Działalność gospodarcza

Zgodnie z prawem Unii Europejskiej działalność gospodarczą definiuje się jako wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Co to oznacza w praktyce? Kto może prowadzić działalność gospodarczą? Jakie wiążą się z tym koszty? Rozwiewamy wszelkie wątpliwości!

Ewidencja działalności gospodarczej

Każdy przedsiębiorca, który pragnie podjąć działalność gospodarczą, musi uzyskać wpis do rejestru przedsiębiorców. Z kolei dla osób fizycznych, rejestrem właściwym jest ewidencja działalności gospodarczej. Jest to rejestr jawny, czyli taki, w którym każda osoba zainteresowana może zapoznać się z informacjami w nim zamieszczonymi.

Ewidencja działalności gospodarczej prowadzona jest przez gminy oraz miasta na prawach powiatu, odpowiadające miejscu zamieszkania przedsiębiorcy bądź miejscu wykonywania działalności gospodarczej. Wyznaczonym organem, który dokonuje wpisu jest odpowiednio wójt, burmistrz bądź prezydent miasta.

Co więcej, ewidencja działalności gospodarczej zawiera także informacje odnośnie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej czy wznowienia jej funkcjonowania. Warto również pamiętać, że przedsiębiorca ma obowiązek informować organy zarządzające ewidencją działalności gospodarczej o zmianach stanu faktycznego i prawnego związanego z wykonywaną działalnością gospodarczą w obrębie zawartych w zgłoszeniu danych w ciągu 14 dni od zaistnienia zmian.

Spis osób fizycznych działających na terenie Rzeczpospolitej Polskiej tworzony jest przez Ministerstwo Gospodarki i jest to Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (w skrócie CEIDG). Zawiera informacje o przedsiębiorcach prowadzących działalność gospodarczą w Polsce.

CEIDG stanowi więc:

• rejestr przedsiębiorców, czyli osób fizycznych z całej Polski;
• bezpłatną przeglądarkę o zarejestrowanych przedsiębiorcach i innych podmiotach;
• możliwość wprowadzania zmian, składania wniosków oraz udzielania pełnomocnictw.

Jednoosobowa działalność gospodarcza

Zgodnie z przepisami Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 roku, jednoosobowa działalność gospodarcza to "zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły". Oznacza to, że w sytuacji, gdy działalność prowadzona jest we własnym imieniu z zamiarem osiągnięcia zysku, bez względu na rezultat, można mówić o jednoosobowej działalności gospodarczej.

Jakie dokładnie musi posiadać cechy, by ją za takową uznać?

• Cel zarobkowy – funkcjonowanie działalności jest nastawione na zysk, czyli osiąganie przychodów w wyniku prowadzonych działań;
• Charakter zorganizowany – nie są to przypadkowe działania, a legalne i zaplanowane przedsięwzięcia;
• Ciągłość działalności – prowadzone w ramach działalności czynności odbywają się w sposób ciągły i powtarzalny;
• Prowadzenie działalności we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność – działalność gospodarcza nie może być zarządzana przez zewnętrzną osobę czy podmiot.

W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej, majątek przedsiębiorstwa jest majątkiem przedsiębiorcy. Niemniej w celach podatkowych, rozlicza się go na zasadzie przychodów oraz kosztów podatkowych. Należy pamiętać, że w tego typu działalności przedsiębiorca odpowiada całym majątkiem za skutki jej prowadzenia, a w przypadku, gdy nie posiada ustanowionej rozdzielności majątkowej ze współmałżonkiem, odpowiedzialność ta obejmuje również partnera.

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą

Wraz z prowadzeniem działalności gospodarczej rodzi się pojęcie przedsiębiorcy. W myśl ustawy, jest nim osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną prowadząca działalność gospodarczą we własnym imieniu. Dopiero odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wraz z chwilą wpisu do odpowiedniego rejestru, tym samym osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą staje się osobą prawną.

W obrocie gospodarczym przedsiębiorca funkcjonuje jako firma, którą stanowi jego imię i nazwisko. Oczywiście do nazwy firmy można wpleść część marketingową (np. Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe „Esperanza” Jan Kowalski) i posługiwać się pełną lub skróconą nazwą firmy. Najważniejsze w tym wypadku jest, aby nazwa zgadzała się z tą wprowadzoną do ewidencji działalności gospodarczej.

Dofinansowanie na rozpoczęcie działalności gospodarczej

Podejmując decyzję o uruchomieniu własnej działalności gospodarczej, niezbędne jest oszacowanie kosztów organizacji przedsiębiorstwa, rozpoczęcia działalności oraz zapewnienia niezbędnych środków finansowych na początek jej funkcjonowania. Tym samym, jeszcze przed przystąpieniem do rejestracji działalności gospodarczej, należy zgromadzić kapitał na wkład własny bądź też zapewnić sobie źródła finansowania. Jednym ze sposobów jest uzyskanie dofinansowania na rozpoczęcie działalności gospodarczej. W dużej mierze właśnie od takiej formy wsparcia zależeć będzie zdobycie i utrzymanie pozycji na rynku, a następnie owocny rozwój przedsiębiorstwa.

Jak uzyskać takie dofinansowanie na rozpoczęcie działalności gospodarczej? Najczęściej dzieje się to na dwa sposoby:

• dofinansowanie unijne,
• dofinansowanie z urzędu pracy.

Pierwsze z nich charakteryzuje się tym, że stanowi finansowanie bezzwrotne, realizowane na podstawie tzw. programów operacyjnych. Te mogą odbywać się na szczeblu krajowym, regionalnym albo sektorowym. Przedsiębiorca pragnący stać się beneficjentem pomocy unijnej musi spełnić szereg wymogów, a także przeznaczyć środki na konkretny cel. Najczęściej w celu przyznania środków środków finansowych z programów unijnych realizowane są nabory wniosków bądź konkursy, których rozstrzygnięcie stanowi o tym, czy dane środki zostaną przyznane. W przypadku dofinansowania rozpoczęcia działalności gospodarczej ze środków unijnych, należy pamiętać, że najczęściej wymagany jest wkład własny, gdyż projekty nie są finansowane przez  Unię Europejską w całości.

Z kolei dotacje z Urzędu Pracy na podjęcie działalności gospodarczej stanowią formę walki z bezrobociem. Jest to jednorazowe wsparcie finansowe, pomocne w rozkręceniu własnej działalności gospodarczej. Aby je uzyskać przede wszystkim niezbędne jest posiadanie statusu osoby bezrobotnej, co uzyskuje się po zarejestrowaniu w Powiatowym Urzędzie Pracy, a także spełnienie szeregu innych wymogów, regulowanych poprzez regulamin danego naboru wniosków w PUP. Najczęściej w przypadku tego typu dofinansowania na rozpoczęcie działalności gospodarczej nie jest niezbędne posiadanie wkładu własnego, jednak warto pamiętać, by dokładnie zapoznać się z warunkami jego przyznawania.

Bez względu na to, którą formę wsparcia wybierzesz, musisz liczyć się z tym, że udostępnione środki są skrupulatnie kontrolowane. Oznacza to, że zobowiązujesz się do przeznaczenia ich na wskazane przez siebie inwestycje i się z tego wywiązać. W przeciwnym razie może dojść do konieczności zwrócenia otrzymanego dofinansowania, a także naliczenia kar finansowych.

Działalność gospodarcza koszty

Zanim rozpocznie się prowadzenie działalności gospodarczej, niezbędne jest oszacowanie możliwości finansowych. Warto dobrze przemyśleć wybór formy prawnej, jaką do jej prowadzenia się wybierze. Od tego bowiem są zależne koszty rejestracji, a także dalszego działania firmy. Pod kątem rejestracji, najtańsza jest jednoosobowa działalność gospodarcza, a także spółka cywilna – są one bezpłatne.

Z kolei w przypadku spółek niezbędne jest uzyskanie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, co wiąże się z kosztami: 500 zł opłaty sądowej oraz 100 zł za ogłoszenie pierwszego wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Ponadto podpisując umowę cywilnoprawną lub zakładając ją w formie aktu notarialnego, niezbędne jest doliczenie obowiązkowego podatku od czynności cywilnoprawnych, który wynosi 0,5% wartości wkładów wniesionych do spółki.

Działalność gospodarcza koszty obejmuje także składki ZUS. W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej oznacza to składkę preferencyjną lub standardową kwotę bez ulgi, a w przypadku spółki, gdy jest przynajmniej 2 wspólników to nie ma składek oraz gdy jest tylko jeden to składki w normalnej wysokości. Oprócz tego, do kosztów działalności gospodarczej należy doliczyć przymusowe opłaty administracyjno-skarbowe, a także bieżące koszty prowadzenia firmy. Te drugie uzależnione są przede wszystkim od rodzaju i skali prowadzonego biznesu, a także sposobu jej prowadzenia.

Swoboda działalności gospodarczej

Swobodę działalności gospodarczej gwarantuje Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z zawartym w niej art. 2 „Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.”. Postrzeganie swobody polega na tym, iż każdy ma możność podejmowania, prowadzenia i zakończenia działalności gospodarczej we własnym zakresie i na podstawie własnego wyboru, w granicach powszechnie obowiązującego prawa.

Ponadto swoboda działalności gospodarczej może być utożsamiana również ze swobodą przedsiębiorczości regulowaną przez Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zgodnie z zawartymi w nim przepisami, istotą swobody jest umożliwienie prowadzenia działalności gospodarczej obywatelom jednego państwa Członkowskiego UE w innym państwie Członkowskim w obrębie obowiązującego prawa. Ograniczenie swobody działalności gospodarczej przez państwa członkowskiej możliwe jest wyłącznie na podstawie uzasadnionych uwarunkowań – np. w przypadku konieczności zagwarantowania porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz zdrowia publicznego w danym państwie.

Prowadzenie działalności gospodarczej

Bezsprzecznie prowadzenie działalności gospodarczej wymaga przygotowania biznesplanu uwzględniającego koszty i przychody wynikające z jej funkcjonowania. W nim należy uwzględnić:

• nakłady niezbędne do oferowania produktów lub usług (produkcyjne, wyposażenie gabinetu, wynajem hali, pawilonu, biura itp.);
• koszty uzyskania przychodu, na które składają się wszystkie stałe i zmienne opłaty wynikające z prowadzenia działalności;
• potencjalne przychody, jakie może uzyskać firma.

Uzyskane dane pozwalają na stworzenie kosztorysu, który zaprezentuje możliwe koszty prowadzenia działalności gospodarczej.

Zawieszenie działalności gospodarczej

Nie zawsze wszystko idzie w biznesie tak, jak zaplanowaliśmy. W związku z tym, prawodawca przewidział w takich sytuacjach udogodnienia dla przedsiębiorców. Zamiast zupełnie likwidować biznes, właściciel firmy może zdecydować się na czasowe zawieszenie działalności gospodarczej. Najczęściej dochodzi do tego w sytuacji utraty płynności finansowej i braku środków na opłacanie stałych kosztów, składek, a także podatków. Może być to również związane z sezonowością biznesu czy chwilowym brakiem zleceń gwarantujących uzyskanie wystarczającego zysku. Do innych czynników, które są powodem zawiedzenia działalności gospodarczej zalicza się zjawiska, takie jak choroby właścicieli, wyjazdy za granicę, problemy rodzinne czy inne sytuacje losowe.

Zawieszenie funkcjonowania firmy jest korzystne dla przedsiębiorcy pod względem otrzymania ulg finansowych i udogodnień podatkowych. Można go dokonać na czas nieokreślony lub określony, lecz na okres nie krótszy niż 30 dni. Należy pamiętać, iż podczas zawieszenia działalności gospodarczej zakazane jest wykonywanie działalności gospodarczej i uzyskiwanie z jej tytułu przychodów. Ponadto nie można świadczyć tych samych usług na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło, które pokrywają się z usługami świadczonymi w ramach zawieszonej działalności gospodarczej.

Zamknięcie działalności gospodarczej

Zdarza się tak, że likwidacja działalności gospodarczej jest koniecznością bądź też kolejnym rozdziałem w realizacji planów biznesowych przedsiębiorcy. Bez względu na przyczyny i powody, zamknięcia działalności gospodarczej należy dokonać w sposób zgodny z procedurami.

Przede wszystkim należy pamiętać, iż przedsiębiorcy likwidujący swoją działalność zgodnie z prawem muszą sporządzić wykaz składników majątku na dzień likwidacji lub na dzień wystąpienia wspólnika ze spółki. Obowiązek ten spoczywa na podatnikach prowadzących kompletną księgowość, na osobach prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów, jak i na przedsiębiorcach rozliczających się na podstawie ryczałtu ewidencjonowanego.

Zamknięcie działalności gospodarczej powinno zostać zgłoszone na formularzu CEIDG-1, będącym jednocześnie wnioskiem o wykreślenie wpisu z CEIDG. Ten powinien być złożony w urzędzie w terminie do 7 dni od momentu zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej.

Podsumowując, działalność gospodarcza stanowi szansę na samodzielne uzyskiwanie przychodów ze świadczonych przez siebie usług lub wykonywania innych czynności. Niemniej, decydując się na taką formę działania, niezbędne jest posiadanie wiedzy o kwestiach formalnych, które należy dopełnić – od ustalenia biznesplanu, przez uzyskanie dofinansowania na rozpoczęcie działalności gospodarczej, aż po takie ewentualności jak zawieszenie działalności gospodarczej czy jej likwidacja.