Koronawirus i tarcza antykryzysowa

Koronawirus a Kodeks pracy. Co mogą pracownik i pracodawca?

2 kwietnia 2020

4 z 5

Ocena: 4 z 5 | 4 głosy

4 głosy

19 komentarzy
Koronawirus a Kodeks pracy. Co mogą pracownik i pracodawca?
Od miesiąca cała Europa walczy z epidemią koronawirusa, który ostatnio dotarł również do Polski. Sytuacja generuje sporą panikę w społeczeństwie. Wśród różnych postaw wobec zapobiegania i profilaktyki nie brakuje też tych, którzy bagatelizują ryzyko, nie zdając sobie sprawy z powagi sytuacji w obliczu pandemii. Wiąże się to m.in. z zachowaniem w miejscu pracy i trybem wykonywania zadań. Jaki obowiązki w tych okolicznościach ma pracodawca i pracownik?

Wirus COVID-19, potocznie zwany koronawirusem, objął swoim zasięgiem niemal cały glob. Dokładnie 4 marca 2020 roku w Polsce zdiagnozowano obecność koronawirusa u pierwszego pacjenta. To wydarzenie przyspieszyło proces legislacyjny ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Ustawa przyniosła kilka zmian obowiązujących pracodawców oraz pracowników. Wskazała też pewne zachowania, jakie należy stosować wobec narastającego zagrożenia ze strony koronawirusa. 

Koronawirus a praca – jak pracować w obliczu pandemii?

12 marca 2020 kolejne zachorowania na koronawirusa stwierdzono już w 114 krajach, a Światowa Organizacja Zdrowia WHO oficjalnie ogłosiła pandemię. W Polsce podjęto kroki w celu zminimalizowania rozwoju choroby, również te wymagające legislacji. Niestety specustawa dotycząca zapobieganiu rozpowszechniania się koronawirusa nie dała odpowiedzi na wszystkie najbardziej nurtujące pytania. Wprowadziła jednak pewną bardzo ważną zmianę względem kodeksu pracy.

Video

Szukasz pracy?

Magazynier - operator wózka widłowego

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 5 100-6 000 zł brutto / mc
  • Nowiny
Dodana

Kierowca C+E

WOJTAN TRANSPORT SP.J.

  • 8 000 zł netto / mc
  • Dąbrowa Górnicza
Dodana

Pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500-4 950 zł brutto / mc
  • Bodzentyn
Dodana

Pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 4 500 zł brutto / mc
  • Kajetanów
Dodana

Operator maszyn produkcyjnych/pracownik produkcji

Randstad Polska Sp. z o.o.

  • 5 100-6 000 zł brutto / mc
  • Kielce
Dodana

Pracodawcy na mocy art. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 roku mają prawo odesłać pracowników do tak zwanej pracy zdalnej dla zmniejszenia ryzyka rozprzestrzeniania się koronawirusa. Przymusowe świadczenie pracy poza miejscem jej stałego wykonywania może trwać przez okres maksymalnie 14 dni. Dotychczas kodeks pracy pozwalał na oddelegowanie do pracy zdalnej, ale jedynie za zgodą pracownika. Specustawa w celach skutecznej walki z rozprzestrzenianiem się wirusa COVID-19 zniosła warunek zgody pracownika. W efekcie praca zdalna może zostać narzucona.

Początkowo zalecano, by pracownicy byli oddelegowywani do pracy zdalnej głównie w przypadku uzasadnionych obaw o rozprzestrzenianie choroby, obecnie eksperci zalecają korzystanie z tej możliwości na wszystkich stanowiskach, na których praca zdalna może być wykonywana równie skutecznie, jak we właściwym miejscu pracy.

Uwaga!
Bezwzględna izolacja powinna dotyczyć osób, które wróciły do pracy po pobycie na terenach intensywnego rozwoju epidemii koronawirusa lub które mają regularnie styczność z takimi osobami (członkowie rodziny). Pracownicy z takim ryzykiem powinni pracować zdalnie lub przebywać na urlopie do odwołania.

W przypadku braku możliwości odesłania do pracy zdalnej pracodawca może okresowo zwolnić pracownika ze świadczenia pracy. W tym wypadku należy jednak wypłacić pełne wynagrodzenie za okres zwolnienia. 

Zgodnie z postanowieniami rządu w sprawie walki z rozpowszechnianiem się wirusa COVID-19 na okres dwóch tygodni zamknięto wszystkie placówki edukacyjne i kulturowe. To postawiło pracowników przed problemem zapewnienia opieki swoim dzieciom. Specustawa wprowadza dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Do otrzymania zasiłku jest uprawniony każdy ubezpieczony pracownik zwolniony od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem ze względu na zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły w związku walką z COVID-19. Więcej o zasadach tego świadczenia wyjaśniamy w artykule: Koronawirus - opieka nad dzieckiem i uprawnienia rodziców

Koronawirus a Kodeks pracy – prawa i obowiązki pracownika

Pracownicy mają słuszne obawy przed świadczeniem pewnych obowiązków służbowych. Czy mogą odmówić chodzenia do pracy na podstawie swoich obaw? Przede wszystkim warto się dobrze zastanowić, czy nie popada się w nadmierną panikę. W wielu sytuacjach tak naprawdę nie ma wysokiego ryzyka zarażenia się koronawirusem. Mimo to istnieją określone okoliczności, w których pracownik ma prawo odmówienia świadczenia pracy.

Przede wszystkim jeżeli pracodawca wyda polecenie wyjazdu służbowego w rejon, gdzie występuje koronawirus, to pracownik ma prawo odmówienia wykonania polecenia. Podstawą jest tu występowanie bezpośredniego zagrożenia swojego życia lub zdrowia oraz ryzyko rozpowszechnienia choroby zakaźnej. Odmowę uzasadnia art. 210 § 1 KP. Na mocy tego artykułu pracownicy mogą także powstrzymać się od pracy, jeżeli okaże się, że współpracownik przebywał w rejonach zagrożonych koronawirusem, a mimo to wrócił do pracy w siedzibie firmy.

Warto wiedzieć
Zgodnie z art. 210 § 1 Kodeksu pracy pracownicy zawsze mają prawo do odmówienia wykonywania pracy, jeżeli warunki zagrażają ich życiu lub zdrowiu.

Odmowa wykonywania pracy nie jest jednoznaczna z dłuższym wolnym. Najczęściej pracodawca musi zezwolić na pracę zdalną bądź zaproponować pracownikowi urlop płatny lub bezpłatny, ale zatrudniony powinien pozostać dyspozycyjny w razie zmiany decyzji pracodawcy.

W tym miejscu warto wspomnieć o jeszcze jednym obowiązku pracownika wynikającym z Kodeksu Karnego. Osoby, które odbyły podróż za granicę w rejony zagrożone koronawirusem i umyślnie nie odbyły kwarantanny oraz nie poddały się profilaktycznym badaniom, mogą ponieść odpowiedzialność karną.

Zgodnie z art. 165 § 1 ust. 1 KK. osoby dopuszczające się szerzenia choroby zakaźnej podlegają karze. Przebywanie w rejonach zagrożonych i udanie się do pracy bez poinformowania pracodawcy o zagrożeniu jest w istocie szerzeniem choroby zakaźnej. Takie przewinienie jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Lepiej więc zastosować się do obowiązujących zasad - dowiedz się dokładnie, co w okresie pandemii mogą pracownik i pracodawca według Kodeksu pracy.

Koronawirus a skierowanie na badania lekarskie

Specustawa o koronawirusie nie zmieniła jeszcze jednej ważnej kwestii, co do której pracodawcy mieli spore wątpliwości. Pracodawcy nie mogą oddelegować pracowników na badania lekarskie, nawet jeżeli podejrzewają zarażenie wirusem COVID-19. Osoba z objawami ma zadzwonić na infolinię i/lub udać się do miejscowego oddziału chorób zakaźnych, ale sam pracodawca nie ma możliwości zlecenia badań pracowniczych z tego tytułu.

Zgodnie z art. 229 KP pracownik podlega tylko badaniom profilaktycznym: wstępnym, okresowym oraz kontrolnym. Podejrzenie choroby zakaźnej nie daje z punktu widzenia Kodeksu pracy podstawy wykonania badań poza terminami wynikającymi z częstotliwości wykonywania badań okresowych.

Profilaktyka walki z koronawirusem

Główny Inspektor Sanitarny wydał zestaw wytycznych dla przedsiębiorców. Zbiór zasad do przestrzegania przez pracodawców i pracowników powinien pomóc w zatrzymaniu rozpowszechniania się wirusa COVID-19. Bardzo ważne jest uświadamianie pracowników o powadze sytuacji i wdrożenie zalecanej profilaktyki.

Koronawirus profilaktyka - infografika

Źródło: https://www.gov.pl/web/zdrowie/co-musisz-wiedziec-o-koronawirusie

Zalecenia Głównego Inspektora Sanitarnego wobec rozprzestrzeniania się koronawirusa:

  1. Należy zachować bezpieczną odległość od rozmówców (1-1,5m).
  2. Stawiać nacisk na obsługę klientów przez urządzenia teleinformatyczne.
  3. Preferować dokonywanie bezgotówkowych płatności.
  4. Promować dokładne i regularne mycie rąk wodą z mydłem bądź dezynfekcję środkiem na bazie alkoholu.
  5. Zapewnić miejsce dla personelu oraz klientów do mycia rąk.
  6. Umieścić dozownik z mydłem w łatwo dostępnym miejscu.
  7. Wywiesić instrukcję dokładnego mycia rąk.
  8. Rozpowszechniać wiedzę z zakresu BHP.
  9. Uczulać pracowników na niedotykanie rękoma twarzy, zwłaszcza ust, nosa i oczu.
  10. Przestrzegać higieny kaszlu i oddychania. Kaszleć w łokieć bądź chusteczkę.
  11. Nie unikać zwracania uwagi współpracownikom i klientom odnośnie kultury kichania i kaszlu.
  12. Zadbać o czystość pomieszczeń i stanowisk pracy.

W celu wsparcia i pomocy w radzeniu sobie z sytuacją Ministerstwo Zdrowia uruchomiło infolinię: 800 190 590 dotyczącą postępowania w sytuacji podejrzenia zakażenia koronawirusem. W razie wątpliwości co do zachowania w konkretnych sytuacjach warto poradzić się specjalistów.

Przeczytaj także nasz artykuł o miejscach pracy z wysokim ryzykiem zarażenia: Zawody najbardziej narażone na koronawirusa - kto może zachorować? 

Wirus COVID-19 rozpowszechnia się z zaskakującą prędkością i trudno będzie go całkowicie zahamować. Mimo wszystko wspólnymi siłami społeczeństwo może zadbać o jego spowolnienie do czasu opracowania skutecznych szczepionek. Duża w tym rola właśnie odpowiedzialnych pracodawców i pracowników. Najważniejsze to nie wpadać w panikę i rozsądnie stosować się do nakreślonych zasad.

Podsumowanie:
  • Specustawa dotycząca zapobieganiu rozprzestrzeniania się koronawirusa daje pracodawcom prawo do odesłania pracowników do pracy zdalnej na okres maksymalnie 14 dni.
  • W przypadku braku możliwości odesłania do pracy zdalnej pracodawca może okresowo zwolnić pracownika ze świadczenia pracy, ale wypłacić pełne wynagrodzenie za okres zwolnienia.
  • Pracownicy mają prawo odmówić wykonywania pewnych obowiązków służbowych związanych z ryzykiem zarażenia koronawirusem, np. wyjazdu służbowego do rejonu zagrożonego wirusem.
  • Pracodawcy nie mają prawa delegować pracowników na badania lekarskie związane z podejrzeniem zarażenia koronawirusem, a osoba podejrzewająca zakażenie powinna zgłosić się na infolinię lub do miejscowego oddziału chorób zakaźnych.

Najczęściej zadawane pytania

Czym jest koronawirus?

Epidemia, która wybuchła początkowo w chińskim Wuhan, a następnie na całym świecie, dotyczy SARS-CoV-2, wirusa z rodziny tzw. koronawirusów występujących u ptaków i ssaków. Objawy choroby, którą powoduje wirus, nazwanej COVID-19, przypominają sezonową grypę: wysoka gorączka, osłabienie, kaszel i trudności w oddychaniu.

Jak pracować podczas epidemii koronawirusa?

Rząd i Ministerstwo Zdrowia zalecają wdrożenie najważniejszych zasad profilaktyki przeciw rozprzestrzenianiu się COVID-19: między innymi regularne mycie rąk, ograniczony kontakt z osobami kaszlącymi czy kichającymi, stosowanie środków dezynfekujących. Dodatkowo zaleca się oddelegowanie do pracy zdalnej tam, gdzie to możliwe, na okres intensywnego rozwoju epidemii.

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Patrycja Kosek

Dziennikarz

Specjalista digital marketingu, redaktor, copywriter i dziennikarz. Ma ponad 10 lat doświadczenia. Poza pisaniem i korektą zajmuje się zarządzaniem i optymalizacją treści, a także planowaniem i realizacją kampanii marketingowych oraz projektów link outreach na potrzeby SEO.

19 komentarzy

Kasia

Kasia

Wprowadzenie pracy zdalnej to dla naszych firm duże ułatwienie w obliczu pandemii. Jesteśmy jednak przygotowani na to, aby prowadzić biznes także w trybie tradycyjnym, zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Bogna

Bogna

Przeraża mnie perspektywa szukania pracy w obliczu pandemii. Czy pracodawcy będą nadal chętni do zatrudnienia nowych pracowników, czy bardziej skorzystają z pracy zdalnej? Mam wiele pytań, ale brakuje odpowiedzi.
Karina

Karina

Jako osoba szukająca pracy, martwię się, jak wpływ pandemii na rynek pracy może utrudnić znalezienie zatrudnienia. Mam nadzieję, że rząd podejmie odpowiednie kroki, aby zminimalizować negatywne skutki dla ludzi szukających pracy.
sylwia

sylwia

Cieszę się, że ustawowo przysługuje mi praca zdalna, jeśli tylko istnieje taka możliwość. W dzisiejszych czasach technologia pozwala na wykonywanie wielu obowiązków w trybie zdalnym, dzięki czemu nie muszę ryzykować swojego zdrowia.
pacjent

pacjent

Człowiek nie miał wtedy wielu możliwości do realizacji jak do teraz rejonowa służba zdrowia chociażby jest na wczasach.
Lidia

Lidia

Jak można reagować gdy kierownik jest za ambitny i naraża pracowników?
Rodzic

Rodzic

Kiedy mogę składać o te moje wynagrodzenie do krus odnośnie opieki nad dzieckiem. Nie mogę teraz się dodzwonić do Krus Nowy Sącz.
Kiwi

Kiwi

Co jeśli pracownik miał umowę na czas określony i umowa kończy się w trakcie trwania pandemii , ? Czy pracodawca może nie przedłużyć umowy?
Asia

Asia

Czy pracodawca ma prawo wysłać mnie na 2 tygodniowy urlop dla mojego bezpieczeństwa?
Kama11

Kama11

Co jeśli z powodu pandemi odwołane sa wszystkie busy do miejsca pracy? Czy lekarz moze dac mi wtedy L4 ? Co zrobic ?
P. W.

P. W.

Dzień dobry, a co w sytuacji pracownika pod agencją ? Jestem ze Śląska, bardzo dużo ludzi tutaj pracuje w Czechach za pośrednictwem agencji. Spora większość firm pozwalniala całe agencje, setki ludzi potrąciły pracę. Co w takiej sytuacji?
prawo

prawo

Pracodawca ogłosił, że kobiety mające dzieci, maja skrócony czas pracy w czasie epidemii. Pozostałe kobiety pracują normalnie 8 godz. Co na to prawo, co z łamaniem praw człowieka?
mimo

mimo

Świetnie, a co w sytuacji gdy pracodawca (zakład produkcyjny do 20 osób) za jedyne środki zapobiegawcze uznał zakup płynów do dezynfekcji w atomizerach, częste mycie rąk, ale słowem nie wspomniał o ograniczeniu niepotrzebnych kontaktów miedzy pracownikami. Mimo próśb i zwracania uwagi na problem jadalnia w pierwsze zapełniona w pełni, pogaduchy miedzy pracownikami non stop i dreptanie w te i we wte po całej firmie. Osobiście profilaktycznie wyizolowałem swoją rodzinę od reszty rodziny, ale praca w miejscu gdzie reszta pracowników ma to gdzieś i ciągle bez konkretnej potrzeby kontaktuje się z innymi jest w tym momencie bezsensowna... Jak przekonać pracodawcę, że jeśli chce funkcjonować jak najdłużej to powinien wprowadzić dodatkowe środki zapobiegawcze?
Czy

Czy

A czy pracodawca może wezwać mnie do pracy w galerii handlowej (sklep odzieżowy który jak wiadomo jest zamknięty) do prac logistyczno-magazynowych czyli sprzątania, odsylanua towaru itp.? Czy nie powinien za to dać mi pracy zdalnej a jeśli nie ma takiej możliwości to po prostu pozwolić tak jak to ograniczenie handlu miało w zamyśle zostać w domu i nie narażać się na wirusa?
Marek

Marek

Wszędzie głośno o Koronce. A co z badaniami okresowymi. Dziś byłem - krew pobrali - oczywiście się narażałem - no ale cóż - mój problem? Wizyt u lekarzy specjalistów najprawdopodobniej nie będzie bo są odwołane i ich realizacja stoi pod wielkim znakiem zapytania. Natomiast Kierownik w pracy wzrusza tylko ramionami. I co - BRAK BADAŃ - BRAK MOŻLIWOŚCI WYKONYWANIA PRACY. Ktoś o tym bardzo istotnym problemie najwyraźniej zapomniał, a tyle się mówi o ochronie pracowników.
789

789

Czy jeżeli zamknięto galerię, w której pracuję, to czy pracodawca ma prawo w obecnej sytuacji mnie zwolnić?
KINGA

KINGA

A co w przypadku, gdy otrzymaliśmy e-mail od Prezesa o pracy zdalnej, a gdy chciałam otrzymać narzędzie do tej pracy (laptopa) to szef mnie poinformował, że dla mnie nie ma i że nie spodziewał się takiej mojej postawy
przedszkolanka

przedszkolanka

a gdzie podziały się inne komentarze?
123

123

Pozytywny artykuł, jednak zabrakło odniesienia do art. 81 Kodeksu Pracy ;)

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.