Spis treści
Urlop wypoczynkowy – ile dni przysługuje?
Wszystkie informacje oraz regulacje dotyczące urlopu wypoczynkowego znajdziemy w dziale siódmym Kodeksu pracy. Zgodnie z zawartym w nim art. 152, pracownik posiada prawo do corocznego, płatnego oraz nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego. Co więcej, pracownik nie może zrezygnować z prawa do skorzystania z niego, a gdy z jakiegoś powodu nie mógł wykorzystać pełnego wymiaru dni wolnych, pracodawca zobowiązany jest wypłacić mu stosowny ekwiwalent za urlop.
Wiele osób zastanawia się nad tym, ile dni urlopu wypoczynkowego im przysługuje. Ta kwestia jest sprecyzowana przez zapisy w Kodeksie pracy, który wyróżnia w tej kwestii dwa przypadki:
- kiedy zatrudniony podejmuje pierwszą pracę – w roku, w którym podpisał swoją pierwszą umowę o pracę, każdego miesiąca przysługuje mu prawo 1/12 wymiaru urlopu po przepracowaniu roku;
- kolejna praca zatrudnionego – wówczas należy ustalić proporcjonalny wymiar urlopu, przysługujący po przepracowaniu konkretnego okresu u zatrudniającego. Zakłada się, że miesiąc kalendarzowy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu wypoczynkowego.
Wymiar przysługującego urlopu wypoczynkowego jest związany z okresem zatrudnienia. Do tego okresu zalicza się również zatrudnienie u poprzednich pracodawców – niezależnie od przerw w zatrudnieniu oraz sposobu zakończenia stosunku pracy.
- średnia szkoła ogólnokształcąca – maksymalny czas, który można wliczyć to 4 lata,
- szkoła zawodowa – 3 lata,
- średnia szkoła zawodowa – maksymalnie 5 lat,
- średnia szkoła zawodowa dla uczniów zasadniczych szkół zawodowych – maksymalnie 5 lat,
- szkoła policealna – 6 lat,
- szkoła wyższa – 8 lat (licencjat i inżynier również 8 lat).
Nie sumuje się jednak wszystkich lat nauki, a wybiera najkorzystniejszą dla pracownika opcję. Oprócz tego do stażu pracy, który pozwala wyliczyć urlop wypoczynkowy, wlicza się również okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, urlopu wychowawczego, legalnej pracy za granicą, służby wojskowej czy pracy na roli.
Wydłużenie urlopu wypoczynkowego może nastąpić wyłącznie ze względu na szczególny stan zdrowia, specyficzny rodzaj wykonywanej wcześniej działalności albo szczególny charakter wykonywanej obecnie pracy. Tym samym, wyróżnione zostały grupy osób uprzywilejowanych. Można do nich zaliczyć między innymi osoby niepełnosprawne, nauczycieli, inwalidów wojennych oraz kombatantów, pracowników socjalnych, sędziów oraz prokuratorów, a także np. górników.
Wyliczanie urlopu wypoczynkowego
Jak obliczyć obowiązującą długość urlopu? Dostępne są w sieci kalkulatory urlopu, które po wypełnieniu stosownych pól podają, ile należy się nam dni wolnych. Jednak, aby mogły to wyliczyć, my musimy podać im dokładnie, ile wynosi nasz łączny okres pracy. Dla niektórych, mających kilkuletnie doświadczenie zawodowe, ale zdobywane w różnych miejscach, bywa to trudne, bo nie zawsze pamiętają, ile miesięcy czy dni byli zatrudnieni u jednego pracodawcy. Dlatego tak ważne jest zachowanie świadectw pracy i stosownych zaświadczeń – bez tego nie pomoże żaden kalkulator urlopu.
Aby dobrze obliczyć długość należnego urlopu, warto pamiętać o podstawowych zasadach, które dotyczą każdego pracownika w zależności od jego stażu pracy:
- 20 dni roboczych – gdy długość stażu pracy zatrudnionego wynosi mniej niż 10 lat,
- 26 dni roboczych – gdy długość stażu pracy zatrudnionego więcej niż 10 lat.
Należy pamiętać, aby brać pod uwagę długość stażu pracy u wszystkich poprzednich pracodawców, a także uwzględnić okresy nauki i inne okresy, wliczające się do stażu pracy.
Urlopu wypoczynkowego powinno się udzielać tylko w dni, które są dla pracownika pracujące. Urlop powinien być także udzielany w wymiarze godzinowym, zgodnie z rozkładem czasu pracy i liczbą godzin przypadających pracownikowi do przepracowania w danym dniu. Dlatego też, wyliczając urlop, należy pamiętać, że jeden dzień urlopu wypoczynkowego to 8 godzin pracy (dotyczy to także pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze godzin).
W przypadku pracowników zatrudnionych na niepełny etat, wymiar dni urlopu wypoczynkowego skraca się, ale nie ulega zmianie liczba godzin przypadająca na jeden dzień urlopu. Wyliczeń urlopu wypoczynkowego dla pracownika, który jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, dokonuje się proporcjonalnie do jego wymiaru czasu pracy.
- 208 godzin przy 26 dniach urlopu (26 * 8 godz. = 208 godz.)
- 160 godzin przy 20 dniach urlopu (20 * 8 godz. = 160 godz.)
- 104 godziny przy 26 dniach urlopu (13 * 8 godz. = 104 godz.)
- 80 godzin przy 20 dniach urlopu (10 * 8 godz. = 80 godz.)
Jak obliczyć wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy
Podczas urlopu wypoczynkowego pracownikowi należy się takie samo wynagrodzenie, jakie dostałby, gdyby w tym czasie był w pracy. Tej reguły przestrzega się, biorąc pod uwagę składniki wynagrodzenia określone w stałej wysokości, w stawce miesięcznej. Wszystkie elementy zmienne w pensji można uwzględnić poprzez obliczenie przeciętnego wynagrodzenia z ostatnich trzech miesięcy. Jeżeli jednak wahają się w dużym stopniu, wówczas oblicza się przeciętne wynagrodzenie z całego roku. W związku z tym należy pamiętać, że ustalając kwotę wynagrodzenia za urlop, a tym samym również ekwiwalentu za urlop niewykorzystany, uwzględniamy pensję zasadniczą, a także inne świadczenia dodatkowe, wynikające ze stosunku pracy. Więcej o wyliczaniu ekwiwalentu dowiesz się z poniższego materiału wideo:
Młodszy Specjalista ds. Kadr
ANMAR
- Tychy
Operator wózka widłowego | praca od zaraz | 6450 zł brutto | stała praca
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 200-6 450 zł brutto / mc
- Wałbrzych
Operator wózka widłowego | praca od zaraz | 6450 zł brutto | stała praca
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 200-6 450 zł brutto / mc
- Kąty Wrocławskie
Zawsze potrzebne będzie najpierw określenie podstawy wypłaty. Elementy świadczenia, które wliczają się do ogólnej kwoty podstawy wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, to:
- wypłata za nadgodziny,
- dodatki do wynagrodzenia, np. dodatek funkcyjny,
- dodatki za pracę podczas nocnych zmian,
- premie wynikające z regulaminu przedsiębiorstwa,
- wynagrodzenie za nadgodziny dla pracowników zatrudnionych na niepełny etat.
W przypadku zmiennych składników pensji pracownik musi obliczyć podstawę wymiaru wynagrodzenia. Wówczas uwzględniana jest suma elementów wypłaconych pracownikowi w czasie:
- 3 miesięcy, przed miesiącem rozpoczęcia urlopu wypoczynkowego,
- maksymalnie 12 miesięcy, przed miesiącem rozpoczęcia urlopu, ale tylko wówczas, kiedy elementy zmienne wynagrodzenia bardzo się od siebie różnią.
- określić podstawę wymiaru wynagrodzenia w trakcie urlopu z okresu 3 lub 12 miesięcy, przed miesiącem, w którym przysługuje urlop,
- ustalić godziny przepracowane w czasie uwzględnionym do określenia podstawy urlopowej,
- obliczyć stawkę za godzinę podczas urlopu (należy podzielić podstawę wymiaru urlopu przez godziny przepracowane przez zatrudnionego w czasie, na podstawie którego określa się to wynagrodzenie),
- pomnożyć kwotę za godzinę urlopu przez liczbę godzin podczas urlopu.
Chcąc wykonać prawidłowych wyliczeń, możesz skorzystać z kalkulatora wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Wystarczy wpisać tam odpowiednie dane, dzięki czemu otrzymasz precyzyjny wynik, zgodny z panującymi regułami.
Urlop wypoczynkowy - ile dni jednorazowo?
Urlop wypoczynkowy można podzielić na kilka części, ale również wykorzystać jednorazowo w sposób nieprzerywany. Nie musisz więc dłużej zastanawiać się w przypadku urlopu wypoczynkowego, ile dni jednorazowo zasięgnąć. W zależności od stażu pracy teoretycznie możesz wykorzystać 20 lub 26 dni bez przerwy. Pracodawca powinien takiego urlopu udzielić zgodnie z życzeniem pracownika, jednak może to nastąpić wyłącznie po akceptacji wniosku o urlop. Ten może jednak zostać też odrzucony – jeśli firma ma problemy kadrowe, inni pracownicy przebywają na urlopie albo zaistnieją inne okoliczności, wymagające obecności pracownika w firmie, wówczas urlopu można nie otrzymać.
Nie oznacza to jednak, że obowiązkowe jest wykorzystanie urlopu w całości za jednym razem. W przypadku podzielenia urlopu wypoczynkowego na kilka krótszych okresów należy pamiętać, że jeden z nich musi wynosić min. 2 tygodnie. Trzeba jednak rozplanować te przerwy tak, aby nastąpiły, kiedy w pracy nie ma natłoku obowiązków.
Choć teoretycznie jako pracownik masz możliwość wzięcia urlopu w wymiarze nawet 3 tygodni naraz, w praktyce niewielu pracodawców przychyli się do takiego wniosku. Tak długa nieobecność pracownika zwykle powoduje ogromne nawarstwienie się niewykonanych zadań i/lub przepracowanie zastępujących Cię osób.
Zatrudnienie pracownika w bieżącym roku kalendarzowym
W praktyce kadrowej nieraz zdarzają się sytuacje, w których pracownik zostaje zatrudniony w ciągu trwania roku kalendarzowego. Obliczanie należnego mu urlopu należy rozpocząć od zapoznania się z art. 155 Kodeksu pracy. Wynika z niego, że m.in. pracownikowi może przysługiwać urlop zarówno od nowego pracodawcy, jak i dotychczas niewykorzystany urlop od poprzedniego pracodawcy. W drugim przypadku zatrudniony ma prawo do dni wolnych w wymiarze, który jest proporcjonalny do okresu przepracowanego u tego pracodawcy – w roku ustania stosunku pracy.
- Gdy pracownik został zatrudniony na dłużej niż do końca roku kalendarzowego – urlop wylicza się proporcjonalnie do okresu pozostałego do końca danego roku.
- Gdy pracownik został zatrudniony na krócej niż do końca roku kalendarzowego – urlop wylicza się proporcjonalnie do okresu zatrudnienia (tygodni bądź miesięcy).
W drugim przypadku pracodawca powinien pamiętać, że w poprzednim zakładzie pracy pracownik mógł wykorzystać więcej dni urlopowych, niż należało mu się z wymiaru pracy. W takim przypadku w nowej pracy zatrudnionemu będzie przysługiwać urlop w odpowiednio niższym wymiarze. Z drugiej jednak strony, zgodnie z art. 155? §2 Kodeksu pracy łączny wymiar urlopu w roku kalendarzowym nie może być jednak niższy niż wynikający z okresu przepracowanego w tym roku u wszystkich pracodawców.
Czym jest urlop uzupełniający?
Urlop uzupełniający to urlop, który przysługuje pracownikowi, gdy ten w trakcie roku kalendarzowego wskoczy z niższego (20 dni) na wyższy (26 dni) wymiar urlopu. Taki zapis został uwzględniony w art. 158 Kodeksu pracy i brzmi następująco: pracownikowi, który wykorzystał urlop na dany rok kalendarzowy, a następnie uzyskał w ciągu tego roku prawo do urlopu w wyższym wymiarze, przysługuje urlop uzupełniający. Urlop uzupełniający dotyczy wyłącznie kolejnego urlopu wypoczynkowego. Warto przy tym pamiętać, że jeśli pracownik nie wykorzystał wszystkich dni wolnych przed okolicznościami zwiększającymi wymiar urlopu (np. ukończeniem studiów), to jego urlop od razu liczy się w większej ilości dni. W takiej sytuacji nie ma powodu, aby dodatkowo przyznawać urlop uzupełniający.
Podsumowując, urlop wypoczynkowy to okres pozwalający pracownikowi na regenerację sił, które są konieczne dla skutecznego wykonywania jego obowiązków. W zależności od stażu pracy pracownikowi należy się 20 lub 26 dni. Warto wiedzieć, jak obliczyć wymiar urlopu, bo dzięki temu możemy rozplanować dni wolne w roku i w odpowiednim czasie składać wniosek do pracodawcy. Warto też znać zasady co do wynagrodzenia – w przypadku zmiennych składników, oblicza się jego podstawę. Należy też przede wszystkim pamiętać, że urlop wypoczynkowy to niezbywalne prawo każdego pracownika zatrudnionego w oparciu o umowę o pracę!
Na urlop wypoczynkowy większość osób czeka z niecierpliwością. To jednak, czy będzie nam przysługiwał beztroski wypoczynek w dużej mierze zależy od umowy, na podstawie której świadczymy pracę i naszego stażu pracy. Jeżeli nie miałeś okazji jeszcze wypoczywać w tym roku lub właśnie rozpocząłeś karierę, to sprawdź, jak urlop będzie wyglądał w twoim przypadku. Na co możesz liczyć?
Gdy podpisałeś zlecenie
Jeżeli pracujesz na zlecenie, czyli podpisałeś umowę zlecenia, to nie możesz liczyć na urlop z urzędu. Zlecenie to umowa cywilnoprawna, która jest uregulowana przepisami Kodeksu cywilnego, nie Kodeksu pracy. Oznacza to, że jako pracownik nie możesz liczyć na urlop, chyba że stosowny zapis znalazł się w umowie. Zdarza się, choć stosunkowo rzadko, że pracodawcy zatrudniający w oparciu o umowę zlecenia, decydują się na przyznanie pracownikowi dni wolnych.
Umowa o dzieło a urlop
W takiej samej sytuacji są jak pracownicy pracujący w oparciu o zlecenie są osoby, które podpisały umowę o dzieło. I oni nie mogą liczyć na płatne dni wolne, chyba że takie zostały uwzględnione w podpisanej przez strony umowie. W innym przypadku dni wolne nie przysługują, bo umowa o dzieło również należy do grona umów cywilnoprawnych.
Kiedy pracujesz na umowę o pracę
Jeżeli pracujesz na podstawie umowy o pracę, to jesteś w najlepszej sytuacji. Możesz bowiem liczyć na urlop wypoczynkowy. Prawo do takiego dają ci regulacje znajdujące się w Kodeksie pracy. Z drugiej strony to, ile dni urlopu będzie ci przysługiwało, zależy wyłącznie od długości twojego stażu i wymiaru czasu pracy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami możesz liczyć na:
- 20 dni wówczas, gdy jesteś zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni wówczas, gdy jesteś zatrudniony co najmniej 10 lat.
Powinieneś przy tym pamiętać, że na okres zatrudnienia, od którego liczy się długość urlopu, wpływa nie tylko czasu twojego zatrudnienia, lecz także szkoły, jaką ukończyłeś. Jeżeli zatem samodzielnie chcesz sprawdzić, ile dni ci przysługuje, do czasu zatrudnienia powinieneś doliczyć odpowiednio:
- 3 lata wówczas, gdy ukończyłeś szkołę zasadniczą lub inną równorzędną szkoły zawodowej,
- 4 lata, jeżeli ukończyłeś szkołę ogólnokształcącą,
- 5 lat wtedy, gdy skończyłeś szkołę średnią zawodową lub średnią szkołę zawodową dla absolwentów zasadniczych lub równorzędnych szkół zawodowych,
- 6 lat wówczas, gdy edukację zakończyłeś na szkole policealnej,
- 8 lat wtedy, gdy ukończyłeś szkołę wyższą.
By prawidłowo wyliczyć wysokość przysługującego ci urlopu, nie powinieneś sumować poszczególnych okresów nauki.
Konieczny będzie wniosek
By skorzystać z dni wolnych, nie powinieneś zapomnieć o konieczności złożenia stosownego wniosku. W większości firm na pracowników czekają wzory wniosków, które należy wypełnić. Część firm przygotowuje plan urlopowy już na początku roku, każdy z pracowników jest zaś zobowiązany wskazać, w jakim terminie będzie korzystał z urlopu. Takie rozwiązanie jest praktyczne, bo eliminuje problemy z koniecznością poszukiwania pracowników zastępczych.
Trudno wyobrazić sobie pracownika wypełniającego w rzetelny sposób swoje zawodowe obowiązki przez cały rok bez przerwy. Z myślą o komforcie pracowników, ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie do Kodeksu pracy uregulowań związanych z urlopem wypoczynkowym. W Kodeksie znajduje się też definicja takiego urlopu. Zgodnie z art. 152 § 1 pracownikowi, czyli osobie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Prawa tego zatrudniony nie może się zrzec.
Będziesz wypoczywać co roku
Co oznacza, że pracownikowi należy się prawo do corocznego urlopu? Pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w każdym roku kalendarzowym. Od tego, czy mowa o osobie podejmującej pracę po raz pierwszy, czy też osobie zatrudnionej od kilku lat, zależy to, kiedy pracownik uzyska prawo do urlopu.
Pracownicy podejmujący pracę po raz pierwszy, nabywają prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy. Ustawodawca w Kodeksie pracy zdecydował się na zapis, zgodnie z którym pracownik taki z każdym miesiącem nabywa prawo do urlopu w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu każdego pełnego roku kalendarzowego.
Inaczej jest w przypadku pracowników zatrudnionych dłużej niż rok. Pracownicy tacy uzyskują prawo do urlopu zawsze z początkiem roku kalendarzowego, czyli z góry. Jeżeli w trakcie roku kalendarzowego zmienia pracodawcę, to informacja o wykorzystanych przez nich dniach urlopu musi zostać zawarta w świadectwie pracy.
Jednorazowo lub w częściach
Pracownik, który chce udać się na urlop wypoczynkowy, powinien pamiętać o tym, że może skorzystać od razu ze wszystkich przysługujących mu dni wolnych. Jeżeli zdecyduje się na takie rozwiązanie, pracodawca nie może nie udzielić mu urlopu. W praktyce jednak częściej stosowanym rozwiązaniem jest dzielenie urlopu na części. W ten sposób pracownik może odpocząć zarówno w porze letniej, jak i zimą.
Jeżeli zatrudniony zdecyduje się podzielić urlop na części, to powinien pamiętać o tym, że przynajmniej jedna część powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. Wymóg taki stawia ustawodawca w art. 162 Kodeksu pracy.
Urlop wypoczynkowy jest płatny
Pracodawca i pracownicy powinni pamiętać także o tym, że urlop wypoczynkowy jest urlopem płatnym. Odpłatność różni go m.in. od urlopu bezpłatnego, za który osobie zatrudnionej nie przysługuje prawo do wynagrodzenia. Gdy mowa o urlopie wypoczynkowym, pracownikowi przysługuje za niego wynagrodzenie takie, jakie otrzymywałby, gdyby pracował.
Zastosowanie takiego rozwiązania (czyli odpłatności urlopu wypoczynkowego) jest niezwykle istotne z punktu widzenia pracowników. W praktyce oznacza tyle, że nie muszą się oni obawiać, że za czas urlopu nie otrzymają wynagrodzenia. Warto zauważyć, że prawa do płatnego urlopu nie mają osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Jeżeli zdecydują się one na skorzystanie z urlopu, to muszą liczyć się z tym, że nie otrzymają wynagrodzenia za czas, gdy nie wykonywały pracy.
Do kiedy można wykorzystać zaległy urlop?
Niewykorzystany w danym roku kalendarzowym urlop wypoczynkowy przechodzi na kolejny rok jako urlop zaległy. Ważne jest, aby pamiętać, że zaległy urlop wypoczynkowy powinien zostać wykorzystany do końca września następnego roku kalendarzowego. Pracodawca może odgórnie ustalić termin odebrania urlopu przez pracownika.
- Urlop wypoczynkowy – przysługuje każdemu pracownikowi. Jego wymiar zależy od stażu pracy i wynosi 20 dni, gdy pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat i 26 dni, gdy pracownik jest zatrudniony 10 lat lub dłużej.
- Urlop na żądanie – pracownik ma prawo do 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym, które może wykorzystać w dowolnym czasie, informując o tym pracodawcę najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
- Urlop macierzyński – przysługuje kobiecie po urodzeniu dziecka. Jego długość to 20 tygodni dla jednego dziecka przy jednorazowym porodzie. Jeśli rodzi się więcej dzieci, długość urlopu wydłuża się.
- Urlop rodzicielski – może wynosić do 32 tygodni (w przypadku porodu jednego dziecka) lub 34 tygodni (w przypadku porodu więcej niż jednego dziecka).
- Urlop ojcowski – przysługuje ojcom, którym urodziło się dziecko. Może trwać maksymalnie 2 tygodnie.
- Urlop wychowawczy – można go wykorzystać do opieki nad dzieckiem, maksymalnie do ukończenia przez dziecko 5 roku życia. Wymiar tego urlopu to maksymalnie 36 miesięcy.
- Urlop okolicznościowy – przysługuje na określone wydarzenia rodzinne, takie jak ślub, narodziny dziecka, śmierć członka rodziny.
- Urlop szkoleniowy – dla pracowników podnoszących kwalifikacje zawodowe.
- Urlop bezpłatny – może być udzielony na wniosek pracownika, jego udzielenie zależy od decyzji pracodawcy.
- Urlop dla poratowania zdrowia – dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach, np. nauczycieli.
- Urlop opiekuńczy – pracownik ma prawo do 5 dni urlopu opiekuńczego w celu zapewnienia opieki osobie bliskiej, która wymaga takiej opieki z poważnych względów medycznych. Urlop ten nie jest płatny i pracodawca nie może odmówić jego udzielenia.
- Urlop z powodu działania siły wyższej – pracownik może uzyskać 2 dni lub 16 godzin urlopu z powodu pilnych spraw rodzinnych, takich jak choroba lub wypadek osoby bliskiej. Podczas tego urlopu pracownik otrzymuje połowę swojego wynagrodzenia.
To może Cię również zainteresować
