy ono osób świadczących swoje usługi na podstawie umów cywilnoprawnych – umowy o dzieło czy umowy zlecenie.
Wymiar urlopu wypoczynkowego regulowany jest przez Kodeks pracy i wynosi odpowiednio – 20 dni dla osób ze stażem pracy krótszym niż 10 lat, 26 dni dla osób ze stażem dłuższym niż 10 lat. Do stażu pracy wliczane są wszystkie dotychczasowe okresy zatrudnienia (bez względu na sposób ustania stosunku pracy), a także niektóre okresy nauki w odpowiednim wymiarze czy inne okresy (np. urlop wychowawczy czy służba wojskowa).
Tym samym, pracownik w roku, w którym nabył prawo do skorzystania z urlopu wypoczynkowego, powinien się na niego udać zgodnie z przeznaczeniem. Może mieć on charakter ciągły – jednorazowe wykorzystanie 20 lub 26 dni, bądź podzielony na dowolne części, z tym, że przynajmniej jednak z nich powinna wynosić 2 tygodnie. Celowe przeznaczenie urlopu oznacza oddanie się odpoczynkowi, który umożliwi regenerację sił i przygotowanie organizmu do kolejnych miesięcy pracy. Nie oznacza to jednak, że pracownik będzie kontrolowany, w jaki sposób korzysta z urlopu. Może go bowiem wykorzystać zarówno w celu wyjazdu na zagraniczne wczasy, jak i wykonania remontu mieszkania.
Wraz z ustaniem stosunku pracy, pracownik powinien mieć wykorzystany urlop, który w danym roku mu przysługiwał. Tak więc, jeśli następuje to 30 czerwca, a pracownik był zatrudniony u pracodawcy od początku stycznia, przysługuje mu 10 lub 13 dni urlopu. Jeśli z dniem odejścia z pracy nie wyczerpie tej puli, może liczyć na ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Może się jednak zdarzyć, że pracodawca jeszcze w czasie okresu wypowiedzenia odeśle pracownika na urlop wypoczynkowy – wówczas prawo do ekwiwalentu nie wystąpi.
Warto tutaj także rozwiać wszelkie wątpliwości od tego, czy za niewykorzystany urlop można otrzymać pieniądze, jeśli stosunek pracy trwa nadal. Otóż odpowiedź brzmi: NIE. Prawodawca nie przewiduje takich okoliczności i zaleca, aby urlop został wykorzystany najpóźniej do 30 września kolejnego roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Jeśli tego nie uczyni, wówczas pracodawcę można spotkać kara finansowa. Pracownikowi natomiast nie przepada urlop – ma on 3 lata na jego wykorzystanie, dopiero wówczas następuje przedawnienie.
Podsumowując, każdy pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego, za które otrzymuje odpowiednio obliczone wynagrodzenie. Jeśli umowa pracy wygasa luz zostaje zerwana, a pracownik nie wykorzystał przysługującego mu urlopu, wówczas może liczyć na ekwiwalent za urlop wypoczynkowy.
To może Cię również zainteresować
