Spis treści
Zobacz też: Zrobię to później. Prokrastynacja zabija pracownika
Czym jest prokrastynacja i jak się objawia?
Co to jest prokrastynacja i co warto o niej wiedzieć? Prokrastynacja nazywana jest mechanizmem obronnym. Polega to na tym, że wszystkie czynności, których wykonanie nie wiąże się z otrzymaniem nagrody czy przyjemności w krótkim czasie, są odkładane na później. "Zrobię to później" - te słowa najczęściej wypowiadają prokrastynaci. Specjaliści zaliczają prokrastynację do nałogów, ponieważ ludzie dotknięci tą przypadłością nie są w stanie szybko zrezygnować ze swojego dotychczasowego modelu działania.
Osoba dotknięta prokrastynacją zdaje sobie sprawę z tego, że efektem jej postępowania jest działanie na własną szkodę. Permanentne zaniedbywanie obowiązków zawodowych początkowo przynosi ulgę, ponieważ można zająć się innymi czynnościami, które sprawiają więcej radości.
Prokrastynaci tłumaczą sobie, że za kilka dni z pewnością podołają wytyczonym zadaniom, jednak przeciąganie terminów dalej postępuje. Z kolei, gdy zbliża się deadline, np. oddania projektu na studia bądź w pracy, wówczas pojawiają się coraz większe wyrzuty sumienia. Pracownik zdaje sobie sprawę, że jakość jego pracy będzie bardzo niska oraz obawia się negatywnych konsekwencji w postaci zwolnienia z pracy.
Oczywiście, każdy może mieć trudniejszy okres w życiu, dlatego tymczasowych problemów z wykonywaniem wytyczonych obowiązków nie należy uznawać za prokrastynację. Dopiero wtedy, gdy prokrastynacja staje się stylem życia, czyli dotknięta osoba w każdym aspekcie życia postępuje zgodnie z maksymą "Zrobię to później", wówczas jest to znak, że należy podjąć określone działania.
- odkładanie wszystkich ważnych spraw "na później",
- problem z osiąganiem długoterminowych celów,
- brak chęci do działania,
- problem z organizacją czasu,
- roztargnienie i ogólne zrezygnowanie,
- poczucie winy oraz wyrzuty sumienia wywołane nieustannym odkładaniem na później różnych obowiązków,
- chroniczny stres i zmęczenie oraz trudności z zasypianiem,
- niska samoocena.
Prokrastynacja w Polsce - statystyki
Stolarz
Randstad Polska Sp. z o.o.
- Bielsko-Biała
Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 100-6 000 zł brutto / mc
- Nowiny
Pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 4 500-4 950 zł brutto / mc
- Bodzentyn
Pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 4 500 zł brutto / mc
- Kajetanów
Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 100-6 000 zł brutto / mc
- Kielce
Według badania przeprowadzonego przez naukowców Akademii Pomorskiej w Słupsku w 2016 roku, do prokrastynacji przyznaje się aż 80% Polaków. Do najczęściej odwlekanych czynności przez naszych rodaków zalicza się "obowiązki domowe (sprzątanie przez 50% osób), zadania zawodowe (15,2% badanych odwleka), czynności biurowe i urzędowe (11,3%) i tak zwane zadania osobiste, stanowiące kategorię dość pojemną związana z rozwojem osobistym, rozpoczęciem programu diety, porzuceniem nałogu" (P. Modzelewski, Zjawisko odwlekania działań – prokrastynacji.
Istota zagadnienia, przyczyny i konsekwencje).
Jakie są przyczyny prokrastynacji?
Jeszcze kilkadziesiąt lat temu prokrastynacja była uważana wyłącznie za objaw lenistwa. Każda osoba dotknięta tą dolegliwością była w istocie wyalienowana ze społeczeństwa oraz poddawana ostrej krytyce. Obecnie środowisko naukowców i psychologów wskazuje, że prokrastynacja może być uwarunkowana psychologicznie.
Naukowcy z Carleton University w Ottawie wskazują, że podstawową przyczyną prokrastynacji jest to, że ludzki mózg próbuje unikać doświadczeń, które byłyby dla nas nieprzyjemne. Omawiany mechanizm zostaje uruchomiony, gdy odczuwamy strach bądź niepokój związany z zadaniem, które mamy do wykonania. Wówczas wiele osób woli zająć się takimi czynnościami, które sprawiają przyjemność, np. graniem w gry czy oglądaniem telewizji.
- Trudne dzieciństwo. Jeżeli rodzice stawiali nam bardzo wysokie wymagania oraz panowała w domu bardzo mocna dyscyplina, wtedy taka osoba w dorosłym życiu może nie chcieć podporządkować się komukolwiek bądź cały czas obawiać się, że nie podoła wymaganiom innych osób.
- Brak asertywności. Jeśli nie umiemy powiedzieć "nie" i czytelnie sygnalizować swoich myśli, może dojść do tego, że przyjmiemy do realizacji zbyt wiele zadań, przez co nie będziemy w stanie ich wykonać we właściwy sposób.
- Nadmierny perfekcjonizm. Gdy dążymy do tego, by zawsze robić wszystko najlepiej jak to możliwe bez względu na okoliczności, może dojść do sytuacji, gdy pewnego zadania nie będziemy w stanie wykonać. Wtedy pojawia się paraliżujący strach przed porażką, zaś to może poskutkować... odkładaniem realizacji zadania w czasie.
- Stres. Jeśli chroniczny stres jest nieodłącznym elementem naszego codziennego funkcjonowania, to również wpływa na wzrost ryzyka wystąpienia prokrastynacji. Tym samym może on być zarówno przyczyną jak i objawem prokrastynacji.
- Strach przed porażką oraz nagłym sukcesem. Osoba mająca do wykonania sporo zadań, które mogą przesądzić o jej ogromnym sukcesie lub wielkiej porażce, może również zacząć odkładać ich realizację na później w obawie przed czekającymi ją konsekwencjami.
- Brak umiejętności zarządzania czasem. Jeśli nie potrafimy właściwie gospodarować czasem, to również może poskutkować tym, że popadniemy w prokrastynację.
Jak pokonać prokrastynację?
Jak walczyć z prokrastynacją? Czy istnieją jakieś sprawdzone sposoby na pokonanie tej dokuczliwej przypadłości? Istnieje kilka metod. Przede wszystkim, należy spróbować zmienić swój sposób myślenia o sobie. Należy przekonać samych siebie, że jesteśmy w stanie wykonywać powierzone zadania w odpowiednim terminie. Jeżeli sami siebie postrzegać będziemy jako prokrastynatów, wtedy może nastąpić "samospełniająca się przepowiednia".
Kolejna ważna wskazówka: warto dzielić przydzielone zadania na mniejsze etapy. Dzięki temu metodą małych kroków projekt, który przerażał na swoim rozmiarem, będziemy w stanie zrealizować we właściwym czasie.
Kwestią priorytetową jest ustalenie nagrody za wykonanie zadania. Jeśli będziemy we właściwy sposób zmotywowani, wtedy nawet najtrudniejsze projekty wykonamy w sposób optymalny. Gdy zakończymy poszczególne etapy, sprawmy sobie nagrodę, na przykład obejrzyjmy odcinek ulubionego serialu, poczytajmy książkę, zagrajmy w grę z najbliższymi itd.
Doskonałym sposobem na pokonanie prokrastynacji jest również publiczna deklaracja. Jeśli w obecności współpracowników czy domowników zobowiążemy się do wykonania określonych zadań we wskazanym czasie, później wycofanie się z takiej obietnicy będzie znacznie trudniejsze.
Czy pomoc psychologa lub psychoterapeuty jest konieczna podczas walki z prokrastynacją?
Jeśli samodzielnie nie jesteśmy w stanie poradzić sobie z prokrastynacją, powinniśmy zgłosić się do specjalisty. Właściwie przeprowadzona terapia przez psychologa lub psychoterapeutę pomoże zidentyfikować źródło problemu. Warto wiedzieć, że prokrastynacja może być związana z depresją, poważnymi zaburzeniami osobowości, zaburzeniami lękowymi czy fobiami społecznymi.
- Prokrastynacja jest mechanizmem obronnym polegającym na odkładaniu zadań, których wykonanie nie przynosi nagrody lub przyjemności w krótkim czasie.
- 80% Polaków przyznaje się do prokrastynacji, a do najczęściej odwlekanych czynności należą obowiązki domowe i zadania zawodowe.
- Podstawową przyczyną prokrastynacji jest unikanie nieprzyjemnych doświadczeń, a metody walki z nią to zmiana sposobu myślenia, dzielenie zadań na mniejsze etapy i ustalanie nagród za ich wykonanie.
- W przypadku braku skuteczności samodzielnych działań, warto skorzystać z pomocy psychologa lub psychoterapeuty, ponieważ prokrastynacja może być związana z innymi zaburzeniami psychicznymi.
