Spis treści
Czym jest emerytura stażowa?
Z założenia emerytury stażowe będą pozwalały na uzyskanie świadczeń emerytalnych bez względu na wiek pracownika, pod tym warunkiem, że zakładane parametry będą spełniały pewne kryteria. To znaczy, że np. okres składkowy będzie musiał być odpowiednio długi, lecz znacznie krótszy niż w przypadku tradycyjnych emerytur. W projekcie świadczenia emerytalne będą się należały każdemu, kogo staż pracy, przepracowany okres, będzie odpowiednio długi, więc nie trzeba będzie nawet czekać do uzyskania tzw. wieku emerytalnego. Swoją emeryturę będzie można rozpocząć wcześniej. Nic jednak za darmo. Już teraz możemy powiedzieć, że gdy projekt stanie się obowiązującym prawem, to wtedy to, ile będzie wynosić emerytura stażowa stanie się o tyle oczywiste, że jej wysokość nie będzie dorównywać “zwykłej” emeryturze (choć wiemy, że te “zwykłe” emerytury także nie są specjalnie wysokie).
Od kiedy mogą obowiązywać proponowane emerytury stażowe?
Tak naprawdę to trudno jest nawet powiedzieć, czy emerytury stażowe staną się kiedyś przepisami obowiązującymi. Nikt chyba dziś nie chce oceniać szans na wprowadzenie tego projektu w życie, choć ma on pewne poparcie i niewykluczone, że faktycznie zostanie zrealizowany. A to już powód, aby całą sprawę brać na serio, ponieważ gdyby rzeczywiście świadczenia emerytalne przysługiwały już za emeryturę stażową, to -proszę sobie tylko wyobrazić - nasza przyszłość, praca, finanse, życie jako takie zmieniłoby się diametralnie. Na razie można jedynie powiedzieć, że obywatelscy proponenci idą po prostu w ślad za pomysłem Prezydenta RP, który był wspominany w kampanii wyborczej. Możemy więc spekulować. W tych domysłach należy wziąć pod uwagę fakt, że “Solidarność” związana raczej z obozem władzy, wprawdzie nie może samodzielnie przegłosować emerytur stażowych, jednakże stanowi dość silny czynnik wywierający wpływ na głowę państwa, a to właśnie Prezydent jest tym organem, który może wyjść z inicjatywą ustawodawczą, co zresztą pozostawałoby w zgodzie z jego wcześniejszymi zapowiedziami.
Emerytura stażowa, a zasady ochrony przedemerytalnej
Temat emerytur stażowych nie pojawia się na razie w mediach głównego nurtu, jednakże pewne głosy dochodzą do opinii publicznej, a to znaczy, że w jakiś sposób jest brany pod uwagę czy też dyskutowany. Nie wiemy jak mogłaby wyglądać ustawa, ale należy domniemywać, że zasady ochrony przedemerytalnej w przypadku emerytur stażowych byłyby słabsze (o ile w ogóle wystąpiłyby) niż w przypadku regularnych emerytur, tak samo jak kwestia najbardziej interesująca: ile wyniosłaby emerytura stażowa? W przypadku tego drugiego pytania - z uwagi na wiek emerytalny oraz staż w pracy - odpowiedź jest oczywista: emerytura stażowa będzie niższa niż emerytura z o wiele dłuższym okresem składkowym. Deklarowana przez pomysłodawców dobrowolność w uzyskaniu świadczeń emerytalnych w przypadku emerytury stażowej także wskazuje, że chyba nie będziemy mogli liczyć tu na jakąś specjalną ochronę przedemerytalną.
Emerytury stażowe, a niskie emerytury
Fakty są następujące - to fakty wpływające na to, ile będzie wynosić emerytura (stażowa lub “tradycyjna”): wiek emerytalny nie został podniesiony, pracowników na rynku pracy ubywa, wiek społeczeństwa (demografia) nadal rośnie, na horyzoncie nie widać żadnych oznak poprawy wskaźnika urodzeń, a więc coraz większa rzesza emerytów będzie musiała być utrzymywana w swoich świadczeniach emerytalnych przez coraz mniejszą grupę osób aktywnych zawodowo. Te i inne dane wskazują na to, że emerytury - niezależnie od okresu składkowego, miejsc zatrudnienia, wieku pracownika - będą stawały się coraz mniejszą siłą nabywczą. Jeżeli już dziś narzekamy na niskie emerytury, to nie spodziewajmy się, że po wyborze emerytury stażowej będziemy otrzymywać pieniądze, za które łatwo byłoby przeżyć resztę życia. Prawa ekonomii są nieubłagane. Jeżeli faktycznie będziemy mieli do czynienia z emeryturami stażowymi, to będą one drogą tak naprawdę tylko dla niektórych, ponieważ - jak już dziś się wylicza - stażowe emerytury nie osiągną nawet poziomu świadczeń emerytalnych emerytur minimalnych w tradycyjnym sensie słowa “emerytura”.
Komu należy się emerytura stażowa?
Jak wiemy, obecnie, zgodnie z przepisami, kobiety mają prawo uzyskać świadczenia emerytalne w wieku 60 lat, zaś mężczyźni, gdy skończą lat 65. Jeżeli do gry wejdą emerytury stażowe jako świadczenia uzyskiwane dobrowolnie (choć po pewnym stażu pracy), to zasady zmienią się radykalnie. Jeżeli tylko trzymamy się samego sedna pomysłu na emerytury stażowe, to będą one należeć się tym, którzy wyrażą swoją wolę o uzyskaniu wcześniejszego świadczenia emerytalnego i mają już na swoim koncie zawodowym pewien staż pracy (ten czynnik pozostaje nadal nieokreślony). Wyobraźmy sobie, że pieniądze na naszym koncie z powodu świadczenia emerytalnego mogą pojawić się już po, powiedzmy, 10 przepracowanych latach. Pozostaje czymś oczywistym, że wysokość takiej emerytury nie dorówna nigdy emeryturze osoby, której staż w pracy wynosi np. 45 lat. Pytań jest zresztą znacznie więcej. Być może to dobra idea, aby otworzyć i taką drogę dla obywateli jak emerytury stażowe, ale - powiedzmy sobie szczerze - nawet pomimo ich dobrowolności niewielu będzie chciało żyć w dojrzałym wieku za naprawdę niskie pieniądze. Inna sprawa, ile będzie można sobie “dorobić” na takiej emeryturze i czy w ogóle? Inna jeszcze kwestia: jak zostanie zorganizowany system wypłat emerytur stażowych? Takich pytań jest więcej, ale na razie poprzestańmy na tym, co wiemy na pewno.
- Emerytury stażowe są propozycją, która nadal nie została wprowadzona w życie.
- Jeśliby jednak stały się faktem, ich zasady ochrony przedemerytalnej byłyby słabsze niż w przypadku regularnych emerytur, a samo świadczenie byłoby niższe niż emerytura z dłuższym okresem składkowym.
- Jest to przede wszystkim efekt ekonomiczny, wynikający z niskiego wskaźnika urodzeń i szybkiego starzenia się społeczeństwa.
- Emerytury stażowe miałyby być dobrowolne i przysługiwałyby tym, którzy mają pewien staż pracy oraz wyrażą wolę uzyskania wcześniejszego świadczenia emerytalnego.