Spis treści
Podstawą prawną Funduszu Pracy jest Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 2004 roku. Ma ona na celu promocję zatrudnienia, łagodzenie skutków bezrobocia oraz aktywizację zawodową osób bezrobotnych. Na budżet Funduszu Pracy składają się głównie pieniądze ze składek opłacanych przez pracodawców, dotacji budżetu państwa czy środków pochodzących z Unii Europejskiej. Co jeszcze warto o nim wiedzieć?
Fundusz Pracy – czym jest?
Fundusz pracy to celowy fundusz państwowy, którego dysponentem jest minister pracy i polityki społecznej. Jego głównym zadaniem jest pomoc osobom bezrobotnym w powrocie na rynek pracy. Oprócz wsparcia finansowego w postaci zasiłku, środki z Funduszu przeznaczane są także na:
- Szkolenia i kursy zawodowe dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy, mających na celu podniesienie ich kwalifikacji i zwiększenie szans na znalezienie zatrudnienia.
- Dofinansowania wynagrodzeń dla pracodawców zatrudniających osoby bezrobotne, co ma zachęcić firmy do tworzenia nowych miejsc pracy.
- Programy staży i praktyk zawodowych, które umożliwiają zdobycie doświadczenia zawodowego, często niezbędnego do znalezienia stałej pracy.
- Wsparcie osób zakładających własną działalność gospodarczą, w tym dotacji na rozpoczęcie działalności oraz szkoleń i doradztwa biznesowego.
- Programy interwencyjne i prace publiczne, które są organizowane w celu tymczasowego zatrudnienia osób bezrobotnych w pracach na rzecz społeczności lokalnej.
Plan wydatków Funduszu co roku zostaje szczegółowo opisany w Planie Finansowym Funduszu Pracy. Środki dzielone są na poszczególne województwa według algorytmu opisanego w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 sierpnia 2014 roku.
Decyzję dotyczącą tego, jaka kwota zostanie przydzielona na jakie zadanie, podejmuje zarząd danego województwa. Kieruje się on nie tylko limitem, ale także kryteriami ustalanymi przez sejmiki wojewódzkie. Z kolei wybór form aktywizacji osób pozostających bez zatrudnienia należy do starosty.
Składka na Fundusz Pracy – co trzeba o niej wiedzieć?
Składka na Fundusz Pracy opłacana jest przez pracodawcę lub inną jednostkę organizacyjną i wynosi 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wpłacana jest co miesiąc na wyodrębniony rachunek bankowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wraz ze składkami emerytalnymi i zdrowotnymi.
- pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym,
- wykonujące pracę nakładczą (tzw. chałupnictwo),
- wykonujące pracę podczas odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- pobierające stypendia sportowe,
- otrzymujące świadczenia socjalne przysługujące na urlopie górniczym.
Składkę na Fundusz Pracy uiszcza się także za osoby zatrudnione na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, która według kodeksu cywilnego stosuje przepisy dotyczące umowy zlecenia.
Jednak w odniesieniu do osób prowadzących własną działalność gospodarczą lub wykonujących wolne zawody, sytuacja wygląda nieco inaczej. Osoby te odprowadzają składki na Fundusz Pracy za siebie, w oparciu o przychody ze swojej działalności. W przypadku gdy osoba posiada kilka źródeł dochodu, np. jest jednocześnie zatrudniona na umowę o pracę i prowadzi własną działalność gospodarczą, to za każde z tych źródeł dochodu składki na Fundusz Pracy są odprowadzane osobno, zgodnie z przepisami dotyczącymi danego rodzaju aktywności zawodowej.
W sytuacji, gdy łączna kwota wynagrodzenia z różnych źródeł przekracza minimalne wynagrodzenie, to za każde z tych źródeł dochodu obowiązują odpowiednie zasady odprowadzania składek. Nie ma automatycznego przenoszenia obowiązku płacenia składek na Fundusz Pracy od pracodawcy na pracownika zatrudnionego na umowę o pracę, niezależnie od wysokości jego łącznych dochodów z różnych źródeł. Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę nie są zobowiązani do bezpośredniego uiszczania opłat na Fundusz Pracy; ciężar ten spoczywa na pracodawcy.
Należy również pamiętać o tym, że brak terminowej wpłaty lub zaniżenie kwoty składki może skutkować naliczeniem przez ZUS odsetek, które mogą wynieść nawet do 100% należności.
Zwolnienie z Funduszu Pracy – kto nie musi płacić składek?
Osoby zwolnione ze składek na rzecz Funduszu Pracy można podzielić na pięć głównych grup:
- Do pierwszej z nich należą pracownicy o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Składek nie odprowadzają przedsiębiorcy Polskiego Związku Głuchych i Polskiego Związku Niewidomych, Związku Ociemniałych Żołnierzy RP, Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, Zakład Opieki nad Niewidomymi w Laskach oraz zakłady aktywności zawodowej.
- Kolejną grupą, za którą pracodawcy nie muszą odprowadzać składek na Fundusz Pracy, są kobiety w wieku minimum 55 lat oraz mężczyźni, którzy osiągnęli wiek minimum 60 lat. Brak obowiązku uiszczania opłaty następuje od pierwszego dnia kolejnego miesiąca po osiągnięciu wymaganego wieku. Wyjątkiem są osoby urodzone pierwszego dnia danego miesiąca. Wtedy obowiązek ten ustaje w dniu ich urodzin.
- Pracodawca zwolniony jest również z opłat na rzecz Funduszu Pracy osobom po urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim oraz urlopie wychowawczym. Brak obowiązku jego opłacania trwa przez 36 miesięcy od pierwszego miesiąca po powrocie do pracy. Od 31 grudnia 2015 roku do wyżej wymienionych urlopów wliczają się również dodatkowy urlop macierzyński oraz dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego.
- Czwartą grupą osób, za które zakład pracy nie uiszcza składek na Fundusz, są osoby, które ukończyły 50 lat, jednak na 30 dni przed zatrudnieniem były zarejestrowane w urzędzie pracy jako osoby bezrobotne. W tym przypadku okres, przez jaki pracodawca nie dokonuje opłat to 12 miesięcy od pierwszego miesiąca po podpisaniu umowy o pracę.
- Do ostatniej grupy należą osoby do 30 roku życia, które zostały skierowane do pracy przez Powiatowy Urząd Pracy. Podobnie jak w poprzednim przypadku okres braku wpłat na Fundusz również wynosi 12 miesięcy od pierwszego miesiąca zawarcia umowy z pracodawcą. Zwolnienie z opłaty nie ustaje nawet w momencie, jeśli pracownik w trakcie trwania tego okresu, ukończył 30 lat.
Fundusz Pracy jako element ubezpieczeń społecznych
Składki na ubezpieczenia społeczne stanowią istotną część obowiązków finansowych pracodawców i pracowników w Polsce. Często zapominamy, że składka na Fundusz Pracy jest jednym z elementów tych ubezpieczeń.
Opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne jest niezbędne do utrzymania systemu zabezpieczeń społecznych, a Fundusz Pracy odgrywa tu kluczową rolę, wspierając osoby bezrobotne i poszukujące pracy. Składki te, razem z innymi opłatami, tworzą podstawę budżetu Funduszu Pracy.
Podsumowanie – do czego służy Fundusz Pracy?
Odpowiedź jest prosta – Fundusz Pracy służy przede wszystkim do pomocy osobom, które straciły pracę. Zapewnia środki na zasiłki dla osób bezrobotnych, na roboty publiczne, szkolenia i przekwalifikowanie bezrobotnych, na rozwój pośrednictwa zawodowego, a także na realizację staży podyplomowych dla lekarzy, stomatologów, pielęgniarek i położnych. W ten sposób twój wkład w Fundusz Pracy przekłada się na pomoc dla osób, które znalazły się w trudnej sytuacji ekonomicznej.