Spis treści
Staż pracy, nazywany także zamiennie po prostu latami pracy to łączny okres wszystkich zaistniałych stosunków pracy na przestrzeni lat. Pracownicy powinni na bieżąco zliczać przedziały czasowe świadczenia pracy na rzecz pracodawców i skrupulatnie kompletować wszelkie zaświadczenia. Staż pracy ma niebywałe znaczenie, o czym często się zapomina, zwłaszcza w dobie alternatywnych metod zarządzania zasobami ludźmi i nowych narzędzi powstawania i regulacji stosunków pracy. Fundament kalkulacji posiadanego stażu pracy to oczywiście świadomość, jakie formy umów możemy utożsamiać z okresami wliczającymi się do ogólnego stażu pracy.
Udokumentowanie każdej współpracy z podmiotami gospodarczymi to wymóg konieczny. Nie warto bagatelizować formalności, gdyż staż pracy stanowi podstawę do najważniejszych przywilejów pracowniczych.
- Prawo do określonej długości urlopu wypoczynkowego,
- Prawo do wydłużonego okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
- Prawo do emerytury,
- Prawo do na nagrody jubileuszowej,
- Prawo do odprawy.
Oprócz tego trzeba pamiętać o możliwości otrzymania dodatku do wynagrodzenia za staż pracy. Dodatek za wysługę lat wypłacany jest pracownikom z tytułu przepracowania określonego czasu w danej firmie lub branży, a niekiedy również z tytułu ogólnego stażu pracy. Przedstawiciele niektórych zawodów, np. nauczyciele czy pracownicy sądów i prokuratur, co miesiąc mogą liczyć na dodatek do pensji, a jego wysokość zależy od stażu pracy. Dodatek stażowy jest jednak nieobowiązkowym składnikiem wynagrodzenia i jest uzależniony od zawodu, zajmowanego stanowiska czy regulaminu firmy. Zasady liczenia stażu pracy, od którego zależy prawo do otrzymania dodatkowych premii lub nagród wśród pracodawców spoza sfery budżetowej, jest bowiem określane w przepisach wewnętrznych obowiązujących u danego pracodawcy.
Powyższe uprawnienia w dużej mierze definiują pozycję pracownika na rynku pracy i określają dostęp do określonych możliwości w środowisku pracy. Rzetelne obliczenie stażu pracy oraz jego udokumentowanie wcale nie musi być tak skomplikowane, jak się wydaje. Należy jedynie poznać podstawowe kryteria rozliczenia stażu pracy na przestrzeni lat i wiedzieć co z nich wynika dla sytuacji samego zatrudnionego.
Co wlicza się do ogólnego stażu pracy?
Częste zmiany systemu emerytalnego oraz rynku pracy w Polsce spowodowały dość płynne ramy definicyjne pojęcia stażu pracy. W wolnym tłumaczeniu jest to całkowity okres, w którym zatrudniony świadczy pracę na rzecz pracodawcy, a więc w oparciu o umowę o pracę, powołania, mianowania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę bez względu na wymiar czasu pracy czy inne kwestie formalne. Do stażu pracy zalicza się więc zarówno czas pełnienia obowiązków pracowniczych, jak i okresy nieświadczenia pracy, aczkolwiek przy jednoczesnym pozostawaniu pracownika w zatrudnieniu. Są to więc takie sytuacje, jak na przykład urlop macierzyński. Oprócz tego można tu dołączyć okres:
Pracownik magazynu wyrobów gotowych
CELMA INDUKTA Spółka Akcyjna
- Bielsko-Biała
Kasjer / Kasjerka, Izabelin, ul. Matejki 26
Golden Serwis Sp. z o. o.
- 28-29 zł brutto / h
- Izabelin
Kasjer / Kasjerka, Józefów, ul. 3 Maja 148
Golden Serwis Sp. z o. o.
- 28-29 zł brutto / h
- Józefów
Kasjer / Kasjerka, Warszawa ul. Powsińska 31 (Sadyba)
Golden Serwis Sp. z o. o.
- 28-29 zł brutto / h
- Warszawa
Kasjer / Kasjerka, Warszawa ul. Al. Jerozolimskie 148 (Reduta)
Golden Serwis Sp. z o. o.
- 28-29 zł brutto / h
- Warszawa
- za który sąd przyznał wynagrodzenie pracownikowi przywróconemu do pracy, jeśli pracownik podjął pracę,
- o który skrócono czas wypowiedzenia w razie zwolnienia pracownika z pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, za który przyznano pracownikowi odszkodowanie,
- prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,
- czynnej i zawodowej służby wojskowej,
- pobierania zasiłku dla bezrobotnych i stypendium otrzymywanego przez bezrobotnego w trakcie szkolenia, na które został skierowany przez starostę, a także stypendium otrzymywanego bądź w trakcie odbywania stażu na podstawie skierowania starosty, bądź przez uczestnika przygotowania zawodowego dorosłych,
- pracy za granicą u pracodawcy zagranicznego,
- odbywania studiów doktoranckich – jednak nie więcej niż 4 lata i pod warunkiem uzyskania stopnia doktora.
.jpeg)
Bez względu na rodzaj wykonywanej pracy, miejsce zatrudnienia czy rodzaj umowy – do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, nie wlicza się:
- okresu urlopu bezpłatnego,
- okresu pracy na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy cywilnoprawnej,
- okresu prowadzenia działalności gospodarczej.
W tym momencie pojawia się więc pytanie. Jak zdefiniować staż i czy umowa stażowa wlicza się do lat pracy? Żeby móc odpowiedzieć na to pytanie, trzeba zdefiniować samą formę zatrudnienia, jaką jest tak popularny w naszym kraju staż.
Staż – jakimi rządzi się prawami?
Staż to nawiązanie współpracy z pracodawcą w celu zdobycia doświadczenia na danym stanowisku, poznania realiów rządzących w danej branży lub sprawdzenia się w roli potencjalnego pracownika w przyszłości. W praktyce stażysta nie jest pracownikiem i nie posiada pracowniczych praw. Staż może być płatny lub bezpłatny i trwać od 3 do 6 miesięcy. W przypadku osoby bezrobotnej do 30 roku życia czas też wydłuża się czasami do 12 miesięcy.
Jak to wygląda w praktyce? Według raportu portalu e-Gospodarka.pl z 2017 r. okresy, na jakie przedsiębiorcy zatrudniali wówczas, stażystów wyglądały następująco:
1-3 miesiące – 51% firm
3-6 miesięcy – 31% firm
powyżej 5 miesięcy – 18% firm
W 2022 wiele się nie zmieniło: nadal najpopularniejsze były staże 1-3 miesięczne, a najrzadziej spotyka się te trwające powyżej 5 miesięcy. A zatem staż to wypełnianie pracowniczych obowiązków pod nadzorem przełożonego lub opiekuna w ustalonym w umowie wymiarze czasu pracy. Może zostać zorganizowany bezpośrednio przez pracodawcę i podlegać warunkom umowy stażowej. Częściej staże są tworzone w ścisłej współpracy z Powiatowymi Urzędami Pracy, a ich beneficjentami są zarejestrowani bezrobotni, kierowani na staże z konkretnych programów.
Stażysta nie jest pełnoprawnym pracownikiem – nie podlega więc ochronie i nie może korzystać z pełni praw. Czy w przypadku prawa do urlopu i emerytury, staż również nie odgrywa większej roli? Czy zatem staż wlicza się do lat pracy? Owszem, okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych oraz stypendium przyznanego na czas szkolenia, a także staż i otrzymywane z tego tytułu przygotowanie zawodowe wliczają się do okresu pracy, a co za tym idzie, mają wpływ na przysługujące nam prawa pracownicze, jeśli spełnione są określone warunki.
Czy staż wlicza się do urlopu i emerytury?
Odpowiedź na to pytanie wymaga rozgraniczenia obu kwestii. W przypadku prawa do emerytury odbyte staże mogą zostać uwzględnione w ogólnym stażu pracy, jeśli zatrudniony otrzymywał za nie wynagrodzenie w postaci oskładkowanego stypendium. Jak wynika z ustawy z 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy okres wypłacania należnego stypendium wlicza się do okresu pracy potrzebnego przy nabyciu lub zachowania uprawnień pracowniczych oraz okresów składkowych dotyczących przyszłej emerytury.
A jak wygląda sytuacja, gdy odbywamy staż w trakcie studiów? Czy studia liczą się do emerytury? Tak — do lat pracy dolicza się 8 lat, jeżeli zostały ukończone studia i ta zasada obowiązuje również wobec minimalnych wymagań wobec emerytur (pamiętajmy, że musimy również spełnić wymagania wiekowe). Ponieważ okres studiów jest traktowany jako czas pracy, jeżeli odbywamy wówczas staż, okresy te się nie sumują, staż jest wówczas włączony w okres doliczanych 8 lat.
A co, jeśli z jakiegoś powodu jesteśmy zmuszeni zakończyć staż po krótszym czasie, niż powinien on trwać? Dowiedz się, jakie są skutki przerwania stażu z urzędu pracy z poniższego filmu poradnikowego:
Ważnym aspektem odbywania stażu, na który warto zwracać uwagę, jest wpływ odbywanego stażu na przysługujący wymiar urlopu wypoczynkowego. Odpowiedź na pytanie, czy staż wlicza się do urlopu, nie jest wcale taka prosta. Okres stażowy może być doliczony do ogólnego czasu podejmowania pracy na przestrzeni lat i co za tym idzie uprawniać do przyznania większego wymiaru dni wolnych urlopu wypoczynkowego. Niemniej jednak prawo do takiego urlopu zdobywa się dopiero po ukończeniu stażu i tylko wtedy, gdy pracownikowi zostanie zaproponowana jedna z umów o pracę, czyli umowa na czas określony lub nieokreślony.
Zasadniczo więc, z punktu widzenia przywilejów wynikających ze zdobywanej ilość przepracowanych lat, staże nie są czasem straconym. Oprócz cennego doświadczenia gwarantują pracownikom także korzystniejszą sytuację w karierze zawodowej i wpływają na wzmocnienie przyszłych przywilejów.
