Urlop macierzyński jest niezwykle istotną kwestią dla wszystkich kobiet pracujących, które niebawem zostaną mamami bądź zaczynają planować macierzyństwo. Warto więc poznać zasady przyznawania urlopu macierzyńskiego, dowiedzieć się ile trwa oraz jak można się o niego ubiegać. Zapraszamy do lektury.
Urlop macierzyński i rodzicielski
Na początku warto poznać podstawowe informacje o urlopie macierzyńskim i rodzicielskim. Pierwszy z nich, umożliwia świeżo upieczonej mamie spędzić czas z noworodkiem. Stanowi on płatną przerwę w pracy, spowodowaną urodzeniem dziecka przez pracownicę, będącą zatrudnioną w oparciu o umowę o pracę.
Drugi z kolei należy się zarówno matce, jak i ojcu dziecka, po wykorzystaniu całego urlopu macierzyńskiego. Rodzicie mogą skorzystać z niego jednocześnie albo też się nim dzielić wedle potrzeby – ma on wymiar 26 tygodni, bez względu na liczbę urodzonych podczas jednego porodu dzieci. Podczas korzystania z urlopu rodzicielskiego, pracownik może świadczyć pracę u pracodawcy, u którego korzysta z tego urlopu, jednak maksymalnie w wymiarze 1/2 etatu. Wówczas zachowuje prawo do wynagrodzenia zgodnie z wymiarem etatu, a w pozostałej części do zasiłku macierzyńskiego.
Wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski
Urlop macierzyński jest urlopem obowiązkowym – nie można więc z niego nie skorzystać ani odmówić jego udzielenia. Powinien być okazją powrotu do zdrowia i pełni sił po porodzie, a także bezcennym czasem, który należy poświęcić nowonarodzonemu dziecku. Choć urlop macierzyński jest niezbywalny, to pracodawca może go udzielić wówczas, gdy pracownica złoży odpowiedni wniosek.
Co powinien zawierać wniosek o urlop macierzyński? Jedną z kluczowych kwestii jest przysługujący wymiar tego urlopu. Powinny się tam znaleźć standardowe informacje – data i miejscowość sporządzenia wniosku, dane pracownika, dane pracodawcy. Ponadto zawrzeć należy imię i nazwisko dziecka, datę porodu, datę początkową i końcową urlopu i zwieńczyć wniosek odręcznym podpisem.
Urlop rodzicielski udzielany jest wyłącznie na wniosek rodzica. Udziela się go jednorazowo bądź w 3 częściach, z których każda powinna trać co najmniej 8 tygodni. Wniosek o urlop rodzicielski należy złożyć z wyprzedzeniem – najpóźniej na 14 dni przed planowanym jego rozpoczęciem.
Jak powinien wyglądać wniosek o urlop rodzicielski? Bardzo podobnie do wniosku o urlop macierzyński. Na początku należy umieścić datę i miejscowość sporządzenia wniosku, a także dane pracownika, który się o niego ubiega oraz pracodawcy, do którego wniosek jest kierowany. We wniosku należy też umieścić imię i nazwisko dziecka, datę porodu, datę początkową i końcową urlopu oraz oświadczenie dotyczące korzystania (bądź nie) z urlopu przez drugiego rodzica. Wniosek należy odręcznie podpisać.
Ile trwa urlop macierzyński
Wymiar urlopu macierzyńskiego jest uzależniony od liczby dzieci, które przyjdą na świat przy jednym porodzie – bez względu na to, czy był to poród naturalny czy poprzez cięcie cesarskie. Kwestia ta została uregulowana prawnie w Kodeksie pracy. Zgodnie z Art. 180. Urlop macierzyński, § 1. Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:
- 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
- 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
- 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
- 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
- 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Warto jednak pamiętać, że to, ile trwa urlop macierzyński po porodzie, zależy od tego, czy matka korzystała z przysługującego prawa do skorzystania z urlopu przed porodem. Mogła to uczynić w wymiarze maksymalnie 6 tygodni. Wówczas należy odjąć wymiar, który został wykorzystany od tego przysługującego.
Urlop macierzyński kalkulator
W dzisiejszych czasach dostępnych jest wiele narzędzi, dzięki którym znacząco ułatwiamy sobie codziennie funkcjonowanie. Nie trzeba samodzielnie prowadzić różnego typu analiz, a aplikacje pomagają nawet w takich kwestiach, jak wyliczenie długości trwania urlopów. W przypadku urlopu macierzyńskiego kalkulator pozwala na ustalenie należnej długości jego trwania, a także tego, ile wyniesie całkowita pula urlopu przysługującego po urodzeniu dziecka.
Do prawidłowych obliczeń urlopu macierzyńskiego kalkulator będzie wymagał podania informacji odnośnie daty jego rozpoczęcia (może być przed porodem lub po), a także liczby urodzonych podczas jednego porodu dzieci. Na podstawie wytycznych dotyczących długości jego trwania oraz Twoich informacji, kalkulator poda Ci datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu, a także wskaże poszczególne okresy jego trwania. Kalkulator macierzyński z pewnego źródła będzie uwzględniał wszelkie regulacje prawne – nowelizacje i zmiany, dlatego wyliczy Ci przysługujący urlop macierzyński, w takim wymiarze, w jakim Ci przysługuje.
Urlop macierzyński wynagrodzenie
Możliwość skorzystania z płatnego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego ma dziś każdy. Do 2016 roku z tego przywileju mogły skorzystać wyłącznie osoby, które opłacały pełne składki na ZUS i NFZ. Wiele osób zastanawia się, jak wygląda w kwestii urlopu macierzyńskiego wynagrodzenie. Otóż jest to tzw. zasiłek macierzyński, wypłacany z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego. W związku z tym, płatnikiem świadczenia jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W przypadku firm, które zatrudniają więcej niż 21 osób, wynagrodzenie wypłaca pracodawca, który następnie rozlicza się z ZUS.
Wysokość wynagrodzenia za urlop macierzyński uzależniona jest od formy zatrudnienia, a także wysokości zarobków. Dużą rolę odgrywają także termin złożenia wniosku o jego przyznanie oraz rozpiętość czasowa, w jakich składki zdrowotne były opłacane. Im dłuży jest bowiem czas, tym na wyższe z tytułu urlopu macierzyńskiego wynagrodzenie może liczyć matka.
Urlop macierzyński ile płatny
To, ile płatny jest urlop macierzyński, uzależnione jest od okoliczności. Na świadczenie minimalne w wysokości 1 tysiąca złotych po urodzeniu dziecka mogą liczyć rolnicy, studenci, osoby bezrobotne zarejestrowane w urzędzie pracy, osoby wykonujące zlecenia na umowach cywilnoprawnych, a także osoby, których dochód jest mniejszy niż naliczone świadczenia (wówczas otrzymają oni wyrównanie do tysiąca).
Odpowiadając zatem na pytanie – „urlop macierzyński ile płatny”, warto przytoczyć, iż u osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, rodzic otrzyma 100 proc. podstawy wymiaru opłacanych składek. W sytuacji, gdy któreś z rodziców zdecyduje się na urlop rodzicielski, wówczas w tym okresie będzie otrzymywać 60% wynagrodzenia. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy kobieta od razu zdecyduje, że chce zostać z dzieckiem przez cały rok – wówczas po wypełnieniu odpowiednich dokumentów, przez 12 miesięcy będzie otrzymywać 80% wynagrodzenia.
To jednak nie wszystkie regulacje. W ustalaniu wysokości wynagrodzenia istotne jest także to, w jakim terminie został złożony wniosek o urlop rodzicielski. Jeśli żadne z rodziców nie będzie z niego korzystało, wówczas otrzyma się 100% zasiłku macierzyńskiego. Gdy wniosek zostanie złożony bezpośrednio po urlopie macierzyńskim w pełnym wymiarze, jednak nie później niż 21 dni po porodzie, wówczas zasiłek wyniesie 80% podstawy. Z kolei 60% przysługuje wówczas, gdy wniosek o urlop rodzicielski zostanie złożony po upływie 21 dni od porodu. Wtedy macierzyński pobierany jest w podstawie 100%, a rodzicielski 60%.
Wiele osób zastanawia się, ile płatny jest urlop macierzyński przy zmiennym wynagrodzeniu. Dla osób, które nie otrzymują stałej kwoty wynagrodzenia (np. część wypłaty stanowi prowizja lub premia), zasiłek wyliczany jest na bazie uśrednionego dochodu z ostatnich 12 miesięcy. Gdy kobieta była w firmie zatrudniona krócej aniżeli rok, wówczas w obliczeniach uwzględnia się czas przepracowany i na jego podstawie oblicza średnią, jednak wyłącznie w pełnych miesiącach. To znaczy, że przy zatrudnieniu od 10 kwietnia, kwiecień nie jest brany pod uwagę.
Adopcja a urlop macierzyński
Adopcja to wyjątkowy czas dla każdego rodzica. W związku z tym rodzicom adopcyjnym prawodawca również umożliwił opcję skorzystania z urlopu macierzyńskiego. Kwestia ta dotyczy adopcji dziecka aż do 7 roku życia. Dzięki temu rodzic zyska możliwość zaopiekowania się niemowlakiem czy malutkim dzieckiem, jak i starszym dzieckiem, dla którego będzie to czas na zaznajomienie się z nowym środowiskiem. Warto wiedzieć również, iż w przypadku, gdy dziecku w chwili przyjęcia na wychowanie brakuje np. kilku dni do ukończenia 7 lat, pracownikowi przysługuje urlop w minimalnym wymiarze, tj. 9 tygodni.
Adopcja a urlop macierzyński – czy jest tak samo, jak w przypadku rodziców biologicznych? Okazuje się, że tak. Rodzicom zastępczym urlop udzielany jest na takich samych zasadach, jak rodzicom biologicznym. Zatem zgodnie z Kodeksem pracy, osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, może skorzystać w urlopu macierzyńskiego w wymiarze uzależnionym od liczby przyjętych dzieci.
Wymiar urlopu macierzyńskiego w przypadku adopcji:
- przyjęcie jednego dziecka – 20 tygodni;
- jednoczesne przyjęcie dwojga dzieci – 31 tygodni;
- jednoczesne przyjęcie trojga dzieci – 33 tygodni;
- jednoczesne przyjęcie czworga dzieci – 35 tygodni;
- jednoczesne przyjęcie pięciorga i więcej dzieci – 37 tygodni.
Powrót do pracy po macierzyńskim
Kodeks pracy reguluje warunki korzystania przez pracowników z urlopu macierzyńskiego. Zawarte tam zostały kwestie dotyczące nabywania prawa do urlopu, jego wymiar, ale także informacja gwarantująca pracownikowi powrót do pracy po długotrwałej nieobecności z powodu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Powrót do pracy po macierzyńskim powinien więc w teorii nie być skomplikowany – pracodawca ma obowiązek zatrudnić go na tym samym stanowisku. W praktyce jednak może zdarzyć się, że dane stanowisko zostało zlikwidowane bądź zmienił się organizacyjnych charakter pracy. Wówczas pracodawca powinien zapewnić stanowisko równorzędne lub wyższe, odpowiadające kompetencjom pracownika. W przypadku niedopełnienia przez zatrudniającego tego obowiązku, pracownik może dochodzić swoich praw w sądzie pracy.
Trzeba jednak pamiętać, że powrót do pracy po macierzyńskim może także wiązać się z koniecznością przyjęcia wypowiedzenia umowy. Do takiej sytuacji może dojść wówczas, gdy nie jest możliwe zatrudnienie pracownika na innym stanowisku, które będzie odpowiadało jego kwalifikacjom i jednocześnie za które wynagrodzenie nie będzie niższe niż dotychczasowe. W takiej sytuacji pracodawca może wypowiedzieć stosunek pracy definitywnie bądź też wręczyć wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy.
Urlop wypoczynkowy po macierzyńskim
Choć urlop macierzyński trwa kilka miesięcy, to jednak każda mama prędko przekonuje się, jak szybko ten czas ucieka. W związku z tym kobiety decydują się na skorzystanie z urlopu rodzicielskiego, wychowawczego, a niejednokrotnie decydują się także na urlop wypoczynkowy po macierzyńskim czy którymś ze wspomnianych. Dzięki temu zyskują dodatkowe tygodnie, które mogą spędzić z maluszkiem. Jest to możliwe, bowiem urlop macierzyński i rodzicielski traktuje się jako wykonywanie pracy i właśnie za ten czas nalicza się urlop wypoczynkowy na zwykłych zasadach, zatem ten może wynosić od 20 do 26 dni. Jego wymiar uzależniony jest od długości stażu pracy – 20 dni, gdy ten wynosi mniej niż 10 lat oraz 26 dni, gdy jest dłuższy niż 10 lat. Warto też wiedzieć, że istnieje możliwość skorzystania z całego urlopy wypoczynkowego po macierzyńskim na raz, a także z pełnego wymiaru urlopu zaległego.
Podsumowując, urlop macierzyński jest urlopem niezbywalnym, który umożliwia kobiecie otoczenie troską dziecka po porodzie. Dobrze więc znać swoje prawa, wiedzieć, ile należy się wynagrodzenia za tego typu urlop oraz ile maksymalnie może wynieść urlop po porodzie. Okazuje się bowiem, że po zsumowaniu urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i wypoczynkowego, okres ten jest całkiem pokaźny.