Każdy pracownik oraz pracodawca powinni znać swoje prawa i obowiązki. Warto, aby wiedzieli również co nieco na temat instytucji, które niejednokrotnie działają w ich interesie. Do takich bez wątpienia należy zaliczyć Urzędy pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Państwową Inspekcję Pracy oraz Urząd Skarbowy. Co warto o nich wiedzieć? W jakim celu powstały i jak mogą nam pomóc?
Urząd pracy - szansa dla bezrobotnych
Głównym źródłem finansowania urzędów pracy są środki budżetu państwa i budżetów samorządowych (powiatów i województw). Dzięki nim możliwe jest realizowanie podstawowych założeń tej instytucji. Ma ona na celu przede wszystkim pomoc osobom bezrobotnym w odnalezieniu się na rynku pracy, a także wsparcie przedsiębiorców i firm.
Jeśli jesteś osobą bezrobotną lub poszukującą pracy, możesz skorzystać z takich form pomocy jak pośrednictwo pracy, szkolenia, staże, pokrycie kosztów egzaminów, przygotowanie zawodowe, świadczenie aktywizacyjne, zasiłek dla bezrobotnych, bon szkoleniowy czy bon na zasiedlenie. To oczywiście nie wszystkie opcje – warto śledzić na bieżąco informacje w powiatowych urzędach pracy. Tam regularnie pojawiają się nowe formy pomocy, a także liczne projekty (m.in. współfinansowane ze środków unijnych).
Urzędy pracy również chętnie wyciągają pomocną dłoń do przedsiębiorców i firm. Dla początkujących, może to być jednorazowa pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej albo pożyczka na podjęcie działalności. Z kolei dla prężnie działających firm, oferują wsparcie w znalezieniu odpowiedniej kadry pracowniczej, bony na zatrudnienie, wysyłają stażystów czy organizują liczne szkolenia.
ZUS i jego zadania
ZUS, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jest instytucją państwową publicznoprawną. Stanowi jednostkę sektora finansów publicznych. Do jego najważniejszych zadań należy realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, tj. ustalanie obowiązku ubezpieczeń, ustalanie uprawnień do świadczeń i ich wypłacanie, pobieranie składek (na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) czy prowadzenie rozliczeń z płatnikami.
Ponadto ZUS opiniuje projekty z zakresu ubezpieczeń społecznych, realizuje umowy i porozumienia międzynarodowe w tym zakresie, wystawia legitymacje emerytom i rencistom, dysponuje środkami Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz Funduszu Alimentacyjnego. W zakresie kompetencji ZUS jest także prowadzenie statystyk i analiz, kontrola opłacania składek i orzecznictwa o niezdolności do pracy czy popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.
PIP skontroluje pracodawców
PIP, czyli Państwowa Inspekcja Pracy, to polski organ nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem prawa pracy. W zakresie kompetencji inspektorów jest nadzór nad przestrzeganiem przepisów oraz zasad BHP, a także przepisów dotyczących zatrudnienia i innej pracy zarobkowej. Ponadto analizują oni przyczyny wypadków w pracy, o których każdy pracodawca ma obowiązek informować PIP.
Inspektorzy PIP posiadają uprawnienia udzielania mandatów w sytuacjach, gdy pracodawcy łamią przepisy prawa. W cięższych przypadkach mogą także kierować wnioski do sądów rejonowych o ukaranie, powiadamiać prokuraturę o podejrzeniu popełnienia przestępstwa czy wydawać decyzje administracyjne o grzywnach. Warto również wiedzieć, że w przypadku łamania przepisów BHP lub przepisów przeciwpożarowych, a także gdy występuje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników, Okręgowy Inspektor Pracy ma możliwość nakazania zaprzestania działalności zakładu pracy.
Urząd Skarbowy - obowiązki pracodawcy i pracownika
Urząd Skarbowy jest jednostką Krajowej Administracji Skarbowej. Kieruje nim Naczelnik Urzędu Skarbowego, przy pomocy swoich zastępców, głównego księgowego, kierowników komórek organizacyjnych i innych pracowników. Do jego zadań należy między innymi ustalanie, określanie i pobór podatków, należności celnych, wsparcie podatnika, kontrola podatkowa, wymiana informacji podatkowych i finansowych z państwami członkowskimi UE czy walka z przestępstwami skarbowymi.
Przedsiębiorca, który zatrudnia pracownika w oparciu o umowę o pracę lub umowę zlecenie, ma obowiązek zgłoszenia go do ubezpieczeń oraz zarejestrowania go do celów podatkowych. Pracodawcy są zobowiązani również do obliczania i potrącania pracownikom z wypłat należnych zaliczek na poczet podatku dochodowego, a także odprowadzania ich na konto urzędu skarbowego.