Spis treści
Dzięki przerwom od obowiązków służbowych poprawia się organizacja czasu pracy, zarządzanie czasem oraz komfort pracownika, a za tym idzie najczęściej wzrost standardu wykonywanej pracy. Rzetelny system przerw w pracy jest jednym z wyznaczników rozwoju prawa pracy i zarazem parametrem określającym ogólną sytuację pracowników. To właśnie dlatego coraz częściej poświęca się tej kwestii uwagę. Niżej przedstawiamy więcej szczegółów, których dotyczy kodeks pracy a przerwa.
Kodeks pracy a przerwa śniadaniowa
Kwestia przerw w pracy jest regulowana prawnie, dlatego wszelkie zapisy można znaleźć w Kodeksie pracy. Obecnie przepisy mówią o kilku rodzajach przerw pracowniczych, z czego podstawową jest minimum 15-minutowa przerwa w pracy od wykonywania obowiązków. Przysługuje każdemu pracownikowi, który wykonuje pracę przez co najmniej 6 godzin na dobę, bez względu na typ umowy oraz wymiar czasu pracy.
Ważnym, aczkolwiek spornym aspektem, jest kwestia pozwolenia na opuszczenie firmy. Aktualnie należy unikać wyjść poza teren przedsiębiorstwa podczas przerwy, ponieważ może to skutkować konsekwencjami w przypadku niefortunnego wypadku – nie będzie on wtedy kwalifikowany jako wypadek w pracy, ani w drodze do lub z pracy.
W świetle przepisów każdą przerwę w pracy, zarówno obowiązkową, jak i dowolną, należy traktować jako odstąpienie od wykonywania bieżących czynności, czyli prywatny czas pracownika. W związku z tym wszelkie ingerencje pracodawcy na przykład w miejsce przebywania pracownika lub próby narzucenia poszczególnych zadań lub działań stanowią nadużycie.
Wyjątkiem jest nieodpowiednie zachowanie pracownika podczas przerwy, które narusza reguły współżycia społecznego lub zasady BHP. Dlatego, aby usprawnić system przerw oraz sposób rozliczania pracowników, oprócz przerw ogólnych wprowadza się także przerwy tematyczne, które wiążą się konkretnymi czynnościami i mogą być monitorowane w celu stwierdzenia ich zasadności.
Ile przysługuje przerwy na 8 godzin pracy?
Warto wiedzieć, że rozpoczęcie pracy 15 minut później lub skończenie jej 15 minut wcześniej nie może zostać uznane za przerwę pracowniczą. Jak sama nazwa mówi – przerwa w pracy musi wystąpić pomiędzy dwiema częściami wykonywania dziennych obowiązków. Udzielenie takiej przerwy stanowi obowiązek przełożonych, od którego nie można się uchylić, jednakże to właśnie pracodawca określa porę przerwy w pracy oraz dokładny czas jej trwania. Z reguły wydłuża się ustawowy czas do 20, a nawet 30 minut, jednak jest to indywidualna kwestia każdego przedsiębiorstwa oraz ustaleń z pracownikami.
Przerwy w pracy - jak jest wykorzystać?
Wyróżnia się dwa podstawowe typy przerw, które przysługują wielu pracownikom w naszym kraju. Uniwersalna, 15-minutowa przerwa w pracy w związku ze swoją powszechnością nie posiada konkretnej nazwy i należy się każdemu, kto przebywa w pracy minimum 6 godzin. Chociaż pracownik sam decyduje, na co wykorzysta przysługujący czas, to zazwyczaj ustawowy kwadrans przeznacza się na spożycie posiłku. Ze względu na różne formy stosunku pracy, pory przerw mogą się różnić, jednak najpopularniejsze określenie to przerwa śniadaniowa lub przerwa obiadowa, nawet jeżeli zatrudnieni wolą w tym czasie wykonać rozmowę telefoniczną, sprawdzić prywatne maile czy po prostu zrelaksować się czytając gazetę lub słuchając muzyki.
Kierownik budowy
P.H.U MEGA Sp. z o.o.
- 9 000 zł brutto / mc
- Inowrocław
Spawacz
ZAWMET Władysław Zawadzki i Wspólnicy s.c.
- Ożarów Mazowiecki
Fizjoterapeutka / Fizjoterapeuta domowy
Integra Medica
- praca regionalna
Pracownik produkcji
Agencja Zatrudnienia KS Service S.A.
- Gdańsk
Ślusarz Narzędziowy
Nemak Poland Sp. z o.o.
- Bielsko-Biała
Podobnie w przypadku długiej przerwy – mimo że zależy jedynie od przełożonego, ona również oferuje pracownikom szereg możliwości, z których warto skorzystać – zwłaszcza w przypadku spraw pilnych i nagłych, takich jak konieczność załatwienia sprawy urzędowej lub wizyta u lekarza.
Ciekawym pomysłem jest wykonanie prostych ćwiczeń, które zrelaksują i pozwolą organizmowi nieco odetchnąć, na poniższym filmiku przedstawiono przykłady zastosowania jogi w pracy:
Przerwy tematyczne
Mając na uwadze fakt, że osoba aktywna zawodowo spędza w pracy dużą część dnia, trzeba pamiętać, że nawet niepozorne czynności - wynikające z wykonywania obowiązków – w nadmiarze mogą na dłuższą metę okazać się problematyczne. Dla niektórych pracowników wymiar przerw jest dopasowany do ich potrzeb. Warto wiedzieć, ile przerwy w pracy mają niepełnosprawni, kobiety karmiące piersią lub młodociani pracownicy. Takimi pracownikami są na przykład:
- Kobiety karmiące piersią
Pracownica karmiąca dziecko piersią, w przypadku pracy 6 godzin na dobę ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw przeznaczonych właśnie na karmienie. Ten rodzaj przerw wlicza się do czasu pracy i jest udzielany na wniosek matki.
- Osoby o danym stopniu niepełnosprawności
Kodeks pracy wskazuje na płatną, dodatkową 15-minutową przerwę dla osób z orzeczeniem o niepełnosprawności, przy zaleceniu wykorzystania jej na wypoczynek lub ćwiczenia usprawniające.
- Młodociani pracownicy
Osobnym przypadkiem pauzy od pracy są przerwy dla młodocianych pracowników. W trosce o ich zrównoważony rozwój, prawo pracy przewiduje przywilej w postaci półgodzinnej przerwy w pracy, jeśli dobowy wymiar czasu pracy jest dłuższy niż 4,5 godziny.
Przerwa od pracy przy komputerze
Regulacje prawne, badania społeczne oraz raporty światowych instytutów pokazują, że kraje rozwijające się kładą coraz większy nacisk na ludzkie zdrowie i walkę o poprawę ogólnej kondycji społeczeństwa. Nic więc dziwnego, że oprócz wyszczególnienia parametrów takich jak praca w warunkach uciążliwych lub z materiałami szkodliwymi, zaczęto interesować się także innymi typami zagrożeń – związanymi z pracowniczym ryzykiem powolnej, stopniowej utraty zdrowia. Ile przerwy w pracy mają osoby zatrudnione na stanowiskach, które wiążą się z pracą przy komputerze?
Coraz częściej pojawiają się w firmach rozwiązania odnośnie codziennej, kilkuminutowej gimnastyki, co jest istotne zwłaszcza dla osób o siedzącym charakterze pracy. Profilaktyka wad postawy i walka z otyłością to od wielu lat jedne z głównych problemów społeczeństw – również polskiego. Mimo że wciąż nie ujęto ich w regulacjach prawa pracy, coraz częściej przełożeni sami decydują się na wprowadzenie tego typu przerwy tematycznej. Wszystko dlatego, że inicjowanie rozwiązań dbałości o zdrowie i życie pracowników, nie tylko oddziałuje na korzyść samych zainteresowanych, ale także na rozwój i potencjał firmy.
Przerwa w pracy 12-godzinnej
Przerwa w pracy 12-godzinnej jest taka sama jak w innych przypadkach. Według zapisu w art. 134, pracownik ma prawo do przerwy 15-minutowej, jeśli pracuje więcej niż 6 godzin. Przepis ten obowiązuje pracowników którzy pracują zarówno 8 jak i 12 godzin dziennie. Wynika z tego, że pracownicy, których dzienna zmiana wynosi 12 godzin, mają prawo do 15 minut przerwy dziennie – tak jak ci, którzy posiadają krótszą zmianę dzienną, nie krótszą jednak niż 6 godzin.
System zarządzania przerwami pracowniczymi to połączenie regulacji prawnych z ustaleniami na linii pracownik - przełożony. Niezwykle ważnym jest, aby pracownik znał swoje prawa i potrafił ich dochodzić. Warto być na bieżąco, gdyż nieustająca dyskusja na temat ochrony zdrowia i praw pracowników z pewnością niedługo przyczyni się do uchwalenia kolejnych, znaczących zmian.
Ustawowa przerwa w pracy
Przerwa w pracy została ustanowiona m.in. po to, by każdy pracownik mógł zregenerować siły. To jednak, na co pauzę przeznaczy pracownik, zależy od niego. Większość pracowników korzysta z przerwy, by zjeść śniadanie lub obiad, spalić papierosa, odpocząć czy nawet spotkać się ze znajomymi. Bo przerwa może trwać kwadrans, może trwać godzinę – to, jak będzie długa, zależy od pracodawcy. Jeżeli właśnie rozpocząłeś pierwszą pracę, to sprawdź, ile możesz odpoczywać w godzinach pracy.
Komu przysługuje przerwa w pracy?
Zacząć należy od tego, że zasadniczo nie każdej osobie wykonującej pracę przysługuje przerwa. Do pauzy w godzinach pracy mają prawo osoby zatrudnione w oparciu o umowę o pracę. W praktyce oznacza to, że z takiej nie mogą skorzystać osoby wykonujące pracę w oparciu o umowę cywilnoprawną. Rozwiązanie to ma swoje uzasadnienie – w przypadku np. umowy o dzieło zainteresowany sam określa, kiedy (w których godzinach) będzie pracował nad dziełem.
W przypadku pracowników zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę, zastosowanie ma Kodeks pracy. Zgodnie z art. 134, pracownik ma prawo do przerwy wówczas, gdy jego dobowy wymiar czasu pracy trwa co najmniej 6 godzin. Oznacza to, że nie każdy zatrudniony może liczyć na pauzę – do takiej prawa nie będę miały osoby zatrudnione np. na pół etatu.
Przerwa w pracy a kodeks pracy
To, ile będzie wypoczywać pracownik w czasie godzin pracy, zależy od pracodawcy i zapisów znajdujących się w Kodeksie pracy. Tradycyjna przerwa trwa 15 minut, jest wliczana do czasu pracy zatrudnionego i przysługuje tym pracownikom, których dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin. Nie oznacza to jednak, że jest to jedyna możliwość.
Pracodawcy coraz częściej decydują się na wprowadzenie godzinnej przerwy od pracy. Rozwiązanie to jest bardzo praktyczne, bo pozwala np. na dostosowanie się do godzin pracy zagranicznych partnerów. Taka pauza nie jest jednak wliczana do czasu pracy, co oznacza, że faktycznie pracownik musi w pracy przebywać np. 9 zamiast 8 godzin (na godzinę może jednak opuścić zakład pracy i spotkać się np. ze znajomymi).
Poza wymienionymi przerwami, nie można zapomnieć, że prawo do dłuższego wypoczynku w ciągu godzin pracy mają również pracownicy młodociani i kobiety karmiące piersią.
Jak spędzić przerwy w pracy?
O ile przerwa trwająca kwadrans nie daje wiele możliwości, o tyle dłuższą, godziną przerwę można przeznaczyć nie tylko na odpoczynek. Jeżeli będziesz pracował w centrum miasta, to doskonały sposób, by – w czasie godzin pracy banków czy urzędów – załatwić np. swoje prywatne sprawy. Ponieważ centra miast najczęściej obfitują w restauracje i knajpki, dobrym rozwiązaniem może być też spotkanie się ze znajomymi. Możliwości na tym polu jest wiele.
Krótszą przerwę warto przeznaczyć przede wszystkim na zjedzenie śniadania, bo ma ono wpływ na naszą wydajność. Dobrze też pomyśleć o wygospodarowaniu kilku minut na ćwiczenia np. nóg, rąk czy kręgosłupa. To powinno być szczególnie istotne dla osób pracujących przy komputerze. Dobrze dobrany zestaw ćwiczeń wzmocni korpus i pozwoli odpocząć oczom.
Przerwa śniadaniowa w pracy
W większości firm jednak nie stosuje się jeszcze przerw lunchowych, w trakcie których pracownik może opuścić zakład pracy na przykład na godzinę. W Polsce nadal najpopularniejsze są przerwy śniadaniowe. Ustawowa przerwa w pracy dla osób pracujących przez więcej niż 6 godzin dziennie, wynosi 15 minut. Trzeba jednak wiedzieć, że pracownicy pracujący w pewnych warunkach, mogą mieć prawo do dodatkowych przerw. Jest tak w przypadku np. pracowników biurowych, którzy cały czas pracują przed komputerem. Oni dodatkowo powinni otrzymać po 5 minut przerwy za każdą przepracowaną godzinę plus oczywiście ustawowe, wspomniane wyżej, 15 minut. I w ich przypadku jest to minimalny czas przerwy, jaki im przysługuje.
Długość przerwy w pracy może być też znacznie większa i coraz częściej pracodawcy się na to decydują. Jest to związane przede wszystkim z tym, że w ciągu 15 minut pracownik może zrobić naprawdę niewiele, nie wspominając już o jakimś większym odpoczynku. Zazwyczaj ten kwadrans to dla niego przerwa śniadaniowa, która pozwala jedynie na spożycie śniadania i skorzystanie z toalety.
Coraz więcej przedsiębiorców ma świadomość tego, że czas przerwy w pracy wpływa na jakość wykonywanej pracy. Dlatego bardziej opłaca im się dać pracownikom dłuższą przerwę, ponieważ po jej zakończeniu zaczynają pracować wydajniej i osiągają lepsze efekty, co przekłada się bezpośrednio na wzrost zadowolenia klientów i większą ilość zleceń, jakie firma otrzyma w przyszłości.
Wiele pracodawców ma też luźne przerwy w czasie pracy, czyli to pracownicy decydują ile i jak długie przerwy sobie zrobią. Zazwyczaj ma to miejsce w przypadku prac umysłowych i kreatywnych, gdzie odpoczynek jest niezwykle wskazany. Pracownicy mogą samodzielnie regulować czasem swojej pracy i przerwami, jeśli oczywiście wykonują swoje obowiązki bez zarzutów. Takie rozwiązanie dotyczące podejścia do przerw jest też dla pracowników bardzo dużą korzyścią wynikającą z pracy w danym przedsiębiorstwie, co przekłada się na zdecydowanie mniejszą rotację w zatrudnieniu.
