Spis treści
Zawieranie umowy o pracę wiąże się z koniecznością przestrzegania przepisów. Wynagrodzenie nie może być niższe niż płaca minimalna. Czy jest jakiś limit? Ustawodawca wskazał wyłącznie minimum i nie określił maksymalnego wynagrodzenia, jakie może zostać przyznane pracownikowi za świadczoną pracę, choć wyjątkiem jest tu sfera publiczna. W odniesieniu jednak do prywatnych przedsiębiorców takich wytycznych brak.
Niestety, może zdarzyć się, że zbyt wysoka pensja uruchomi urzędniczą machinę. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dysponuje pełną paletą narzędzi, za pomocą których może kontrolować podpisane umowy. Dlaczego?
Wysokość wynagrodzenia – czy pracodawca ma pełną swobodę?
Chociaż w sektorze prywatnym pracodawca i pracownik mają dużą swobodę w ustalaniu warunków wynagrodzenia, ta swoboda nie jest nieograniczona i podlega pewnym zasadom. Przede wszystkim, warunki płac nie mogą naruszać obowiązującego prawa. Oznacza to, że w umowie o pracę nie wolno zawrzeć postanowień, które są sprzeczne z przepisami, na przykład ustalanie wynagrodzenia poniżej minimalnej płacy krajowej.
Warunki nie mogą być sprzeczne z ogólnie przyjętymi normami społecznymi. Bardzo wysokie wynagrodzenie, które wydaje się nieproporcjonalne do charakteru pracy, może być zakwestionowane jako niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Jeśli tak się stanie, postanowienia sprzeczne z prawem zostają uznane za nieważne. W skrajnych przypadkach cała umowa o pracę może zostać podważona.
Jak tego uniknąć? Przy ustalaniu warunków wynagrodzenia, obie strony powinny również brać pod uwagę interes publiczny. To oznacza brak postanowień, które mogłyby mieć negatywny wpływ na społeczeństwo lub gospodarkę. W przypadkach spornych interpretacja i weryfikacja tych zasad może zostać przeprowadzona przez sądy lub inne instytucje, takie jak inspekcja pracy czy ZUS.
Jak i co sprawdza ZUS?
Pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych posiadają narzędzia do kontrolowania zawieranych umów. Dlaczego? Niektórzy chcą uzyskać prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, do których nie mają tytułu. Do tego służy nieproporcjonalnie wysokie wynagrodzenie, na podstawie którego płatnik odlicza składki, które z kolei dają możliwość skorzystania z ubezpieczenia.
Pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 4 500 zł brutto / mc
- Kajetanów
Pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 4 500-4 950 zł brutto / mc
- Bodzentyn
Pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 4 500-4 950 zł brutto / mc
- Występa
Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 100-6 000 zł brutto / mc
- Nowiny
ZUS ma prawo sprawdzać i kwestionować wysokość wynagrodzeń. Takie stanowisko zaprezentował Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 9 lipca 2013 roku (III AUa 14117/12) na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 86 ust. 2 tej ustawy, pracownicy zakładu przeprowadzają kontrole, które obejmować mogą w szczególności:
- zgłaszanie pracowników do ubezpieczeń społecznych,
- prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz innych wpłat, do których pobierania zobowiązany jest ZUS,
- ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i wypłacanie tych świadczeń oraz dokonywanie rozliczeń z tego tytułu,
- prawidłowość i terminowość opracowywania wniosku o świadczenia emerytalne i rentowe,
- wystawianie zaświadczeń lub zgłaszanie danych dla celów ubezpieczeń społecznych,
- dokonywanie oględzin składników majątku płatników składek zalegających z opłatą należności.
Tak szerokie uprawnienia dla pracowników ZUS oznaczają, że w praktyce mają oni możliwość badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i jej poszczególnych punktów.
Kontrola ZUS wykazała nieprawidłowości – co teraz?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, ZUS może kwestionować wysokość wynagrodzenia, które jest podstawą wymiaru składek. Czasem okoliczności sprawy wskazują, że ustalone zostało ono w celu obejścia prawa. W takiej sytuacji urzędnicy są zobowiązani wykazać, że wynagrodzenie jest nieadekwatne do zajmowanego przez pracownika stanowiska i jednocześnie określić wysokość podstawy wymiaru zarówno składek na ubezpieczenie społeczne, jak i zasiłków. Takie stanowisko zajął również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 sierpnia 2005 roku (II UK 16/05).
Każdy podmiot zatrudniający i pracownik mogą nie zgodzić się ze stanowiskiem zaprezentowanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W takim przypadku mogą oni wnieść sprzeciw i jednocześnie starać się o to, aby ZUS zmienił opinię. Jeżeli sprawy nie uda się rozstrzygnąć w taki sposób, niezbędne będzie dochodzenie swoich praw w sądzie.
Kogo najczęściej kontroluje ZUS?
Firmy, które oferują najwyższe wynagrodzenia, są często na celowniku ZUS. Organ ten skrupulatnie sprawdza, czy wysokość otrzymywanych przez pracowników zarobków jest adekwatna do wykonywanych przez nich obowiązków. Kontrole te mają na celu zapewnienie, że poziom wynagrodzeń jest zgodny z obowiązującymi przepisami. Pracownicy, którzy mają wysokie zarobki, powinni być świadomi, że mogą znaleźć się pod większą kontrolą, a to może wiązać się z koniecznością udowodnienia, że ich wypłaty są adekwatne do charakteru i zakresu wykonywanej przez nich pracy.
Podsumowanie
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) ma prawo do kwestionowania wysokości wynagrodzeń, które mogą być uznane za niezgodne z zasadami współżycia społecznego lub z prawem. Pracownik otrzymujący znacząco wysoką pensję musi być świadomy, że taka sytuacja może przyciągnąć uwagę ZUS, szczególnie jeśli wynagrodzenie to jest uznane za rażąco wyższe od standardowego poziomu za podobną pracę.
Choć wysokość wynagrodzenia jest zazwyczaj ustalana poprzez negocjacje między pracodawcą a pracownikiem, musi ona przestrzegać określonych prawnych i społecznych norm. Postanowienia umowy o pracę, które są sprzeczne z prawem lub mają na celu jego obejście, są nieważne. ZUS, w ramach swoich uprawnień, może dokonywać oceny postanowień umowy o pracę, szczególnie w zakresie wynagrodzenia, i w razie potrzeby, zakwestionować te, które są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
Ponadto, ZUS ma możliwość samodzielnego ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zasiłków, takich jak ubezpieczenie chorobowe, w sytuacjach, gdy istnieją wątpliwości co do prawidłowości zawartej umowy o pracę. Jest to istotne w kontekście zapewnienia uczciwości i sprawiedliwości w systemie ubezpieczeń społecznych oraz ochrony interesów wszystkich jego uczestników.
To może Cię również zainteresować
