Spis treści
Ile wynosi wiek uprawniający do ochrony przedemerytalnej?
Ochrona przedemerytalna została bardzo dokładnie omówiona w artykule 39 Kodeksu pracy. Wskazuje on, że "Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi,
któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres
zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku".
Co to oznacza w praktyce? W myśl obowiązującego prawa pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę::
- kobiecie, która ukończyła 56 lat,
- mężczyźnie, którzy ukończył 61 lat.
Z kolei osoby, które na mocy oddzielnych regulacji prawnych mają prawo do wcześniejszego przejścia na emeryturę, są objęte okresem ochronnym na 4 lata przed datą nabycia prawa do uzyskania wcześniejszej emerytury. Zawody mające prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę są wskazane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do tej grupy zaliczają się m.in. policjanci, nauczyciele, górnicy, kierowcy samochodów ciężarowych o masie powyżej 3,5 tony a także dziennikarze objęci układem zbiorowym.
Czy okres ochronny może wykraczać poza wiek uprawniający do nabycia prawa do emerytury?
Okres ochronny wskazany w artykule 39 Kodeksu pracy obowiązuje co do zasady do momentu nabycia przez danego pracownika prawa do pobierania emerytury. Później okres ochronny przestaje obowiązywać, co jest równoznaczne z tym, że pracodawca ma prawo, aby odpowiednio w dniu 60. urodzin danej pracowniczki oraz w dniu 65. urodzin pracownika wręczyć wypowiedzenie umowy o pracę.
To Cię powinno też zainteresować: Pracownik w wieku przedemerytalnym - sprawdź, czy możesz rozwiązać umowę
Jednocześnie od 1 października 2017 roku obowiązuje ustawa z dnia 16 listopada 2016 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Przywołany akt prawny wprowadził tzw. okresy przejściowe. Dzięki okresom przejściowym niektóre osoby, które osiągnęły wiek emerytalny, w dalszym ciągu będą objęte ochroną przed wypowiedzeniem umowy o pracę.
To Cię powinno też zainteresować: Nowy Kodeks pracy - jakie będą najważniejsze zmiany?
W artykule 29 Ustawy z dnia 16 listopada 2016 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw czytamy:
"Pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy nie są objęci ochroną stosunku pracy wynikającą z art. 39 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy i osiągną wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 60 lat i dla mężczyzn 65 lat przed upływem 4 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, podlegają ochronie stosunku pracy, o której mowa w tym przepisie, przez okres 4 lat, licząc od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, także wówczas, gdy upływ tego okresu przypadnie po osiągnięciu wieku 60 lat przez kobiety i wieku 65 lat przez mężczyzn".
Doradca Klienta w Dziale IT
PeoplePro
- Nowy Targ
Doradca Klienta w Dziale IT
PeoplePro
- Głogów
Doradca Klienta w Dziale IT
PeoplePro
- Szczecin
Doradca Klienta w Dziale IT
PeoplePro
- Limanowa
Doradca Klienta w Dziale IT
PeoplePro
- Nowy Sącz
Okres ochronny – czy obowiązuje pracowników zatrudnionych na czas określony?
Pracownik, który jest zatrudniony na podstawie umowy o czas określony, również jest objęty ochroną przedemerytalną. Wskazują na to wyroki wydane przez Sąd Najwyższy, m.in. z 18.12.2014 r., II PK 50/14. W uzasadnieniu wyroku znajduje się zapis mówiący o tym, że:
"Ochrona zatrudnienia z art. 39 k. p. zakazuje wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony zawartej na czas upływający przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego. Stosowanie tej regulacji (ochrony zatrudnienia) warunkują tylko dwa warunki. Pierwszy to osiągnięcie wieku przedemerytalnego, który jest krótszy od wieku emerytalnego o 4 lata. Drugi to okres zatrudnienia, który umożliwia uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem wieku emerytalnego".
To Cię powinno też zainteresować: Emerytura - co powinniśmy wiedzieć?
W myśl tego wyroku, wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony pracownikowi przed osiągnięciem przez niego wieku emerytalnego jest zabronione. Sąd ocenił, że stosowanie regulacji ochrony przedemerytalnej względem pracownika jest uzależnione od spełnienia przez niego jedynie dwóch warunków. Pierwszy warunek to osiągnięcie wieku przedemerytalnego (wieku skróconego o cztery lata przed uzyskaniem uprawnień do pobierania emerytury), zaś drugi to posiadanie odpowiednio długiego okresu zatrudnienia, czyli stażu pracy, który pozwala na przejście na emeryturę po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Co ciekawe, wcześniejsze orzecznictwo Sądu Najwyższego było zgoła odmienne. Kilka lat wcześniej Sąd Najwyższy stał na stanowisku, że pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony, który skończy się przed osiągnięciem przez niego wieku emerytalnego, nie ma prawo do podlegania ochronie przedemerytalnej. Jednym z takich wyroków był ten z 27 lipca 2011 roku (sygn. akt. II PK 20/11. W uzasadnieniu znalazł się taki zapis: "jeśli osiągnięcie wieku emerytalnego i uzyskanie w związku z tym uprawnień emerytalnych w ramach obecnie trwającego stosunku pracy nie byłoby możliwe, to art. 39 kp nie znajdzie zastosowania".
Czy pracownicy w wieku przedemerytalnym są chronieni tylko przed rozwiązaniem umowy o pracę?
Uchwała Sądu Najwyższego z 11 lipca 1975 roku (sygn.akt I PZP 19/75,OSNC 1976/4/76) wskazuje, że pracownicy, których obejmuje okres ochronny, są chronieni nie tylko przed rozwiązaniem umowy o pracę, ale także przed zmianą warunków zatrudnienia oraz wynagrodzenia, co chroni ich przed pogorszeniem ich sytuacji materialnej.
Jedynym wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, w której w danym zakładzie pracy są wprowadzane całkowicie nowe zasady wynagradzania wszystkich pracowników bez wyjątku bądź dla pracowników zaliczanych do konkretnej grupy zawodowej, do której należy także dany pracownik objęty ochroną przedemerytalną. Po spełnieniu tych warunków zmiana warunków zatrudnienia będzie możliwa.
To Cię powinno też zainteresować: Zwolnienia grupowe
W przypadku, gdy pracownik nie będzie zdolny do wykonania swojej pracy (potwierdzi to poprzez dostarczenie orzeczenia lekarskiego) bądź utraci uprawnienia, pracodawca będzie miał prawo, aby zwolnić go podczas obowiązywania okresu ochronnego.
Sąd Najwyższy w wyroku ogłoszonym w dniu 11 maja 2016 roku (sygn. akt I PK 151/15) stwierdził, że "z wykładni językowej art. 43 k. p. wynika, że wyłączenie ochrony przedemerytalnej dotyczy wyłącznie wprowadzania nowych zasad wynagradzania. Nie obejmuje więc innych warunków umowy o pracę. Dlatego też prawidłowo Sądy obu instancji przyjęły, że na podstawie art. 43 k. p. pracodawca nie może dokonać pracownikowi objętego ochroną przedemerytalną wypowiedzenia warunków pracy w części obejmującej normy czasu pracy bowiem hipoteza tego przepisu odnosi się do zmiany zasad wynagradzania".
Kiedy ochrona przedemerytalna nie obowiązuje?
Istnieje także szereg okoliczności, w których ochrona przedemerytalna przewidziana w artykule 39 Kodeksu pracy nie będzie pracownikowi przysługiwała. Mowa tu przede wszystkim o sytuacji, gdy pracownik dopuści się ciężkiego naruszenia swoich obowiązków (artykuł 52 Kodeksu pracy), np. w trakcie pracy będzie sięgał po alkohol czy narkotyki, popełni przestępstwo, które będzie przeszkodą do zatrudniania go na dotychczasowym stanowisku (jeżeli
przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem) bądź z własnej winy utraci uprawnienia niezbędne do wykonywania danego zawodu. W takich przypadkach pracodawca ma pełne prawo, aby zwolnić pracownika ze skutkiem natychmiastowym.
To Cię powinno też zainteresować: Prawa pracownika - nawet nie wiesz, ile Ci się należy
Pracodawca ma także prawo do zwolnienia pracownika bez żadnych konsekwencji również wtedy, gdy pobiera on wcześniejszą emeryturę oraz wynagrodzenie z pracy. Ta sama zasada dotyczy pracowników otrzymujących rentę z tytułu niezdolności do pracy. Wypowiedzenie w czasie okresu ochronnego może mieć też miejsce, gdy likwidowany jest cały zakład pracy bądź ogłasza upadłość. Wówczas zwalniany pracownik ma prawo, aby ubiegać się o uzyskanie świadczenia przedemerytalnego. Ochrona przedemerytalna nie będzie obowiązywała także, gdy umowa zostanie rozwiązana z porozumieniem stron.
Kiedy należy wręczyć wypowiedzenie umowy pracownikowi, aby nie narazić się na konsekwencje nie objęcia ochroną przed zwolnieniem?
Informacja o rozwiązaniu umowy o pracę powinna trafić do pracownika zanim zacznie obowiązywać okres ochronny. Okres wypowiedzenia może zakończyć się już po tym, gdy zacznie obowiązywać okres ochronny. Najważniejszy jest moment, w którym zostanie wręczone wypowiedzenie. Pismo nie może trafić do zwalnianego pracownika po upływie tej daty - wskazuje na to wyrok Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2005 roku (sygn.akt. III PK 94/05.):
"Ochrona trwałości stosunku pracy pracownika w wieku przedemerytalnym polega bowiem na zakazie złożenia przez pracodawcę wypowiedzenia umowy w oznaczonym okresie, a nie na zakazie wystąpienia w tym okresie skutku wypowiedzenia (czyli rozwiązania stosunku pracy) złożonego przed rozpoczęciem okresu ochronnego. Innymi słowy, art. 39 k. p. nie zakazuje wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę przed rozpoczęciem okresu ochronnego, choćby rozwiązanie nastąpiło w trakcie tego okresu. Nie zmieniła tego nowelizacja art. 39 k.p. obowiązująca od 1 czerwca 2004 r. Oznacza to, że przewidziany w tym przepisie czteroletni okres ochronny pracownika w wieku przedemerytalnym nie dotyczy wypowiedzenia złożonego przed dniem 1 czerwca 2004 r.".
- Ochrona przedemerytalna obejmuje pracowników, którzy mają nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego i którym okres zatrudnienia umożliwia uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
- Osoby mające prawo do wcześniejszego przejścia na emeryturę są objęte okresem ochronnym na 4 lata przed datą nabycia prawa do uzyskania wcześniejszej emerytury.
- Zgodnie z art. 29 Ustawy z dnia 16 listopada 2016 roku, osoby, które osiągnęły wiek emerytalny i nie są objęte ochroną z art. 39 Kodeksu pracy, będą objęte ochroną przez okres 4 lat od dnia wejścia w życie ustawy.
- Pracownicy zatrudnieni na czas określony również są objęci ochroną przedemerytalną, jeśli spełniają warunki dotyczące wieku przedemerytalnego i okresu zatrudnienia umożliwiającego uzyskanie prawa do emerytury.
