Zarobki w Polsce oferowane pracownikom zależą od różnych czynników, od ogólnych, takich jak region i miejsce zamieszkania (wieś, miasteczko, duże miasto) czy branża, do bardziej indywidualnych, jak wykształcenie i doświadczenie. Choć obserwujemy rokroczny wzrost średnich zarobków, w ostatnich latach idzie to w parze z droższym utrzymaniem, dlatego w przypadku przeciętnego wynagrodzenia nie możemy jeszcze dorównać Zachodowi Europy.
Jakie są składniki wynagrodzenia i ile średnio można zarobić w naszym kraju? Opisujemy części składowe wypłat Polaków oraz warunki płacowe zależnie od branży, kwalifikacji i specjalizacji.
Minimalne wynagrodzenie w Polsce
Poszukując pracy, kandydaci bardzo często zwracają uwagę na zarobki. Oczywiście w przypadku umowy o pracę oraz umowy-zlecenia, wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalna krajowa. W 2021 roku minimalne wynagrodzenie w Polsce wynosi 2800 złotych brutto w przypadku umowy o pracę oraz 18,30 złotych brutto za godzinę w przypadku umowy-zlecenia.
Kwoty netto i brutto wynagrodzenia różnią się między sobą w zależności od typu umowy. Przykładowo w przypadku minimalnej pensji na umowie o pracę kwota netto wynosi około 2017 złotych, natomiast jeśli chodzi o umowę-zlecenie to stawka godzinowa netto to około 12 złotych. Warto zaznaczyć, że składniki wynagrodzenia to nie tylko elementy stałe, ale także i zmienne. Do tej drugiej kategorii można zakwalifikować między innymi:
- dodatek za pracę w godzinach nocnych,
- dodatkowe wynagrodzenie za szczególne warunki pracy,
- dodatek za nadgodziny,
- w przypadku wielu miejsc pracy, zwłaszcza w tzw. budżetówce: dodatek funkcyjny, dodatek za staż pracy,
- premia lub prowizja, która mogą być przyznane na przykład za wysokie osiągnięcia (na przykład w sprzedaży), ale także za brak nieplanowanych urlopów i zwolnień.
Wysokość wynagrodzenia zależy zarówno od formy umowy, jak i systemu wynagradzania.
Systemy wynagradzania w Polsce
Można wyróżnić przynajmniej kilka systemów wynagradzania pracowników w Polsce. Najpopularniejszy jest system czasowy, w którym zatrudniona osoba otrzymuje pensję za konkretny czas, na przykład godzinę, dzień, miesiąc, czy tydzień. W wielu branżach standardem jest system prowizyjny, w którym pracownik otrzymuje niewielkie miesięczne wynagrodzenie stałe, a reszta pensji zależy od jego wyników.
Rzadziej stosuje się dziś system akordowy, w którym wynagrodzenie zależy od efektywności pracownika i tego, czy zrealizuje on normę. Oprócz tego można wyróżnić system zadaniowy - w którym wysokość wynagrodzenia zależy od realizacji celów, a nie od czasu poświęconego na pracę - a także system kafeteryjny, w którym pracownik część wynagrodzenia otrzymuje w formie pieniężnej, a resztę w formie rzeczowej lub w postaci bonów i zniżek.
Średnie zarobki w Polsce
Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego średnie wynagrodzenie w Polsce wyniosło 5411 złotych brutto, czyli około 3903 złote netto na umowie o pracę. Zdecydowanie najwyższe średnie zarobki zostały osiągnięte przez Polaków w grudniu 2020 roku, ponieważ średnia za ten miesiąc wyniosła aż 5973 złote brutto, przy czym należy zaznaczyć, że właśnie w ostatnim miesiącu roku firmy zwykle przyznają dodatkowe premie dla swoich pracowników oraz różnego rodzaju dodatki świąteczne.
Warto pamiętać o tym, że średnie wynagrodzenie liczone jest tylko w odniesieniu do Polaków pracujących w firmach, zatrudniających powyżej 9 osób, a statystyka dotyczy tylko osób na umowach o pracę. W praktyce więc wyniki te dotyczą około 6 milionów osób z 16,5 miliona wszystkich pracujących w kraju.
Najbardziej opłacalne zawody
Zgodnie z dotychczasowymi statystykami można uznać, że do najlepiej zarabiających osób w Polsce należą programiści, analitycy finansowi, lekarze, radcy prawni, key account managerowie. Dodatkowo wysokie wynagrodzenia mogą uzyskiwać osoby prowadzące własną działalność gospodarczą oraz wyspecjalizowani freelancerzy. Najbardziej opłacalne branże to przede wszystkim IT, marketing, prawo, PR oraz finanse i księgowość.