Urząd Pracy, ZUS, PIP i Urząd Skarbowy

Pracujesz "na czarno"? Sprawdź, jakie sankcje Ci grożą

5 grudnia 2019

5 z 5

Ocena: 5 z 5 | 4 głosy

4 głosy

23 komentarze
Pracujesz "na czarno"? Sprawdź, jakie sankcje Ci grożą
Utrata pracy to bardzo złożone zagadnienie. Szczególne trudności w odnalezieniu się na rynku pracy mają pracownicy niewykwalifikowani, którzy nie posiadają wykształcenie, nie mogą również pochwalić się dużym doświadczeniem.

Jakie są konsekwencje pracy na czarno?

W ostatnich latach sytuacja na rynku pracy w Polsce diametralnie się zmieniła. Specjaliści mówią o rynku pracy pracownika, bo to pracodawcy mają w ostatnim czasie bardzo duży problem ze znalezieniem osób chętnych do pracy. W listopadzie 2016 r. bezrobocie było wyjątkowo niskie – wyniosło raptem 8,2% (informacja podana przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej). Na ten stan rzeczy wpływ ma m.in. wprowadzenie programu Rodzina 500 plus. Nie oznacza to jednak, że problem pracy „na czarno” zniknął z rynku. Przeciwnie – inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy co roku ujawniają nieprawidłowości związane z zatrudnianiem pracowników na czarno.

Praca na czarno – kiedy możemy o niej mówić?

Rynek pracy to przede wszystkim dwie strony – przedsiębiorcy oraz ludzie, którzy poszukują pracy. Istniejące na rynku pracy zjawisko społeczne, nazywane bezrobociem, polega na tym, że osoby zdolne do pracy oraz deklarujące chęć jej podjęcia, z różnych powodów nie mogą znaleźć zatrudnienia. Osoby, które przez długi czas pozostają na bezrobociu, często uznają, że jedynym wyjściem z tej sytuacji jest zatrudnienie na czarno. Przyczyną podejmowania się zatrudnienia bez umowy jest najczęściej widmo niepewności ekonomicznej oraz postępujący proces zubożenia społeczeństwa, zwłaszcza w przypadku osób mających średnie oraz niskie kwalifikacje. Są to osoby, które podejmują się każdej pracy zarobkowej, nawet takiej, która nie jest formalnie zgłoszona, czyli właśnie na czarno.

Na czarno, czyli jak?
O pracy na czarno mówi się wtedy, gdy pracownik wykonuje pracę najemną bez nawiązywania stosunku pracy, czyli bez umowy o pracę, umowy o dzieło, umowy zlecenia, czy innej umowy pisemnej między pracownikiem a pracodawcą.

Oznacza to, że pracownik wykonuje swoje obowiązki i otrzymuje za nie wynagrodzenie, ale nie może liczyć na żadne świadczenia, nie ma też gwarancji i prawnego zabezpieczenia, że otrzyma wypłatę (nie mówiąc już o jej terminowości). Nie jest też w żaden sposób ubezpieczony przez pracodawcę, ponieważ oficjalnie u niego nie pracuje. Zatrudnienie na czarno jest bardzo opłacalne dla przedsiębiorców, ponieważ pozwala znacząco obniżyć koszty zatrudnienia. Pracownik ma z niej korzyści finansowe, ponieważ jego dochód nie jest opodatkowany ani oskładkowany.

Należy jednak pamiętać, że taka forma pracy jest nielegalna – kara za zatrudnienie na czarno jest dość dotkliwa. W dalszej części wyjaśniamy, jakie problemy się z tym wiążą, oraz gdzie i jak zgłosić lub udowodnić pracę na czarno. Krótko o tym mówi się również w tym filmiku:

Video

Szukasz pracy?
Dodana

Mechanik Utrzymania Ruchu

Extral Sp. z o.o.

  • Rybnik
Dodana

Mechanik Utrzymania Ruchu

Extral Sp. z o.o.

  • Żory
Dodana
Dodana
Dodana

Praca bez umowy – konsekwencje dla pracodawcy

Jako pracownik wykonujący pracę bez umowy o pracę czy nawet umowy cywilnoprawnej, musisz mieć świadomość, że w razie kontroli, pracodawca zostanie surowo ukarany. Co mogą przedstawiciele Państwowej Inspekcji Pracy w tym zakresie?

Inspektorzy mogą nałożyć na pracodawcę mandat w wysokości do 2 000 zł. Dodatkowo sprawa może zostać skierowana do sądu, ten zaś może nałożyć na przedsiębiorcę karę grzywny. To jednak nie wszystko, bo o fakcie nielegalnego zatrudniania są powiadamiane również inne urzędy:

  • ZUS – pracodawca ma obowiązek odprowadzać za pracownika składki (m.in. społeczne i zdrowotne),
  • właściwy urząd skarbowy – zachodzi podejrzenie, że skoro pracownik nie otrzymał umowy, to pracodawca nie odprowadza podatku.

Przedsiębiorca może zatem spodziewać się sporych problemów, jeżeli nie wręczy swojemu pracownikowi umowy. Gdy mowa o umowie o pracę, to musi być ona podpisana przed dopuszczeniem pracownika do stanowiska pracy. Takie rozwiązanie zostało wprowadzone stosunkowo niedawno temu. Jakie kary za pracę na czarno grożą w 2019 roku?

Kary za pracę na czarno 2019

  • 2 tysiące złotych mandatu za niesporządzenie pisemnej umowy między pracodawcą a pracownikiem
  • 5 tysięcy złotych mandatu za dokonanie tego samego wykroczenia drugi raz
  • Od 1 tysiąca do 30 tysięcy kary, jeśli inspektor pracy postanawia skierować sprawę do sądu
  • 5 tysięcy złotych kary za nieopłacanie składek za pracownika
  • Od 3 tysięcy do 5 tysięcy złotych kary za niezgłoszenie danych, które mają wpływ na wymiar składek na Funduszu Pracy 
  • Kara w wysokości 720 stawek dziennych lub pozbawienie wolności do 3 lat, jeśli pracodawca zostanie uznany za winnego przestępstwa skarbowego

Praca na czarno – konsekwencje dla pracownika

Jeżeli wykonujesz pracę na czarno, to musisz wiedzieć, że zasadniczo nie grożą ci żadne konsekwencje – zostaniesz jedynie pouczony w zakresie swoich praw. Nie oznacza to jednak, że nie możesz mieć problemów – wszystko zależy od tego, czy masz status osoby bezrobotnej.

Czy wiesz, jakie są konsekwencje pracy na czarno dla osoby ze statusem bezrobotnego? Jako osoba bezrobotna, czyli zarejestrowana w urzędzie pracy, masz konkretne obowiązki. Jednym z najważniejszych jest regularne stawianie się w urzędzie. W ten sposób wyrażasz gotowość do podjęcia zatrudnienia. Jeżeli pracujesz „na czarno”, to faktycznie naruszasz przepisy, które cię obowiązują. Osoba podejmująca zatrudnienie, która nie powiadomi o tym fakcie urzędników w terminie 7 dni, podlega karze od 500 do 5 tysięcy złotych. Twój portfel może zostać zatem uszczuplony o sporą kwotę pieniędzy. Czy jesteś na to gotowy?

Jeżeli na pracy na czarno przy jednoczesnym posiadaniu statusu osoby bezrobotnej zostaniesz złapany po raz pierwszy, to kara z pewnością będzie najniższa. Musisz jednak wiedzieć, że ponowne niedopełnienie formalności będzie wiązać się z tym, że zostanie nałożona na ciebie najwyższa kara. Dodatkowo będziesz miał problem z ponowną rejestracją w Urzędzie Pracy. Poniżej wyjaśniamy więcej szczegółów, na temat tego, jaki związek z pracą na czarno może mieć Urząd Skarbowy.

Gdzie zgłosić pracę na czarno?
Jeśli wiesz o zatrudnieniu na czarno w twoim miejscu pracy, możesz to zgłosić do Państwowej Inspekcji Pracy, która następnie przeprowadzi kontrolę i jeśli wykryje wykroczenie, zawiadomi Urząd Kontroli Skarbowej.

Skarga może mieć formę telefaksu, wiadomości przekazanej pocztą elektroniczną, formularza e-skargi lub protokołu przekazanego ustnie. Zgłaszający ma prawo nie wyrazić zgody na ujawnienie powodu kontroli.

Praca na czarno a Urząd Skarbowy

Pracownik powinien wiedzieć, gdzie zgłosić pracę na czarno, aby wymóc na pracodawcy podpisanie umowy – najlepiej przedstawić problem w Państwowej Inspekcji Pracy. Jest to bardzo ważne zwłaszcza w sytuacji, gdy pracodawca zwleka z wypłatą wynagrodzenia. Trzeba jednak pamiętać, że wówczas pracodawcy grozi grzywna. Szczególnie często wyszukiwana jest w sieci kwestia „praca na czarno a urząd skarbowy”, ponieważ to właśnie urząd skarbowy ma z tego tytułu największe straty i może nałożyć najbardziej dotkliwe kary. Grzywną może być ukarany także pracownik, zwłaszcza gdy był zarejestrowany w urzędzie pracy i nie zgłosił podjęcia zatrudnienia.

Jak udowodnić pracę na czarno?

Jeśli pracodawca nie podpisał umowy z pracownikiem i wykorzystał to, nie wypłacając wynagrodzenia miesięcznego, pracownik może wnieść w tej sprawie pozew do sądu. Następnie do pracownika należy udowodnienie faktu, że wykonywał pracę w firmie na danym stanowisku oraz określenie, jakie z tego tytułu należy mu się wynagrodzenie. Jako dowód mogą posłużyć zeznania świadków, wiadomości SMS, maile lub zdjęcia.

Nielegalne zatrudnienie, czy też praca na czarno może być rozpatrywana na kilku płaszczyznach. Z jednej strony to ogromne oszczędności finansowe po stronie pracodawcy. Nie musi on odprowadzać szeregu składek, nie udziela urlopów wypoczynkowych, nie kieruje zatrudnionych przez siebie osób na szereg badań lekarskich czy też kursy z zakresu BHP. Pracownik może zaś korzystać z ubezpieczenia, czyli być zarejestrowanym w Urzędzie Pracy i jednocześnie otrzymywać wynagrodzenie. Oczywiście, co należy podkreślić, taki proceder jest niezgodny z prawem i sprzeczny z interesem społecznym. Ponadto, jeżeli dokładniej przyjrzeć się pracy na czarno, zauważyć można także jej ogromne wady, które dotyczą zarówno pracodawcy, jak i pracownika.

Istota pracy na czarno

Rozważania o nielegalnym zatrudnieniu warto rozpocząć od wyjaśnienia samego pojęcia ?praca na czarno?. Odpowiedź na pytanie, kiedy ma ona miejsce, znaleźć można w Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zgodnie z przywołanym aktem, nielegalna praca zarobkowa oznacza:

  • zatrudnienie przez pracodawcę osoby bez potwierdzenia na piśmie w wymaganym terminie rodzaju zawartej umowy i jej warunków,
  • niezgłoszenie osoby zatrudnionej lub wykonującej inną pracę zarobkową do ubezpieczenia społecznego,
  • podjęcia przez bezrobotnego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy,
  • powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi nieposiadającemu zezwolenia na pracę, w przypadkach gdy jest ono wymagane, lub powierzenia wykonywania pracy na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę (z wyłączeniem sytuacji, które precyzuje art.88i tejże Ustawy).

Z powyższego wynika, że kanon nielegalnego zatrudnienia jest szeroki i obejmuje wiele sytuacji zarówno pod stronie pracodawcy, jak i pracownika. Ponadto, prawo złamane może zostać również przez niedokładne sprawdzenie dokumentów cudzoziemca, który stara się o posadę.

Praca na czarno a pracodawca

Na wstępie zaznaczono, że pracodawca, który zatrudnia na czarno czerpie, lub też patrząc z drugiej strony nie ponosi kosztów finansowych. Nie musi odprowadzać składek ani zaliczek na podatek od świadczącej dla niego pracę osoby. Zatrudnianie na czarno, które zostanie ujawnione przy ewentualnej kontroli, może jednak być dotkliwe dla portfela zatrudniającego. W takim przypadku grozi mu nie tylko mandat w wysokości od 1 000zł do 2 000zł za dopuszczenie pracownika do wykonywania pracy przed podpisaniem właściwego dokumentu, ale również szereg innych kar. I tak, w przypadku, gdy inspektor stwierdzi w zakładzie pracy kolejną nieprawidłowość może skierować stosowny wniosek do sądu. W tym przypadku pracodawca może zostać ukarany grzywną sięgającą nawet do 30 000zł.

Inspektor przeprowadzający kontrolę może również wystosować pismo do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i poinformować podmiot ten o niewpłaconych składkach na ubezpieczenie społeczne. I wówczas urzędnicza machina rusza, zaś pracodawca może zostać ukarany dodatkową karą nawet do 5 000zł zgodnie z art. 98 ust. 1 pkt 1 i 2 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

Trzecim podmiotem, który może zainicjować postępowanie, jest urząd skarbowy. Podobnie, jak Zakład Ubezpieczeń Społecznych, działa on na podstawie zawiadomienia inspektora. Dochodzić będzie podatków, które nie zostały odprowadzone zgodnie z obowiązującymi aktualnie przepisami.

Konsekwencje pracy na czarno

I pracownik w niektórych sytuacjach może boleśnie odczuć fakt, iż pracuje na czarno. Mowa o sytuacji, w której będąc osobą zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy, będzie pracował zarobkowo i nie powiadomi właściwego urzędu w terminie 7 dni od momentu podjęcia zatrudnienia. W takim przypadku jego kieszeń może zostać uszczuplona od 500 do nawet 5 000zł zgodnie z art. 119 ust. 2 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Kara wymierzona zostaje przez sąd w oparciu o stosowny wniosek przeprowadzającego kontrolę inspektora. Ponadto, pracownik taki zostanie także wezwany do urzędu skarbowego celem przesłuchania, gdyż istnieje duże prawdopodobieństwo, że zatrudniająca go firma nie odprowadziła należytego podatku dochodowego.

Pracownik, który podejmuje się pracy na czarno nie może też liczyć na szereg uprawnień, które przysługują każdemu zatrudnionemu na umowę o pracę. Nie będzie korzystał on z płatnych urlopów wypoczynkowych, nie będzie przysługiwać mu leczenie w publicznej służbie zdrowia. Ponadto, pojawia się szereg licznych problemów natury psychologicznej. Osoba taka nie ma pewności, że otrzyma pensję w terminie, że będzie ona rzeczywiście wynosiła tyle, ile ustalone zostało na początku. Dalej, warto również zauważyć, że trudno mówić o ciągłości zatrudnienia na określonych zasadach. Wszystko to powoduje, że de facto otrzymywanie wyższej pensji okupione jest niepewnością jutra.

To może Cię również zainteresować

Praca na czarno - na tak czy na nie?

Najczęściej zadawane pytania

Co to jest praca na czarno?

Praca na czarno to potoczna nazwa podejmowania pracy bez umowy pisemnej między pracownikiem a pracodawcą. Praca na czarno jest, krótko mówiąc, nielegalna.

Co grozi za zatrudnianie pracowników na czarno?

Pracodawca, który zatrudnia pracowników na czarno, może zostać ukarany finansowo mandatem o wysokości 2000 złotych od jednego pracownika, jeśli jest to pierwszy taki przypadek.

Gdzie zgłosić pracę na czarno?

Pracodawcę zatrudniającego pracowników bez umowy można zgłosić do Państwowej Inspekcji Pracy, która następnie przeprowadza kontrolę w celu sprawdzenia, czy wykroczenie rzeczywiście ma miejsce.

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Ewa Sztuczka-Mazur

Social Media Manager

Social Media Manager w branży HR, autorka tekstów, copywriterka, specjalistka Facebook ADS, wokalistka i pszczelarka.
Obecnie w Aplikuj.pl odpowiedzialna głównie za treści z obszaru miękkiego HR oraz prawa pracy.

23 komentarze

anonim

anonim

firma remontowo budow. zarejestrowana dopiero 13 czerwca 2024 nie płacąca podatku WAT, wykonuje remonty od 2023 i dalej to robi, i co i nic, jeszcze kradnie materiał zakupiony przez zleceniodawcę i się śmieje z tego. co z tym zrobić gdzie zgłosić. fatalnie wykonany remont łazienki , Mariusz Przetak Firma na czarno w Jejkowicach
prawda o wojsku

prawda o wojsku

Jeśli nie masz umowy, to nie masz gwarancji, że otrzymasz wynagrodzenie lub że nie zostaniesz zwolniony bez powodu. Praca na czarno, choć kusząca, wiąże się z wieloma ryzykami.
zrozumiały

zrozumiały

Jako osoba bezrobotna, pracując na czarno, poświęcam swoje prawa, na które mam wiele lat pracy. Warto szukać legalnego zatrudnienia, niż narażać się na niepotrzebne problemy.
Kochman

Kochman

Nie powinno się zatrudniać na czarno, bo można ponieść dotkliwe konsekwencje i wypłata dla pracowników wcale nie jest większa niż w przypadku legalnego zatrudnienia.
Kolejny Szczęśliwy Pracodawca

Kolejny Szczęśliwy Pracodawca

Często nie jest łatwo znaleźć pracę na legalnych zasadach, ale warto zawsze próbować. Praca na czarno nie daje nam prawnego zabezpieczenia, a konsekwencje bardziej przerosną nasze korzyści.
7up7up

7up7up

Praca na czarno to straszny problem na rynku pracy. Ciężko jest żyć bez pracy, ale pracując w ten sposób, narażamy się na wiele konsekwencji, a przede wszystkim brak ubezpieczenia.
Piotrek

Piotrek

Pewien pan Prowadził działalność gospodarczą brał ludzi na czarno nie płacił klamal wiecznie że nie ma że nie dostał a kasę brał. Trzeba było prosić grozić żeby zapłacił. Od ludzi brał na materiał i płacił z tego swoje rzeczy a materiału nie kupował z tych pieniedzy. Bierze alkoholikow samych do pracy żeby nie płacić bo robią za wódkę bez ubezpieczenia bez niczego wykorzystuje ludzi żeby tylko on zarabiał. Zamknął firmę żeby nie płacić za nic i robi z pijakami takich ludzi bierze komus do domu a kto wie ile ludzi okradli żeby na wódkę mieć skoro ten im nie płaci patrzą tylko żeby wypić
Mężczyzna

Mężczyzna

Praca na czarno? Praktykuję ale: - koniecznie trzeba mieć jakieś ubezpieczenie, chociażby z PUP - w zależności od branży polecam rozliczenia tygodniowe ponieważ w razie W nie masz przecież żadnych praw z racji braku umowy a lepiej być w plecy tydzień niż miesiąc - warto się targować co do stawki, aby tymi niepłaconymi podatkami przedsiębiorca się z nami podzielił - jeśli pracujesz wyłącznie na czarno MUSISZ co miesiąc oszczędzać, nikt tu Ci nie zapłaci za chorobowe - plusem wydaje się brak prawnej odpowiedzialności za ewentualne błędy - ale tu raczej mógłby się wypowiedzieć ktoś kompetentny - no i na koniec polecam jednak pracę na czarno jako dodatek do legalnego, stabilnego zatrudnienia, chociażby na 1/2 etatu
Mieszkaniec

Mieszkaniec

Ja dorabiałem latem do umowy o pracę pracą na czarno. Pamiętam szczególnie sezony 2016 i 2020 - w czasie wolnym od oficjalnej pracy na umowie i w czasie urlopu biegałem po plaży z gotowaną kukurydzą. Akurat była to na tyle komfortowa sytuacja że w razie np. wypadku podczas pracy na czarno lub w razie nagłej choroby i tak miałem oficjalne ubezpieczenie zapłacone przez tego legalnego pracodawcę.
Przemek

Przemek

Ostatnio na budowie PIP wpadł i dzięki temu wkońcu dostałem umowę po ponad roku proszenia się
abdul

abdul

Aż tak bardzo się nie opłaca mieć pracownika na czarno, normalnie jak jest umowa, nadgodziny itd. to wszystko jest kosztem dla pracodawcy a tak to płaci z własnej kieszeni. Prawda jest taka, że nawet jak się chce dać komuś umowę to kręci nosem
Robert

Robert

i bardzo dobrze jakbym mogł pracowac na czarno miałbym pieniadze Tak ich nie mam ZUS juz mi nie płaci za chorobowe a renty tez mi nie dał. Dokumenty leza w tej instytucji ponad 5 miesiecy i nic. Ani renty,zasiłku opieka tez daje niewiele. Kto ma mozliwosc zatrudnic mnie na czarno to czekam na propozycje w gre wchodzi praca zdalna
J.Ch

J.Ch

Mój były mąż wykonuje usługi budowlane ,kasę krocie,obkrada z z materiałów budowlanych i przywozi do domu i do tego zatrudnia pracownika nie mając zarejestrowanej firmy i czerpie kasę, a skarbówka nic z tym nie zrobi bo trzeba dowody.To jest dopiero oszustwo finansowe
Polak

Polak

W tym kraju zadna praca sie nieoplaca..Jesli pracujesz na czarno..bo masz powod a dobrze placa. To pracuj i slowem nic nie mow..Rzad tylko okrada ludzi z wynagrodzenia i marnotrawi nasze pieniadze i zawlaszvza sobie na robienie majatkow.Przykladem byly minister zdrowia ktory powinien do wiezienia isc.I poddany byc publicznemu linczowi.a jego majatek skonfiskowany i jego rodziny.Ten rzad to banda..nic wiecej ..zeby tylko nakrasc i majatki zrobic!!!!
Zbyszek

Zbyszek

Pracuje 4 lata na czarno stałe mi Obiecuje ze mnie zarejestruje i nic z tego gdzie mam się udac
emeryt

emeryt

Pracuje na czarno i będę pracował na czarno puki państwo nie zmieni przepisów ograniczających zarobkowanie na emeryturze , i w czterech literach mam tych co kontrolują bo mam umowę in-blanko i zawsze zaczynam pierwszy tydzień :) Państwo chce pieniądze niech zniesie ograniczenia - tyle w temacie
Ucieszek

Ucieszek

Dobrze, że nie poszedłem do pracy na czarno, bo jestem zarejestrowany w PUP. A winią jeszcze mnie za to, a mam wykształcenie gimnazjalne i praca na czarno wiązała by mnie z dotkliwą karą.
Haha

Haha

A mój mąż pracuje na czarno i zebrze ubezpieczenie z mojego dziad
Wiluś

Wiluś

Pracowałem zagranicą i przyszła kontrola. Uciekłem z tego miejsca natychmiast. Miałbym okropne kłopoty i pracodawca też. To samo dotyczy naszego kraju. Praca na czarno to ryzyko...
Grzegorz

Grzegorz

Kto pracuje na czarno z pracowników, musi liczyć się w przypadku wpadki z konsekwencjami. To samo dotyczy pracodawców, którzy takich ludzi zatrudniają.
Zodiak

Zodiak

Każdy chyba się z tym liczy, ale są sytuacje gdy pracownik i pracodawca jakoś sobie coś ustalili, że jednemu i drugiemu tak jest wygodniej i to jest dobra sprawa.
Mao

Mao

Wiele ludzi na czarno pracuje bo nie ma wyboru. Czasami jednak sytuacja jest skomplikowana i nie uwzględniają tego organy prawne. DObrze jednak wiedzieć co grozi w sytuacji.
czytelnik

czytelnik

Teraz chyba jeszcze bardziej sprawdzają to wszystko. Praca na czarno to sobie wyobrażam już jakie nieprzyjemności realnie grożą. Dobrze, że to napisaliście tak czytelnie.

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.