Zabawkarz ludowy - praca, zarobki, doświadczenie, zatrudnienie, przyszłość

Zabawkarz ludowy - na czym polega praca?

W polskiej kulturze ludowej znaczna część zabawek wykonywana była przez rodziców dzieci lub starsze rodzeństwo. Istniał jednak także osobny zawód zabawkarza ludowego, który wykonywał zabawki bardziej złożone, często o wysokich walorach artystycznych. Produkowane na wsi zabawki nabywali przede wszystkim zamożniejsi gospodarze, sprzedawano je również w miastach. Polskie zabawki ludowe to przede wszystkim zabawki jarmarczne, których szczególną kategorią były zabawki odpustowe. Nierzadko polskie zabawki ludowe były zaskakująco złożone - występować w nich mogą np. elementy mechaniczne typu zegarowego.

Zabawkarz ludowy (zabawkarz wiejski, zabawkarz tradycyjny) operuje mniej lub bardziej ściśle w polskiej historycznej tradycji regionalnej - to główna cecha, która odróżnia zabawkarza ludowego od innych twórców zabawek rękodzielniczych. Materiał, w którym pracuje zabawkarz ludowy, to zawsze materiał naturalny - przede wszystkim drewno i wiklina oraz tkanina. Stosunkowo często stosuje się też materiał przygodny i nietrwały, pochodzący wprost z natury (np. słoma, żołędzie). Szczególnie charakterystyczne dla zabawek ludowych są przy tym zdobienia - polskie zabawki ludowe są przeważnie ręcznie malowane.

Ile zarabia zabawkarz ludowy? 

Zabawkarze ludowi pracują zazwyczaj w formie indywidualnej działalności gospodarczej. Często jednak zrzeszeni są w spółdzielniach lub pracują jako podwykonawcy dla większych podmiotów. Oznacza to, że zarobki zabawkarza ludowego są bardzo zmienne i zależą od indywidualnego charakteru oferowanych produktów. Największe znaczenie mają tu nie tyle umiejętności zawodowe czy sama jakość wykonywanych produktów, ile umiejętność ich promocji i sprzedaży. Współcześnie mogą służyć temu niewielkie sklepy internetowe. Nie ma więc typowych widełek płacowych w pracy zabawkarza ludowego. Zarobki zabawkarzy porównać można jednak do zarobków zbliżonych grup zawodowych - np. wytwórców sztucznych kwiatów, których zarobki wynoszą przeciętne 3300 złotych brutto.

Typowe zarobki zabawkarza ludowego:

Czy do pracy na stanowisku zabawkarza ludowego potrzebne są studia lub dodatkowe szkolenia?

Zawód zabawkarza ludowego należy do rzemiosł tradycyjnych. Oznacza to, że konieczna do jego wykonywania jest znajomość polskiej tradycji ludowej, zwyczajowo przekazywanej z pokolenia na pokolenie. Tradycje te przekazywane były w rodzinach zajmujących się zabawkarstwem. Współcześnie wykonuje się jednak także zabawki swobodniej nawiązujące do oryginalnej tradycji ludowej. Oznacza to, że zakres studiów lub szkoleń ma stanowisku ludowego nie różni się od ogólnie rozumianego rzemieślniczego i artystycznego wykonywania zabawek.

W warunkach współczesnych do wykonywania zawodu zabawkarza przydatne jest także zawodowe wykształcenie artystyczne w zakresie wzornictwa artystycznego. Ogólnokształcące szkoły plastyczne (licea plastyczne) nauczają w zakresie wzornictwa - dotyczy to także projektowania wyrobów użytkowych takich jak zabawki, meble artystyczne, biżuteria i tkaniny artystyczne. Istotne są także nauczane w nich umiejętności rzeźbiarskie (w tym snycerstwo, metaloplastyka), graficzne i malarskie. Umiejętności takie można rozwijać także w szkołach wyższych, na akademiach sztuk pięknych, w tym na wydziałach wzornictwa. Do wykonywania zawodu zabawkarza przydatne mogą być także studia etnograficzne, muzealnicze i konserwatorskie. Uzupełniają one wiedzę o ludowej tradycji zabawkarskiej. Organizowane są także liczne kursy i warsztaty rzemiosła ludowego, w tym w formacie żywych pracowni.

Zabawkarz ludowy to zawód tradycyjny. Umiejętności zawodowe mogą być jednak uzupełniane w szkołach średnich i wyższych.

Jakie są możliwości zatrudnienia w zawodzie zabawkarza ludowego?

Zabawkarz ludowy to zarazem zawód rzemieślniczy i artystyczny. Wykonywany jest najczęściej chałupniczo i w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Istnieją także spółdzielnie rzemiosła ludowego. Przedsiębiorstwa i instytucje, które zatrudniają zabawkarzy ludowych lub współpracują z nimi w formie komercyjnej, są bardzo nieliczne - należą do nich także muzea regionalne oraz pracownie konserwatorskie. Współpraca taka wymaga jednak wysokich kwalifikacji zawodowych i umiejętności tworzenia, konserwacji lub naprawy zgodnie ze ściśle rozumianą regionalną tradycją zabawkarską. Chętniej współpracę z zabawkarzami ludowymi nawiązują natomiast chętnie sklepy i hurtownie z rękodziełem artystycznym. Z twórcami rękodzieła ludowego i artystycznego współdziałają np. sklepy Cepelia.

Czy zawód zabawkarza ludowego jest przyszłościowy?

Jeszcze do niedawna zawód zabawkarza ludowego klasyfikowany był jako zawód ginący. Klasyczne regionalne tradycje zabawkarskie w większości regionów Polski całkowicie zaginęły. Do wyjątków należą jedynie regiony, w których utrzymuje się żywa tradycja ludowa - należą do nich np. Podhale i Kurpie. Współcześnie, w związku z modą na zabawki tradycyjne, wykonane z naturalnych materiałów, przed zawodem zabawkarza ludowego rysują się nowe perspektywy. Proste i naiwne w wyrazie zabawki ludowe przyciągają dziś uwagę coraz szerszych grup klientów, zrażonych krzykliwością i brzydotą zabawek produkowanych masowo. Duże znaczenie ma także ekologiczność i nietoksyczność materiałów stosowanych w zabawkach ludowych - wpisują się one w wiele nowych trendów i mód pojawiających się we współczesnym stylu życia. Obok klasycznych zabawek ludowych powstają także zabawki tworzone ręcznie nawiązujące do sztuki ludowej różnych kultur, zabawki w stylu etno i w stylu boho.

Coraz częściej zabawki ludowe wykorzystywane są także jako gadżety promujące określone regiony. Gadżet regionalny to ciekawy pomysł na współpracę tak z lokalnymi przedsiębiorstwami, jak i z instytucjami samorządowymi. Nowe możliwości stworzył także Internet - sprzedaż internetowa pozwala na dotarcie nie tylko do klientów z Polski. Jeszcze do niedawna dużym odbiorcą wytworów polskiego rzemiosła artystycznego była tylko polonia amerykańska. Dziś jednak bywa ono coraz częściej promowane także na innych rynkach, w tym np. na rynku chińskim.