Spis treści
Wynagrodzenie pracowników podlega ochronie. W kodeksie pracy znajdziemy konkretne informacje, czyli:
- zakaz zrzeczenia się wynagrodzenia i ewentualnego przeniesienia go na inną osobę (art. 84),
- konieczność określenia miejsca, terminu i formy wypłaty wynagrodzenia (art. 85 i 86),
- ograniczenia w dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia (art. 87-91).
Tak szeroka ochrona wynagrodzenia jest zrozumiała. Co więcej, ustawodawca ustanowił również sankcje dla pracodawców, którzy próbują ominąć przepisy.
Zakaz zrzeczenia się wynagrodzenia za pracę
Żaden pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia lub też przenieść swojego prawa na inną osobę. Oznacza to, że nawet pisemne złożenie oświadczenia o tej treści będzie nieważne. Podstawę nieważności stanowi przy tym art. 58 Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu pracy. Pracodawca nie powinien przyjąć takiego oświadczenia.
Pracownik ma prawo do zapoznania się z dokumentami, które służą do ustalenia wysokości jego wynagrodzenia. Ta możliwość jest zagwarantowana przez art. 94 pkt 9a Kodeksu pracy. Innymi słowy, jeśli chcesz zobaczyć, jak obliczane jest Twoje wynagrodzenie, masz do tego pełne prawo.
Informacje dotyczące Twojego wynagrodzenia są traktowane jako Twoje dobra osobiste, co oznacza, że są chronione prawnie. Dlatego bez Twojej zgody takie dane nie powinny być udostępniane osobom trzecim.
Pensja minimalna w Polsce
W 2024 roku minimalne wynagrodzenie w Polsce wynosi 4242 zł brutto od stycznia i wzrośnie do 4300 zł brutto od lipca. Minimalna pensja (lub płaca minimalna), została wprowadzona w celu zapewnienia minimalnego poziomu dochodów dla pracowników, umożliwiając im utrzymanie podstawowego standardu życia. Jest to najniższa zgodna z prawem kwota, jaką pracodawca musi wypłacić pracownikowi za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Jej wysokość jest corocznie aktualizowana, aby odzwierciedlać zmiany w kosztach życia i warunkach gospodarczych.
Podstawowym celem wprowadzenia pensji minimalnej jest ochrona pracowników przed niskimi wynagrodzeniami oraz zapewnienie, że osoby pracujące na pełny etat są w stanie zarobić wystarczająco, aby pokryć podstawowe koszty życia. Pensja minimalna stanowi również narzędzie do redukcji ubóstwa i nierówności dochodowych w społeczeństwie.
Potrącenia z pensji? Tak, ale nie w dowolnej kwocie
Istotną kwestią jest dokonywanie przez pracodawcę ewentualnych potrąceń z wynagrodzenia należnego pracownikowi. Warto pamiętać, że z pensji po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych potrąceniu podlegają tylko następujące należności:
Młodszy Specjalista ds. Kadr
ANMAR
- Tychy
Operator wózka widłowego | praca od zaraz | 6450 zł brutto | stała praca
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 200-6 450 zł brutto / mc
- Dzierżoniów
Manager Sprzedaży
LB THERM Sp. z o.o.
- Mazańcowice
Operator wózka widłowego | praca od zaraz | 6450 zł brutto | stała praca
Randstad Polska Sp. z o.o.
- 5 200-6 450 zł brutto / mc
- Wałbrzych
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne przewidziane w art. 108 Kodeksu pracy,
- potrącenia, na które pracownik wyraził zgodę (np. składki na benefity pracownicze).
Kwota wolna od potrąceń – czym jest i ile wynosi?
W 2024 roku minimalne wynagrodzenie w Polsce będzie się zmieniać dwa razy. W pierwszej połowie roku, od stycznia do czerwca, wyniesie ono 4242 zł, a w drugiej połowie, od lipca do grudnia, wzrośnie do 4300 zł. To ma wpływ na kwotę, którą pracodawca nie może potrącić z wypłaty pracownika, czyli tzw. kwotę wolną od potrąceń.
- Pełna wysokość minimalnego wynagrodzenia (po odjęciu składek na ubezpieczenia społeczne i zaliczki na podatek dochodowy), jeśli chodzi o potrącenia wynikające z tytułów wykonawczych na pokrycie długów innych niż alimenty.
- 75% minimalnego wynagrodzenia, gdy potrąca się zaliczki udzielone pracownikowi.
- 90% tego wynagrodzenia, jeśli chodzi o potrącanie kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 Kodeksu pracy.
W przypadku potrąceń alimentacyjnych z wynagrodzenia pracownika w Polsce pracodawca może potrącić z wynagrodzenia sumy do łącznej wysokości 60% wynagrodzenia netto, nawet jeśli jest to wynagrodzenie minimalne. Ważne jest, że w przypadku należności alimentacyjnych nie ma stosowanej kwoty wolnej od potrąceń, co może mieć duże znaczenie dla pracowników o niższych zarobkach.
Jeśli pracownik wyrazi pisemną zgodę na inne potrącenia, kwoty te będą różne. Ochronie podlega:
- cała kwota minimalnego wynagrodzenia, gdy potrąca się należności na rzecz pracodawcy,
- 80% jeśli chodzi o inne potrącenia, zgodnie z art. 91 § 2 Kodeksu pracy.
W jakiej kolejności następują potrącenia?
Kolejność potrąceń z wynagrodzenia pracownika w Polsce jest ściśle określona przez przepisy prawa pracy. Zgodnie z tymi przepisami, potrącenia dokonywane są w następującej kolejności:
- Należności alimentacyjne – to pierwszeństwo potrącenia świadczeń alimentacyjnych z wynagrodzenia pracownika. Są one potrącane przed innymi należnościami.
- Inne tytuły wykonawcze – po potrąceniach alimentacyjnych następują potrącenia z tytułu innych zobowiązań, które również są egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych. Mogą to być na przykład mandaty, zobowiązania kredytowe itp.
- Zadatki pieniężne udzielone pracownikowi – następnie dokonuje się potrąceń zaliczek pieniężnych, które zostały wcześniej udzielone pracownikowi przez pracodawcę.
- Kary finansowe – ostatnią kategorią są kary pieniężne nałożone na pracowników. Mogą to być kary za wykroczenia wynikające z nieprzestrzegania reguł i zasad BHP, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości itp.
Umowa zlecenie a ochrona wynagrodzenia
Wynagrodzenia z umów cywilnoprawnych w Polsce, takich jak umowy zlecenia czy umowy o dzieło, nie są chronione na podstawie przepisów kodeksu pracy. Oznacza to, że w przypadku egzekucji komorniczej, cała kwota wynagrodzenia z umowy cywilnoprawnej może być przedmiotem potrącenia, chyba że komornik zadecyduje inaczej.
Jeśli pracujesz na podstawie umowy zlecenia i martwisz się, że komornik zajmie całą Twoją wypłatę, istnieje sposób, aby temu zapobiec. Artykuł 833 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego w Polsce daje możliwość ochrony Twojego wynagrodzenia, podobnie jak w przypadku umowy o pracę.
Zgodnie z tym przepisem, jeśli Twoje wynagrodzenie z umowy zlecenia jest regularnie wypłacane i stanowi Twoje główne lub jedyne źródło dochodu, to nie może być zajęte w całości przez komornika. Innymi słowy, jeśli pieniądze z umowy zlecenia są tym, co utrzymuje Cię na co dzień, to przepisy kodeksu pracy chroniące wynagrodzenie mogą być stosowane także w Twoim przypadku.
Przy ocenie, czy wynagrodzenie z umowy zlecenia podlega ochronie, kluczowe jest regularne otrzymywanie takiej wypłaty i to, czy stanowi ona główne źródło utrzymania.
Podsumowanie
Prawo do wynagrodzenia za pracę jest traktowane jako jedno z najważniejszych praw pracowniczych. Przepisy kodeksu pracy szczegółowo określają mechanizmy ochrony wynagrodzeń, w tym zakaz rezygnacji z wynagrodzenia oraz zasady potrąceń. Ochrona ta jest nie tylko gwarantem godziwego życia pracowników, ale również stanowi narzędzie zapewniające sprawiedliwość społeczną i równość ekonomiczną.
W tym kontekście warto zwrócić uwagę na wprowadzone przepisy chroniące także osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych. Choć w przeszłości wynagrodzenia z tych umów nie cieszyły się taką samą ochroną jak te z umów o pracę, nowelizacje prawa, takie jak zmiana art. 833 kodeksu postępowania cywilnego, wprowadzają coraz większą równość w zakresie ochrony dochodów. Dzięki temu nawet osoby pracujące na tzw. „śmieciówkach” mogą liczyć na pewien poziom ochrony swoich zarobków.
Takie podejście do prawa pracy świadczy o zaangażowaniu ustawodawcy w obronę podstawowych praw pracowniczych i podkreśla, że praca, w każdej jej formie, jest wartością, która zasługuje na odpowiednią ochronę. Dzięki temu, pracownicy w Polsce mogą czuć się bardziej pewnie, wiedząc, że system prawny stoi na straży ich interesów ekonomicznych i socjalnych.
To może Cię również zainteresować
