Spis treści
Pytanie o możliwość rozszerzenia pracownikowi zakresu obowiązków pojawia się najczęściej w czasie światowego kryzysu. Wówczas przedsiębiorcy zmuszeni do redukcji etatów zastanawiają się, w jaki sposób rozdzielić zadania nieobecnych pracowników. Ponieważ rozszerzenie zakresu obowiązków osób zatrudnionych jest możliwe, warto wiedzieć, w jaki sposób zrobić to prawidłowo.
Pracodawca powinien pamiętać przede wszystkim o tym, że zatrudniając pracownika, jest zobowiązany przedstawić mu zakres jego obowiązków. Nie zawsze jednak ich zmiana musi być uregulowana pisemnie.
Co oznacza zakres obowiązków pracownika?
Zakres obowiązków wykonywanych przez pracownika zależy od powierzonego stanowiska pracy i jest sprawą bardzo indywidualną. Informacje o tym, w jaki sposób powinien świadczyć pracę i co będzie robić powinny zostać przedstawione już na etapie rekrutacji.
W umowach najczęściej znajduje się odpowiednia sekcja opisująca szczegółowo przyszłe obowiązki i czynności, jakie mają być wykonywane przez zatrudnionego. Nakładane zadania powinny być adekwatne do stanowiska i charakteru pracy. Pracodawca musi później przestrzegać tego, co wymienił – nie może przekraczać wyznaczonych przez siebie ram i bez konsekwencji dodawać kolejne obowiązki czy zadania. Jeśli coś wykracza poza ustalony zakres, pracownik może odmówić wykonania danego zadania.
Zgodnie z prawem, pracodawca może ustnie określić i przekazać pracownikowi informację o jego obowiązkach,. To od pracodawcy zależy, czy woli przedstawić je w formie pisemnej. Mimo wszystko warto się na nią zdecydować, aby uniknąć nieporozumień i niepotrzebnych konfliktów.
Wykaz czynności nie musi stanowić integralnej części umowy o pracę. Może zostać przedstawiony jako osobny dokument. Wtedy łatwiej będzie go zmienić. Jeśli zakres jest wpisany w umowę o pracę, konieczne jest zmienienie umowy lub wręczenie wypowiedzenia zmieniającego, co sprawia więcej zachodu.
Czy nowe obowiązki wymagają aneksu do umowy?
Nie zawsze w umowie musi się znaleźć dokładne wyszczególnienie obowiązków, jakie pracodawca powierza podwładnemu. W takiej sytuacji pracodawca faktycznie ma możliwość uszczegółowienia zakresu obowiązków swojego podwładnego. Inaczej mówiąc, nowe obowiązki – jeżeli wynikają z rodzaju pracy określonej w umowie o pracę – nie muszą zostać uregulowane dodatkowymi dokumentami. Pracodawca nie będzie miał zatem obowiązku dokonania wypowiedzenia warunków pracy (art. 42 Kodeksu pracy).
Jeżeli jednak w treści podpisanej przez strony umowy o pracę znalazły się dokładne szczegóły dotyczące pracy, jaką będzie wykonywać pracownik, konieczne będzie przygotowanie przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego. Wyjątkiem od tej zasady będzie sytuacja, w której zmiany warunków pracy będą mieściły się w zakresie uprawnień, np. osób zarządzających firmą.
Czym jest wypowiedzenie zmieniające?
Z wypowiedzenia zmieniającego pracodawca może skorzystać w każdej chwili. Takie wypowiedzenie uważa się za dokonane, jeżeli osoba zatrudniająca przedstawiła je w formie pisemnej. Pracownik może je przyjąć, ale może również odmówić przyjęcia zaproponowanych mu warunków pracy.
Co w sytuacji, gdy pracownik zdecydował, że zaproponowane mu przez pracodawcę obowiązki nie spełniają jego oczekiwań? Wówczas, zgodnie z art. 42 § 3 Kodeksu pracy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Kluczowe jest przy tym zamieszczenie pouczenia w tej kwestii w dokumencie wręczanym pracownikowi.
Przygotowanie wypowiedzenia zmieniającego będzie też konieczne w sytuacji, gdy zakres obowiązków pracownika ulegnie istotnej zmianie. Warto o tym pamiętać, ponieważ zgodnie ze stanowiskiem zaprezentowanym przez Sąd Najwyższy, istotne zmiany zakresu obowiązków nie mogą zostać uznane za polecenie służbowe (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2002 r., sygn. akt II UK 282/11).
Kiedy nie jest potrzebne wypowiedzenie zmieniające?
Nie zawsze pracodawca będzie musiał rozwiązać kwestię powierzenia obowiązków jednego pracownika drugiemu przez korzystanie z wypowiedzenia zmieniającego. Wystarczające może być porozumienie zmieniające. Co prawda jest ono uregulowane w kodeksie cywilnym, ale wystarcza, jeżeli strony zgodnie zgadzają się w kwestii obowiązków pracownika. W praktyce zatem by możliwe było zastosowanie porozumienia zmieniającego, konieczna jest zgoda obu stron umowy o pracę.
Czy pracownik może odmówić przyjęcia wypowiedzenia zmieniającego?
Tryb wypowiedzenia zmieniającego jest uregulowany w art. 42 Kodeksu pracy. Wypowiedzenie uważa się za prawomocne, jeżeli pracownikowi zostały przestawione na piśmie nowe warunki i obowiązki.
Jeśli pracownik odmówi przyjęcia zaproponowanych warunków, umowa o pracę zostanie rozwiązana z upływem okresu wypowiedzenia.
Jeśli pracownik nie złoży pisemnego oświadczenia o odmowie przed upływem połowy czasu wypowiedzenia, uznaje się, że wyraził zgodę na nowe warunki i je przyjmuje. Pismo wręczone przez pracodawcę powinno koniecznie zawierać informację o tym procesie. Jeśli pracodawca takiej informacji nie zamieścił, pracownik ma czas na złożenie oświadczenia o odmowie do końca okresu wypowiedzenia.
Rozszerzenie obowiązków pracownika
Czasem rozstanie z pracownikiem jest nieuniknione. W takiej sytuacji osoby pozostające w firmie często muszą przejąć obowiązki swoich byłych koleżanek i kolegów. Co w takim przypadku? Czy takie osoby muszą podpisać wypowiedzenie zmieniające warunki umowy o pracę?
Jeśli zakres obowiązków został przedstawiony ustnie lub w formie pisemnej jako osobny dokument, pracodawca ma obowiązek poinformować pracowników o zmianie ich obowiązków w takiej samej formie, podając przy tym datę wejścia zmian w życie.
Jeżeli jednak w umowie o pracę wypisane zostały szczegółowe obowiązki i zadania dla danego stanowiska i rodzaju pracy, wymagana jest zgoda pracownika i wypowiedzenie zmieniające. Może być też tak, że drobne zmiany warunków pracy, lub takie, które mieszczą się w zakresie uprawnień kierowniczych (czyli są poleceniem służbowym), nie będą wymagały podejmowania takich kroków.
Podsumowanie
Pracodawcy w celu efektywnego przejęcia obowiązków przez pozostałą kadrę, powinni jasno przedstawić zakres zadań już na etapie rekrutacji. Umowy o pracę często zawierają szczegółowe opisy obowiązków, jednak możliwa jest również komunikacja ustna w tej kwestii.
W przypadku istotnych zmian w zakresie obowiązków pracowników, konieczne może być przygotowanie wypowiedzenia zmieniającego warunki umowy o pracę, chyba że zmiany mieszczą się w ramach rodzaju wykonywanej pracy. Porozumienie zmieniające może być alternatywną formą uregulowania zmian w zakresie obowiązków, o ile obie strony wyrażą na to zgodę.