Szkolenia i rozwój

Imposter syndrome czyli syndrom oszusta - czym jest?

23 grudnia 2021

5 z 5

Ocena: 5 z 5 | 10 głosów

10 głosów

4 komentarze
Imposter syndrome czyli syndrom oszusta - czym jest?
Imposter syndrome - po polsku: syndrom oszusta (będziemy tych wyrażeń używać zamiennie) - jest zjawiskiem z dziedziny psychologii indywidualnej. Prosimy się nie obawiać. Do przeżywania imposter syndrome przyznaje się wielu sławnych ludzi, syndrom oszusta nie jest chorobą. Omówimy syndrom oszusta dość szczegółowo, ze szczególnym uwzględnieniem niedogodności, jakie może sprawiać nam w pracy.

Syndrom oszusta (imposter syndrome) – co to?

Osoby z syndromem oszusta wcale nie są oszustami. Mają jedynie skłonność do głębokich wątpliwości w wypracowane samodzielnie osiągnięcia. Trudno im przyjąć do wiadomości, że są autorami swoich sukcesów, i gdy uzyskują dobre lub nawet ponadprzeciętne wyniki, to fakt ten przypisują okolicznościom zewnętrznym, szczęśliwemu zrządzeniu losu lub niezasłużonej w ich mniemaniu wysokiej ocenie ze strony innych. Syndrom oszusta jest tym bardziej paradoksalny, że dotknięte mogą nim być osoby szczególnie się wyróżniające, zdobywające dobra społeczne i materialne, osoby zajmujące wysokie pozycje zawodowe, które właściwie wszystko potrafią. Nie potrafią tylko jednego - uznać własnych zasług. Imposter syndrom jest zjawiskiem dość powszechnym. Trudno spotkać kogoś, kto nie miał z nim do czynienia. Jednakże chroniczne występowanie syndromu oszusta jako cechy osobowości, może nieść wiele przykrości.

Wyobraźmy sobie tylko pracownika, który każde zadanie wykonuje perfekcyjnie, jest powszechnie ceniony, swoje projekty kończy sukcesem, wspina się na szczyty kariery zawodowej - ale nie potrafi sam siebie docenić, przyznać się przed sobą, że jest autorem tych osiągnięć. To jest właśnie imposter syndrome.

Syndrom oszusta – jak się objawia?

Co to jest syndrom oszusta - o tym dowiadujemy się z dwóch głównych źródeł psychologicznych: na poziomie zachowania oraz przeżyć wewnętrznych. Behawioralnie - np. w pracy - osoba, u której wyraźny jest imposter syndrome, nie będzie wykazywała zadowolenia z ukończonych projektów własnego autorstwa, będzie lekko niepewna i wycofana, jej zachowanie zdradzi wątpliwości, które żywi sama do siebie. Natomiast w warstwie przeżyciowej (subiektywnej) pojawią się takie emocje jak pewna doza lęku, wstydu, w najskrajniejszych przypadkach nawet pogarda dla siebie samego - a przecież nie ma ku temu powodów, ponieważ wszystkie zadania zawodowe zostały wykonane perfekcyjnie!

Szukasz pracy?

Pracownik / Pracownica magazynu sklepu - Wrocław (Krakowska)

Leroy Merlin Polska Sp. z o.o.

  • 4 700-6 400 zł brutto / mc
  • Wrocław
Dodana

Konstruktor maszyn/form stalowych

OREX Rotomoulding machines

  • 6 000-8 000 zł brutto / mc
  • Chybie
Dodana

Doradca / Doradczyni klienta - Wrocław (Krakowska)

Leroy Merlin Polska Sp. z o.o.

  • 4 600-6 200 zł brutto / mc
  • Wrocław
Dodana

Automatyk – Programista PLC Siemens i Allen Bradley

OREX Rotomoulding machines

  • 6 000-9 000 zł brutto / mc
  • Chybie
Dodana

Doradca / Doradczyni klienta - Wrocław (Bielany)

Leroy Merlin Polska Sp. z o.o.

  • 4 600-6 200 zł brutto / mc
  • Bielany Wrocławskie
Dodana

W czym przeszkadza imposter syndrome?

Imposter syndrome prowadzi przede wszystkim do nieadekwatnego rozpoznania sytuacji, a jeśli nie mamy prawdziwych przesłanek do działania, to również nasze działania mogą zostać zaburzone. Mnożące się wątpliwości i obwinianie siebie z pewnością nie są “idealnymi warunkami” do podejmowania kolejnych wyzwań. Ale osoby z syndromem oszusta zwykle są perfekcjonistami i wywiązują się ze swoich obowiązków zawodowych. Ich działanie i myślenie, choć bardzo skuteczne, nie ma więc tej podstawy, którą jest słuszna duma z własnych osiągnięć. Imposter syndrome nie pozwala znaleźć swojego miejsca (także w życiu zawodowym), ponieważ nigdy nie jesteśmy zadowoleni, nie potrafimy udzielić sobie samogratyfikacji, nie reagujemy nawet na pochwały ze strony przełożonych, gdyż uważamy, że “nie jesteśmy godni”, “zbyt mało kompetentni”, “nie posiadamy wystarczających kwalifikacji”, “nie zasługujemy” - choć przecież wielokrotnie, z obiektywnego punktu widzenia, udowadnialiśmy wszystkim, że nasze kwalifikacje są najwyższe, zatem zasługujemy na więcej. Tragizm syndromu oszusta polega na tym, że każdy dostrzega w nas doskonałych pracowników - z wyjątkiem nas samych…

Syndrom oszusta – jak sobie radzić?

W nietrudny sposób możemy przeprowadzić test na syndrom oszusta, choć - ze względu na dobre zdolności do samoobserwacji - sprawy zwykle są jasne dla osób z imposter syndrome. Myśli o własnej nieudolności i niskiej wartości (choć w rzeczywistości jest dokładnie odwrotnie!) pojawiają się często i blokują nasze działania. Rozpoznanie u siebie tego zjawiska jest pierwszym krokiem do jego zaniku. Jeżeli już wiemy, że przenika nas syndrom oszusta, wtedy warto zwrócić się do najlepszych przyjaciół w pracy i poprosić ich o opinię o naszych działaniach zawodowych. Jednak to może nie wystarczyć, ponieważ imposter syndrome zablokuje przyjęcie do wiadomości nawet najbardziej pochlebnych opinii. Na własną rękę możemy też przeanalizować proste ciągi przyczynowo-skutkowe: zrobiłem A i B, w wyniku powstało C, a ja jestem tego autorem. Rezultat C jest dobry, aprobowany i służy firmie, mnie nikt w tym nie pomagał, zatem logiczny wniosek może być tylko jeden: sprawiając C przez podjęcie działań A i B, miałem jednak odpowiednie kompetencje, wiedzę, wykazałem się profesjonalizmem. A więc pożądany skutek moich działań jest wyłącznie moją zasługą.

Ale w psychologii imposter syndrome logika zachowuje się czasem niesfornie - i nadal nie będziemy mogli odczuć zadowolenia ze swoich działań i pomysłów, choćby były najlepsze. Ponieważ imposter syndrome jest czymś bardzo niewygodnym, jest też dość odporny na racjonalną argumentację, być może aby sobie z nim poradzić, będziemy musieli sięgnąć po krótkoterminową terapię, która uświadomi nam naszą wartość, także na niwie zawodowej.

Video

Czy z imposter syndrome da się wyjść?

Zdecydowanie tak. Choć przyczyny syndromu oszusta nadal są znane słabiej niż samo zjawisko i jego skutki, to rokowania są dobre. Imposter syndrome, wykryty najpierw przez brytyjskie badaczki w latach 70’ w grupie kobiet, które odnosiły sukcesy zawodowe, lecz jednak nie potrafiły się nimi cieszyć - nie jest zaburzeniem, a tym bardziej nie jest chorobą psychiczną. Tak naprawdę z syndromem oszusta żyje dość znaczna część populacji. Terapia psychologiczna nie zawsze jest narzędziem, które powinniśmy wybrać jako pierwsze, aby radzić sobie z syndromem oszusta. Jeżeli już “zlokalizowaliśmy” u siebie ten fenomen, to odrobina wolnego czasu pomoże nam dotrzeć do nowych, prawdziwych przekonań o sobie. Pomocni będą też zaufani przyjaciele, osoby, którym ufamy, a które są w stanie dobrze ocenić naszą pracę i powiedzieć nam przekonująco: “Słuchaj, to co robisz, jest świetne, nie masz się czym przejmować, a ukończenie twojego nowego projektu zasługuje na celebrację. Udały się tobie wielkie rzeczy - a teraz czas przyjąć do wiadomości, że tak dobra praca jest tylko twoją zasługą”.

Podsumowanie:
  • Syndrom oszusta charakteryzuje się niezdolnością do przyznania sobie zasług i sukcesów, mimo ich osiągnięcia
  • Osoby z syndromem oszusta często doświadczają lęku, wstydu, a nawet pogardy wobec siebie, co wpływa na ich podejmowanie kolejnych wyzwań
  • Nawet pochwały i uznanie ze strony innych nie pomagają im w przełamaniu negatywnych przekonań o sobie
  • Metody radzenia sobie z imposter syndrome obejmują samoobserwację, prośbę o opinię od przyjaciół, analizę przyczynowo-skutkową oraz krótkoterminową terapię psychologiczną

Najczęściej zadawane pytania

Imposter syndrome - co to jest?

Po polsku imposter syndrom tłumaczymy jako syndrom oszusta. Ten fenomen psychologiczny polega na niemożności przyswojenia sobie zadowolenia i dumy z realnych, własnych osiągnięć. Imposter syndrom sprawia, że nawet wybitne dokonania nie zostają przypisane sobie, ale zgoła innym czynnikom.

Syndrom oszusta - psychologia

Psychologia syndromem oszusta zajmuje się od końca lat 70’. Zjawisko najpierw zostało zauważone u kobiet osiągających wysokie wyniki w pracy - syndrom oszusta nie pozwalał im zaakceptować faktu, że same spowodowały swoje powodzenie. Psychologia dysponuje testami na syndrom oszusta, które wykrywają nieadekwatne przekonania o sobie oraz nieprzyjemne emocje.

Jak sobie radzić z syndromem oszusta - terapia

Przyczyny imposter syndrome są jeszcze słabo zbadane, ale terapia syndromu oszusta ma prowadzić do podwyższenia samooceny i zażegnania często występujących razem uczuć lęku i wstydu. Terapia psychologiczna syndromu oszusta należy do łatwych, ponieważ osoby z imposter syndrom są zwykle wprawne w introspekcji i mają w sobie pewien pierwiastek perfekcjonizmu - te cechy można wykorzystać w terapii imposter syndrom.

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Ewa Sztuczka-Mazur

Social Media Manager

Social Media Manager w branży HR, autorka tekstów, copywriterka, specjalistka Facebook ADS, wokalistka i pszczelarka.
Obecnie w Aplikuj.pl odpowiedzialna głównie za treści z obszaru miękkiego HR oraz prawa pracy.

4 komentarze

Maksim

Maksim

Właśnie zdałem sobie sprawę, że może to być jednym z powodów, dla których nie mogę znaleźć pracy. Bardzo łatwo ulegam wątpliwościom, co wpływa na moją pewność siebie podczas rozmów kwalifikacyjnych. Teraz będę wiedział, na co zwrócić uwagę podczas szukania nowej pracy.
Wacek

Wacek

To ciekawe zjawisko, z którego powinienem się wyedukować. Moi pracownicy z impoter syndromem mogą nie doceniać swoich sukcesów, co może doprowadzić do niepotrzebnego stresu w pracy. Muszę znaleźć sposób, jak pomóc im to przezwyciężyć.
Maciej

Maciej

Bardzo ciekawy artykuł. Zastanawiałem się, dlaczego czasami czuję się taki bezwartościowy na rynku pracy, ale teraz wiem, że to syndrom oszusta. Muszę jeszcze trochę popracować nad swoim podejściem do swoich osiągnięć.
lokaj

lokaj

Miałem kiedyś ten syndrom i zawsze myślałem, że nie jestem wystarczająco dobry w swojej pracy, ale po przeanalizowaniu swoich działań zdałem sobie sprawę, że przecież robię swoje zadania perfekcyjnie. Teraz staram się doceniać swoje sukcesy.

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.