Spis treści
Dodatek stażowy, czy, innymi słowy, dodatek za wysługę lat to istotny element wynagrodzenia. Kogo on dotyczy? Głównie pracowników strefy budżetowej, czyli m.in. urzędników, nauczycieli, policjantów, czy zawodowych żołnierzy. Jest to pieniężna forma uznania za długoletnie zaangażowanie w pracę i lojalność wobec jednego pracodawcy. Choć w budżetówce dodatek ten jest formalnie uregulowany i obowiązkowy, to w strefie prywatnej jego pojawienie się już nie jest takie oczywiste i zależy od wewnętrznej polityki finansowej danej firmy.
W szczęśliwie minionym już w naszym kraju ustroju socjalistycznym wyraźnie rozróżniano te dwa pojęcia -staż pracy i wysługa lat. O ile pierwsze pojęcie było traktowane jako neutralne (oznaczało po prostu czas, przez który pracownik świadczył pracę), o tyle wysługa lat była definiowana jako wypełnianie obowiązków zawodowych, od którego zależało powstanie określonych uprawnień pracowniczych. Podział ten z czasem stał się mało precyzyjny i przede wszystkim nieadekwatny wówczas, gdy wprowadzone zostały zmiany w Kodeksie pracy polegające m.in. na wprowadzeniu przepisów o niedyskryminacji. Dodatkowo uwagę warto zwrócić na art. 78 § 1 Kodeksu pracy, zgodnie z którym wynagrodzenie za pracę powinno być ustalone w taki sposób, aby odpowiadało nie tylko rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom niezbędnym do jej wykonywania, ale także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.
Rodzaje staży
Problem uzależniania wysokości wynagrodzenia od długości stażu pracy dotyczy również tego, że w prawie istnieje wiele definicji tego pojęcia. W literaturze spotkać można się z następującym podziałem staży:
- Ogólny — uwzględnia nie tylko okresy zatrudnienia pracownika w poszczególnych zakładach pracy, ale również inne okresy, które są do niego zaliczane na podstawie odrębnych przepisów.
- Branżowy — niegdyś odgrywał istotne znaczenie. Jego długość wpływała na uprawnienia, jakie były przyznawane poszczególnym pracownikom i to na podstawie ponadzakładowych układów zbiorowych (na ich podstawie zatrudnieni mogli liczyć np. na dodatkowe wynagrodzenie, którego wysokość była uzależniona od długości zatrudnienia).
- Staż zakładowy — ten rodzaj stażu ma olbrzymie znaczenie współcześnie i ma również odzwierciedlenie w przepisach. Od długości stażu zakładowego (czyli tego, ile czasu pracownik świadczy pracę w danej firmie) zależy np. wysokość odprawy pośmiertnej (art. 93 Kodeksu pracy).
Z punktu widzenia zarówno pracodawców, jak i pracowników, ostatni wymieniony rodzaj stażu pozwala na różnicowanie wynagrodzenia, choć niezasadniczego. Nagroda jubileuszowa czy dodatek stażowy (wprowadzony w połowie lat 70. ubiegłego wieku) obowiązuje jednak w nielicznych zakładach prywatnych, najczęściej na podstawie zwyczaju, a coraz częściej dochodzi do sytuacji, w której te elementy są zastępowane innymi.
Doradca Klienta w Dziale IT
PeoplePro
- Gdańsk
Doradca Klienta w Dziale IT
PeoplePro
- Nowy Targ
Doradca Klienta w Dziale IT
PeoplePro
- Rzeszów
Doradca Klienta w Dziale IT
PeoplePro
- Głogów
Doradca Klienta w Dziale IT
PeoplePro
- Szczecin
Kto może dostać dodatek stażowy?
W Polsce osoby zatrudnione w sektorze publicznym mogą liczyć na dodatek stażowy, który nagradza ich za długoletnią pracę. Grupa uprawnionych do otrzymania tego dodatku do pensji podstawowej obejmuje między innymi:
- Nauczycieli – dodatek jest im przyznawany po 4 latach pracy i wynosi 1% wynagrodzenia zasadniczego za każdy przepracowany rok, stopniowo wzrastając do maksymalnie 20%.
- Urzędników, pracowników sądów i prokuratur – po 5 latach pracy przysługuje im dodatek w wysokości 5% wynagrodzenia zasadniczego. Z każdym kolejnym rokiem świadczenie to rośnie o 1%, aż do 20%.
- Żołnierzy zawodowych – dodatek przyznawany jest po 3 latach służby, początkowo wynosi 3% wynagrodzenia zasadniczego, a co 3 lata wzrasta o kolejne 3%, osiągając maksymalnie 35%.
- Policjantów – po 2 latach pracy policjanci otrzymują 2% dodatku, a co roku wzrasta on o 1%, aż do osiągnięcia 32%.
Oprócz wskazanych grup zawodowych dodatek stażowy obejmuje również inne zawody w sektorze publicznym, takie jak pielęgniarki, strażacy, pracownicy kolei oraz pomocy społecznej.
Jak się nalicza dodatek stażowy?
Dodatek stażowy w sektorze publicznym jest regulowany przepisami prawa i obliczany na podstawie całkowitego doświadczenia zawodowego lub okresu pracy u danego pracodawcy. Oto główne zasady dotyczące naliczania tego dodatku:
Wysokość świadczenia – Najczęściej jego wartość zaczyna się od 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego po 5 latach pracy, wzrastając o 1% za każdy dodatkowy rok, aż do 20%. Dla niektórych grup, takich jak nauczyciele i policjanci, obowiązują jednak odrębne stawki.
Ustalanie stażu pracy – Do naliczania stażu wlicza się wszystkie zakończone okresy zatrudnienia oraz wybrane okresy, które mogą obejmować:
- studia doktoranckie (maksymalnie 4 lata),
- czynny okres służby wojskowej,
- okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych,
- pracę wykonywaną za granicą,
- prowadzenie indywidualnego gospodarstwa rolnego.
Okresy nieuwzględniane – Do stażu pracy nie zalicza się okresów zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie lub umowa o dzieło, a także prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek.
Dodatek stażowy w sektorze prywatnym
W sektorze prywatnym przyznanie dodatku stażowego nie jest obligatoryjne i zależy wyłącznie od polityki wynagrodzeń stosowanej przez pracodawcę. Decyzje w tej sprawie mogą być zapisane w regulaminie pracy, układzie zbiorowym lub w treści indywidualnych umów o pracę.
Aby zwiększyć zaangażowanie i wynagrodzić lojalność pracowników, pracodawcy mogą określić własne zasady przyznawania dodatku stażowego. Zazwyczaj świadczenie to jest związane z całkowitym stażem pracy, a jego wartość wzrasta proporcjonalnie do okresu zatrudnienia.
Czy dodatek stażowy jest składnikiem wynagrodzenia minimalnego?
1 stycznia 2020 roku wprowadzono przepis mówiący o tym, że dodatek stażowy został wyłączony z listy składników wynagrodzenia minimalnego. Oznacza to, że pracownicy zarabiający płacę minimalną nie mają wliczanego dodatku stażowego do podstawy swojego wynagrodzenia. Dodatek ten jest obliczany niezależnie od kwoty wynagrodzenia minimalnego, co wpływa na ostateczną wysokość miesięcznej wypłaty. Wyłączenie dodatku stażowego z minimalnego wynagrodzenia sprawiło więc, że osoby otrzymujące ten dodatek wraz ze wzrostem wynagrodzenia minimalnego otrzymują podwyżkę pensji zasadniczej.
Opodatkowanie dodatku za staż pracy
Dodatek stażowy, podobnie jak inne elementy wynagrodzenia, podlega opodatkowaniu. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, dodatek stażowy wlicza się do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Wyjątkiem są okresy niezdolności do pracy lub pobierania zasiłków, podczas których składki nie są naliczane. Pracodawcy powinni zatem pamiętać o prawidłowym wyliczaniu i odliczaniu podatków od dodatków stażowych.
Kiedy jest wypłacany dodatek stażowy?
Dodatek stażowy jest wypłacany co miesiąc, zazwyczaj łącznie z wynagrodzeniem zasadniczym. Jeśli pracownik uzyskuje prawo do dodatku w ciągu danego miesiąca, jego wypłata następuje w miesiącu kolejnym. W sytuacji, gdy wysokość dodatku ulega zmianie, na przykład wskutek wydłużenia stażu pracy, podwyższona kwota świadczenia przysługuje od miesiąca, w którym pracownik nabył nowe uprawnienia. Jeśli uprawnienia do wyższego dodatku bądź do dodatku w ogóle nastąpiły na początku miesiąca, wówczas zostanie on wypłacony za dany miesiąc.
Dodatek przysługuje także w czasie nieobecności pracownika spowodowanej chorobą, opieką nad dzieckiem, czy członkiem rodziny, o ile pracownik pobiera wtedy zasiłek z ubezpieczenia społecznego. Dodatek stażowy nie zwiększa zatem podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego, a także zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku opiekuńczego. Nie przysługuje jednak w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego i jest zazwyczaj wliczany do podstawy wymiaru tego zasiłku.
To może Cię również zainteresować
